Heima er bezt - 01.12.1986, Blaðsíða 19

Garðsöspin
í Fnjóskadal
Árið 1914 birti Stefán Stefánsson, skólameistari
grein í 25 ára afmælisriti Hins íslenzka Náttúru-
fræðifélags, hét hún Öspin í Fnjóskadalnum.
Skýrði hann þar frá því, að sér hefðu borist kvist-
ir af smávöxnum runna, er yxi í grennd við bæ-
inn Garð í Fnjóskadal. Stefán Kristjánsson, skóg-
arvörður á Vöglum færði nafna sínum kvistina,
en finnandinn var Páll G. Jónsson bóndi í Garði.
Hann hafði fundið runnann 1905, er hann var
nýfluttur í Garð. Páll hafði dvalist einn vetur í
Möðruvallaskóla og fengið þá áhuga á að skoða
plöntur, og fór því oft um landareign sína til þess
að líta eftir gróðri að sögn Ásrúnar dóttur hans.
Sá hann þegar í hendi sér, að runnar þessir voru
alls ólíkir þeim, er hann hafði áður séð. Stefán
skólameistari sá þegar að hér var um blæösp
(Populus tremula) að ræða, að vísu allólíka espi-
trjám, er hann þekkti erlendis frá. Sama var og
niðurstaða Kofoed-Hansens skógræktarstjóra,
en honum sýndi Stefán skógarvörður runnann
samsumars. Skrifaði Kofoed-Hansen um fund
þenna í danskt skógræktarrit, en ekki hefi ég séð
þá ritgerð. En því var þetta gert að umtalsefni,
að það var í fyrsta sinn, sem blæösp fannst á
íslandi.
Stefán skólameistari fór á staðinn 1913, og eftir
þá heimsókn skrifaði hann greinargerð þá, er
fyrr var getið. En áður en það væri eða 1912 hafði
Stefán skógarvörður látið girða espilundinn að
ósk Páls í Garði, sem gaf Skógrækt ríkisins spild-
una.
Stefán Stefánsson taldi að hinn afgirti blettur
væri um 2000 m2. Segir hann öspina vaxa í all-
bröttu „melhalli í belti, er sé 20 m breitt upp
og ofan og um 70 m langt frá austri til vesturs
nálega algróið öspinni og henni nær einvörð-
ungu, voru runnarnir þéttir með köflum, og
mældi ég þar á nokkrum stöðum allt að 1 m
eftir Steindór Steindórsson
frá Hlöðum
Heimaerbezt 431