Heima er bezt - 01.11.1994, Blaðsíða 18

varði síðustu árum ævi sinnar, á ní-
ræðisaldri, til að skrifa niður nokkuð
af því, er hann hafði heyrt og séð á
liðinni ævi. Atvikaðist það þannig að
þeir, er stóðu að „Sögu Borgarfjarð-
ar,“ báðu hann að skrifa í ritið um
eitthvert tiltekið atriði. Þetta varð til
þess að hann, á gamals aldri, byrjaði
þannig að leysa frá skjóðunni. En rit-
gerð, er hann sendi útgáfustjóminni,
opnaði augu hennar og fleiri fyrir því
hve liprum og lifandi frásagnarhæfi-
leikum hann var gæddur og báðu um
að þeir mættu fá „meira að heyra“
frá honum. Þetta varð til þess að
hann skrifaði nokkra fleiri kafla í rit-
ið um ýmis efni og fékk hann al-
mennt lof fyrir þessar ritgerðir sínar.
Það sást þá um seinan, að þetta starf
hefði hann þurft að geta hafið fyrr og
fylgt betur eftir. Ég vissi fyrr, en
skildi síðar, að faðir minn átti í fór-
um sínum skýran stílsmáta og
skemmtilegan frásagnarhæfileika í
mæltu máli, en ekkert af þessu hafði
verið metið til fulls fyrr en það var
orðið of seint.
Hann hafði alla ævi lifandi áhuga á
stjómmálum. Um eitt skeið var hann
á því sviði samherji Þórðar Pálsson-
ar, læknis í Borgamesi, sem var
einnig mjög áhugasamur um stjóm-
mál, mikill gáfu- og smekkmaður,
eins og hann átti kyn til. Kosningar
vom fyrir dymm er þetta var og
skrifaði faðir minn Þórði ítarlegt bréf
um undirbúning kosninganna í
Mýrasýslu. Þórður varð svo hrifinn
af þessu sendibréfi, að hann sagði á
eftir við kunningja sinn, er síðar
skýrði mér frá því, að hann hefði
aldrei á ævinni fengið jafn vel og
skemmtilega stílað bréf frá alþýðu-
manni eins og þetta. Samt komu mér
algjörlega á óvart þeir rithöfundar-
hæfileikar er birtust í áðumefndum
ritgerðum í „Sögu Borgarfjarðar“ er
ég sá þær. Svona blindur er maður
stundum.
Ekki mundi vera rétt að orða það
svo, að föður mínum hafi orðið
minna úr lífi sínu en efni stóðu til.
Hann var á margan hátt hamingju-
samur maður. Hann bjó ágætum
bjargálnabúskap langan starfsdag.
Hann var alltaf öðmm mönnum veit-
andi. Næstum óslitið alla sína bú-
skapartíð var hann hæsti gjaldandi
sveitar sinnar og veitti auk þess
fjölda manna, er til hans leituðu,
margvíslega aðstoð í lífsbaráttunni.
Hann sá ágætlega farborða sínu stóra
og rausnarlega heimili. Og þó að það
væri móðir mín, sem með stórhug
sínum og höfðingslund öllu fremur
Á þeim árum, er
hann stundaði
refaveiðar, kynnti
hann sér svo ítar-
lega eðliseinkenni
og lífsvenjur tóf-
unnar, að hann
þekkti út og inn öll
hennar undan-
brögð og klœki.
mótaði rausn heimilisins og byggi
því þann myndarbrag er það óneitan-
lega hafði samanborið við það, sem
þá var almennast á bændabýlum, þá
kom þó meira til kasta föður míns,
sem eðlilegt var, að standa straum af
þeim útgjöldum, er þetta hafði í för
með sér.
Hann var og svo giftusamur í starfi
sínu að aldrei varð hann fyrir áföll-
um er yllu slysum eða tjóni, þó að
löngum vofðu yfir honum hættur sjó-
mannsins í krappri siglingu milli
skers og báru hinnar brimóttu strand-
ar, bæði sumar og vetur, daga og
nætur.
Hitt vil ég fullyrða, að þjóðfélagið
fór mikils á mis fyrir það að lífið gaf
honum ekki kost á að þroska til fulls
og beita þeim miklu andlegu hæfi-
leikum sem hann var búinn. En það
er heldur ekki óþekkt saga meðal ís-
lenskrar alþýðu. Hefði hann alist upp
í landi þar sem sjómennska var á háu
stigi, eins og t.d. í Noregi, mundi
hann ef til vill hafa lagt fyrir sig sigl-
ingar um heimshöfin og meira sópað
að honum þar en á opnum árabátum
við Mýramar. Þá mundi hann máske
hafa átt þess kost að verða samverka-
maður hinna miklu landkönnuða
þeirrar þjóðar, og mundu hæfileikar
hans hafa notið sín vel í slíku sam-
starfi.
Hefði hann verið settur til mennta
á unga aldri og numið náttúrufræði,
mundi hann hafa getað orðið braut-
ryðjandi í íslenskum náttúruvísind-
um, þó sennilega einkum á sviði haf-
rannsókna. Hefði hann hins vegar
lagt fyrir sig söguvísindi, mundi
hann hafa orðið mikilvirkur rithöf-
undur á því sviði og áhugasamur um
rannsóknir fomra fræða.
Hefði hann gefið sig að læknavís-
indum, mundi hann, vegna ná-
kvæmni sinnar og handlagni, hafa
orðið afburðalæknir og þá helst
skurðlæknir.
Margt annað mundi hann hafa get-
að lagt á gjörva hönd og hvergi verið
meðalmaður. En ekkert af þessu
varð.
Nokkru kann að hafa ráðið þar um,
að hann missti ungur föður sinn og
varð fljótlega fyrirvinna hjá móður
sinni. Þó að hún væri ágætum efnum
búin og hefði þeirra hluta vegna get-
að sent böm sín til mennta, þá var
það nú ekki siður með alþýðu manna
í þann tíð, enda mun hún sjálf hafa
verið af gamla skólanum, sem ekki
taldi að bókvit yrði í aska látið, enda
mikil búhyggjukona. En sjálfur var
hann þannig skapi farinn, að hann
réðst aldrei í stórræði af eigin ramm-
leik og mundi aldrei hafa brotist í því
að ganga menntaveginn gegn úrtöl-
um sinna nánustu, þótt hugur hans
hefði að því stefnt. Hann var hlé-
drægur að eðli og skorti bæði sjálfs-
traust og framagimi.
Það lýsir vel þeirri hlið á lyndis-
einkunn hans, að hann sagði frá því á
fullorðinsárum, að lengi vel var hann
374 Heima er best