Heima er bezt - 01.02.1998, Side 29

Það kerfi, að landið kosti eina aðal-
samgöngulínu kringum landið, sjó
eða landleiðis, eftir því sem hafnir
leyfa, sýslumar kosti sýsluvegi og
hreppamir hreppavegi, er eðilegt og
sanngjamt, og þannig var það einnig
áður.
En árið 1907 var það óhappaverk
unnið, að viðhaldi á flutningabraut-
inni um Ámes- og Rangárvallasýslu
var dembt á sýslumar. Það var þegar
bersýnilegt að sýslumar mundu með
engu móti reisa rönd við þessu, jafn-
vel þó öllum tekjum þeirra væri varið
til viðhaldsins.
Nú á síðasta ári hefur fýrst tekið svo
í hnjúkana hvað viðhaldið snertir, að
hreinn voði er fyrir dymm, ef ekki er
þegar í stað tekið í taumana. Hvemig
halda menn að vegur liti út í vorleys-
ingum, sem nú veður víða svo niður
úr, að við kafhlaupum liggur. Sérstak-
lega á þetta sér stað um Holtaveginn,
enda hefur hann í upphafi verið langt-
um ver gerður, en aðrir hlutar brautar-
innar.
Nú er loks komið svo, að veitt hefur
verið fé á fjárlögunum til endurbygg-
ingar Flóabrautarinnar. En sá böggull
fylgir skammrifi, að Ámessýsla er
skylduð til þess að leggja fram 1/3
endurbyggingarkostnaðarins. En vesl-
ings Rangæingar, þeir sitja uppi með
versta kafla brautarinnar og fá ekki
nokkum styrk. Þingmenn Rangæinga
hafa á undanfomum árum, vægast
sagt sýnt ámælisvert tómlæti í þessu
máli. Það ætti þó ekki að vera ofvaxið
áhugamönnum að gera þingmönnum
annarra landshluta skiljanlegt að það
væri til tjóns og háðungar fyrir landið
að póstleiðin á aðalundirlendinu væri
alófær vegna kafhlaupa, ekki einungis
fyrir bíla, vagna og hesta, heldur líka
gangandi menn. Sérstaklega ætti þetta
að vera hægt ef þingmenn beggja
sýslnanna fýlgdust þar að málum.
Það er engin afsökun í þessu máli
þó allir renni hým auga til annarra
samgöngubóta, því þessi flutninga-
braut leggst ekki niður, heldur verður
hún notuð jöfnum höndum. En það er
óneitanlega undarleg framför, ef taka
verður upp gamla ferðalagið að tosast
með klyljahesta vegleysur, þangað til
hin langþráða jámbraut kemur.
Gunnar Sigurðsson,
frá Selalœk.
Þjóðviljinn
20. september 1910.
Nýtísku húsagerð Edisons
Tómas Alfa Edison uppfindinga-
maðurinn heimsfrægi, hefur ritað rit-
gerð í tímaritið „Popular Electricity,“
er hann nefnir „The tomorrows of el-
ectricity and invention."
Eftir að hr. Edison hefur talað um
framfarir í rafurmagnsfræði og upp-
fundingum síðustu ár og líkumar fýrir
áframhaldi í þeim greinum á komandi
ámm, kemst hann svo að orði:
„Eitt mikilvægasta atriðið í hækkun
á lífsnauðsynjum, sem stöðugt fara
vaxandi, er hin afar háa húsaleiga.
Rafúrmagnssporbrautir hafa verið
ákaflega mikilvægar fyrir fólkið, því
þær hafa flutt það fyrir mjög lágt
gjald út í borgarjaðrana, þar sem
húsaleigan er lægri. En húsaleigan er
þar einnig of há, og kemur það til af
því að kostnaðurinn við byggingu
húsanna er of mikill. Ég hef séð þetta
fyrir löngu og varð það orsök til þess
að ég fór að hugsa um að búa til hús
úr sementssteypu, ódýrari og ending-
arbetri en nokkur maður hefur þekkt
áður. Timburhús funa og brenna en
steypu- og jámbyggingar vara í það
óendanlega. Lítum á gömlu róm-
versku böðin. Veggir þeirra eru eins
traustir í dag eins og þegar þeir vom
byggðir fyrir þúsundum ára. Þegar ég
var að ljúka við nokkrar tilraunir á
mótum mínum, komu ábyrgðarfélög-
in og sögðu upp ábyrgðum sínum af
því að mínum fánýtu byggingartil-
raunum fylgdi „siðferðileg hætta.“ Ég
sagði við sjálfan mig að ég skyldi búa
til byggingar sem hefðu enga siðferð-
islega hættu og fór svo að hugsa um
„Portland“ sementsiðnina. Ég hef nú
þegar byggt margar stórar byggingar
af mínu eigin, allar úr stáli og sem-
entssteypu, og með þeim ónýtt þessa
siðferðislegu hættu og nú er ég í óða
önn að fullkomna þá hugmynd mína
að byggja heil hús í einu lagi úr sem-
entssteypu í jámmótum, sem ekkert
getur grandað, jafnvel ekki eldingin.
Áform mitt er mjög einfalt og óbrotið.
Ég steypi húsin í mótum í staðinn fýr-
ir að venjulega em þau byggð úr múr-
steini. Fullkomið safn af mótum mín-
um til að steypa í hús, sem er 30 fet á
lengd og 25 fet á vídd, þriggja hæða
hátt að meðtöldum kjallara, kosta
25000 dollara (93000 krónur) og ann-
ar vélaútbúnaður, sem þarf til að láta
verkið ganga vel 15000 dollara
(55800 krónur). Það er hægt að steypa
marga tugi húsa í mótunum árlega.
Það er mögulegt að steypa hús á sex
klukkustundum ef allt efni er tilbúið
og við hendina. Þessi hús er hægt að
byggja fýrir 1200 dollara hvert, þar
með talin öll nýjustu þægindi, svo
sem vatnsleiðslu, hitunaráhöld, bað
o.s.frv. Þessi hús, byggð úr steini,
mundu kosta 30,000 dollara.
Mjög auðsætt er að breyta lögun
húsanna, lit o.s.ffv., eftir vild. Mótin
endast langan tíma og þau má flytja til
eftir vild, og það er mjög auðvelt og
auðlært að setja mótin saman og
stjóma vélunum. Rottur og mýs eiga
álíka erindi inn í þessi hús og inn í
stálskápa bankanna. Steinsteypu-
veggimir gera hvorki að fæða þær eða
skýla þeim. Með mjög sanngjömum
hagnaði er hægt að leigja þessi hús
fýrir 10-12 dollara á mánuði.
Er nokkur sá til, sem vill ekki held-
ur lifa einn með fjölskyldu sinni í
þessum ódým húsum, sem em mjög
falleg og náttúrlega skreytt, þurfa
enga aðgerð eða ábyrgð, og enginn
þarf að vera hræddur við að brenni, en
lifa í afar fjölmennum stórbygging-
um, þar sem þarf að borg háa leigu,
en er þó lítt mögulegt að snúa sér við
fýrir þrengslum?“
Vilja Reykvísku húsbyggingameist-
aramir ekki leggja í félag og kaupa
ein Edisonsmótin, sem kosta á við
vænan botvörpung og innleiða með
þeim þá meginreglu að byggja úr ís-
lensku efni?
Síður myndi Reykjavík vera hætt
| við að funa og brenna, ef megnið af
Heima er bezt 69