Æskan - 01.02.1958, Blaðsíða 12

Ha nda vin nuhornib
r
I Ríf
RÍMERKI
Flest frímerki eru prentuð mörg saman
í örkum (af ]>eim íslenzku eru nær ]>ví und-
antekningalaust 100 í örkinni). Mörg merki,
einkum ]>au elztu, eru heilrend, ]>au hafa
verið klippt út úr örkinni. Oftast eru gerð-
ar ráðstafanir til að auðveldara sé að ná
merkjunum úr örkinni, með ]>ví að skilja
]>au að nokkru leyti i sundur mcð götum
eða stungum á milli raðanna í örkinni.
Stundum eru aðeins stungnar rifur á milli
merkjanna, og er ]>á sagt, að rönd merk-
isins sé stungin, ýmist nálstungin, bein-
stungin, bogstungin, bylgjustungin eða sag-
stungin. Sameiginlegt öllum randstungn-
um frímerkjum er ]>að, að ekkert efni liefur
verið tekið úr örkiuni til ]>ess að auðvelda
burtnám merkjanna. Þetta hefur liins veg-
ar verið gert, ]>egar rönd merkjanna er
tennt, eins og vanalega er á íslenzkum
merkjum. Þá hafa verið stungnar raðir af
götum í einu iagi og er ]>að kallað kamh-
tennt. Verður ]>á eitt gatið ]>ar, sem horn
fjögurra merkja mætast. Önnur aðferð er
að stinga allar lóðréttu raðirnar í einu
lagi og allar láréttu raðirnar i öðru. Vilja
]>á götin falla saman ]>ar, sem hornin mæt-
ast. Það er striktennt. Muninn á ]>essu
tvennu má greinilega sjá á mörgum is-
lenzkum ,fiskamerkjum“, sem ýmist eru
kambtennt eða striktennt. Mjög mikilvægt
atriði er fjöldi tannanna á merkiröndinni.
Ef eitthvert merki er t. d. sagt 14-tennt,
]>á er átt við að 14 bil á milli tanna (göt)
séu á 2 cm hafi. Sé tenning sögð 14x13%,
]>á eru 14 bil á efri og neðri rönd merkis-
ins (miðað við .2 cm) en 13% á lóðréttu
röndunum. Til eru liandhægir og ódýrir
mælikvarðar (tannmælar) til þess að mæla
tannafjöldann. — Þá er að lokum að nefna
útlit merkjanna. Frímerkjamyndin getur
verið með óteljandi móti allt frá óbrotinni
vélritun nokkurra stafa og talna upp i
mannamyndir, landslag, stórhýsi, dýr, jurt-
ir, málverk og þar fram eftir götunum.
Stundum er sjálf myndin upphleypt (Jón
Sigurðsson 1911, Friðrik VIII. 1912). Á
fiestum merkjum er einliver áletrun, sem
gefur til kynna, frá bvaða landi merkið er.
Sé letrið rómverskt (eða gotneskt) ber
málið þess vitni frá hvaða landsflokki
merkið er komið, en fjöldi ianda nota ann-
ars konar stafróf, svo sem rússneskt, kín-
verskt, grískt eða arabískt, og kemst byrj-
andinn fljótt upp á að þekkja það með
nokkurri æfingu. Á mörgum merkjum er
eklcert landsnafn og kemur þá málið á
áletruninni, ef liún er þá nokkur, eða
myndin, oft að góðu liði. Oft verður byrj-
andinn þá að leita til þeirra, sem meiri
reynslu hafa, eða nota liandbækur, ef til
þeirra næst. Á mörg merki hefur verið bætt
„yfirprentun" til þess að gefa merkinu
annað gildi, eða í þeim tilgangi að nota
það til nýrra þarfa, eða framlengja gildi
þess. Framhald.
28
Aklipping.
Þetta er sú tegund handavinnu, þegar
alls konar efnisafgangar og afklippur eru
klipptar til af ýmsum gerðum og lögunum
og síðan saumaðar á annað heilt efni.
Ef manni þykir skemmtilegt að útsaumi
með mislitu garni, og hefur hingað til
alltaf farið eftir teikningum eða gefnum
mynstrum, þá er áklipping mjög skemmti-
leg tilbreytni. Ef okkur hefur langað til
að mála eða teikna eða reyna litasamstill-
ingu, búa eitthvað til, sem er persónulegt,
þá er alveg til valið að dunda við áklipp-
ingu. Allar stúlkur kunna að handleika nál-
ina, og það er hægur vandi að finna sér
afklippur og efnisafgang.
Þegar við höfum fyrir framan okkur af-
klippur í allskonar litum, sumar í sterkum
og heitum litum, aðrar mynztraðar, Ijósar
eða dökkar, koma hugmyndirnar af sjálf-
um sér, maður getur ekki annað en valið á
milli litanna, sett saman tvo eða þrjá og
skipt svo um aftur. Það er gaman að sjá
litla kringlótta rauða afklippu á grænum
grunni — eins og epli í grasi — eða rauð-
gula á grænu eða grábrúnu efni — eins og
sólargeisla á olíubornu gólfi. Það er alltaf
skemmtilegt að setja saman kalda og heita
liti, við köllum yfirleitt heita liti þá gulu
og rauðu, og bláa og græna kalda. Og mað-
ur má ekki vera að liugsa um, livað þessi
eða liinn segir að sé smekklegt, heldur fara
alveg eftir eigin liöfði með litasamsetn-
ingu, hvort sem hún á að þýða eitthvað
sérstakt eða af því að við elskum fagra
liti. Það er gaman að raða saman afklipp-
um i allskonar lögun og gerðum og sauma
þær svo á mcð fallega litu garni. Og þegar
búið er að sauma áklippuna á, er liægt að
útsauma hana sjálfa eftir vild, eða bæta
nýjum lit við eftir þvi sem manni dettur
í hug.
Það er mikil unun að hafa búið eittlivað
til af eigin hyggjuviti og nota þannig á
listrænan hátt þann hagleik, sem flestir
eiga i fórum sínum. Afklippurnar þurfa
að vera sléttar, og það er bezt að nota bóm-
ullarefni, léreft eða ull; silki er ekki heppi-
legt nema það sé ósvikið silki. Gerviefni
hrukkast og liturinn þolir ekki þvott. Efni
það, sem á að vera undirlag, þarf að vera
sterkt, lielzt hessían eða strigaefni. Áklipp-
urnar, sem við höfum útbreiddar fyrir
framan okkur, eru eins og litakassi, og við
getum farið að velja úr og tökum þær
stærri fyrst, og jaðrar eiga að leggjast inn
undir. Þegar búið er að koma áklippunum
fyrir eins og þær eiga að vera, eru þær
festar með lituprjónum og svo þræddar
lauslega með stórum sporum. Síðan byrj-
um við að sauma þær á, og það má gera
margvíslega, eftir því sem okkur dettur í
hug. Við getum haft livaða lit sem við
viljum, silki eða garn, sporin mislöng, eða
saumað inn á þær og teiknað fj’rst með
blýanti eða krít, ef við treystum okkur
ekki til að sauma á þær öðruvísi.
Löngunin til að búa til eittlivað fallegt
fylgir liverju nálarspori í þessum saum, og
ef við ætlum að búa til veggteppi eða rúm-
teppi er liægt að nota hvaða efni sem er
í umgerð.
Ef við erum hálfhræddar við að hyrja á
samsetningunni, eða vitum ekki hvernig
við eigum að liafa áklippurnar, skulum
við bara biðja þau yngstu að teikna fyrir
okkur hund eða kött, hús, sól eða blóm og
svo klippum við cftir því og saumum á
teppið. Þegar við liöfum fengið kjarkinn
á ]>ennan liátt, skulum við lialda áfram
að klippa; og nú koma gular stjörnur,
hvítt tungl, nakin tré og greinar, og blöð-
in saumast á sérstaklega. Við saumum allt
á teppið, gula geisla sólarinnar; andlitin
fá augu, nef og munn, og dýrin feldi. Ef
maður býr til tehettu eða smekk eða eitt-
hvað annað, sem þarf oft að þvo, cr bezt
að nota efni sem ekki er mjög slitið og
þolir vel þvott.
Það er alltaf hægt að búa til eitt eða
annað, sem er fallegt og persónulegt, handa
sér sjálfum eða til að gefa, bara úr þvi
sem til er á heimilinu: afklippum.
Meikorka.
Geturðu það?
Geturðu slcipt þessum fer-
hyrningi með þrem línum í
sjö hluta, þannig að í hverjum
sé einn punktur?
Lausn á blaðsiðu 29.
Ritgerðasamkeppni um Nonna.
Fresturinn til að skila ritgerðum í rit-
gerðasamkeppni um Nonna-bækurnar var
útrunninn 1. janúar s. 1. Alls bárust á
milli 30—40 ritgerðir. Úrslit verða birt í
næsta blaði.