Æskan - 01.04.1988, Síða 44

Vísindaþáttur
Stjöm«s
iriikla *
Síle
Umsjón: Þór Jakobsson
Evrópska Suðurhvels-stjörnustöðin -
í 2400 metra hæð á fjallinu La Silla í Síle.
441
Stjörnufræðin er ein elsta vísindagrelfl
mannkynssögunnar en samt hefur hul|
tekið miklum framförum á þessari öld- .
vísindaþætti Æskunnar að þessu sio*11
eru birtar myndir frá stjörnuathugunaf
stöð í Síle í Suður-Ameríku og greint na
fyrirætlunum um miklar framkvæffld
þar næsta áratuginn. StjörnuathugUnar
stöðin er þyrping stjörnuturna af 11115
munandi stærð á fjallinu La Silla. Stöðin
er kölluð Evrópska suðurhvels-stjön111
stöðin eða „European Southern Obseö'a
tory“ á ensku og er heimilisfangið ð
onso de Córdova 3107, Santiago de O11
le- ði
Hver veit nema einhver ykkar vel
svo heppin að fá tækifæri til að hei^
sækja þessa stórkostlegu stjörnustöð
hrífast af því sem þar fer fram. Ekki £
neinn að verða fyrir vonbrigðum með ut
sýnið og fegurð fjallanna umhverfis-
Það kann að þykja undarlegt að stöð
sé kölluð evrópsk en svo er mál ^
vexti að hún er rekin í samvinnu af
töldum ríkjum í Evrópu: Belgíu, Pafl
mörku, V-Þýskalandi, Frakklandi, 11
landi, Ítalíu, Sviss og Svíþjóð.
hafa reist sameiginlega rannsóknast0*^.
un í stjörnufræði í Munchen í ÞýskalaU
en stjörnuturnarnir sjálfir, með sjónaU
unum, gnæfa sem sé við himin t t
loftinu sem leikur um háa fjallatiuda
Síle. ,
Ríkin átta ákváðu árið 1962 að he ^
samstarf um að reisa sjónauka sem P .
höfðu ekki efni á hvert í sínu la®fl
Stjörnufræðingar - eða stjarnfræðingar
frá þessum löndum kusu að kanna PaUjj
hluta himins sem sést frá suðurbv®
jarðar en flestir stjörnuturnar eru á n°r
urhveh (þ.e.a.s. norðan við miðba
jarðar). g
Stjörnustöðin er í 2400 metra
nokkru hærra en hæsta fjall á íslandt) ^
í útjaðri eyðurmerkursvæðis þar sem ^
koma er lítil. Flestar nætur
stjörnubjartar, þ.e.a.s. án skýja s
ing11
efu
dregur fyrir stjörnurnar. í þyrP:
stjörnuturnanna eru 13 sjónaukar og ,
sjö þeirra með speglum sem eru met;rl
þvermál, - þvert yfir. Því stærri s
spegill er í sjónauka þeim mun lengra
hægt að sjá út í geiminn. yj
Stærsti spegillinn er rúmlega 3 ^,
metri. Hann var vígður árið 1976 °S e
30 metra háum stjörnuturni. Tuffll
sjálfur er sömuleiðis 30 metrar að Pv ^
máli. Sjónauki þessi er tölvustýrðuf
er nýjustu tækni beitt við svonefnda
rófsgreiningu á ljósi stjarnanna. Ha°n^
jafnframt notaður til að nema b05
t/csk*11