Fjallkonutíðindi - 01.12.1915, Blaðsíða 9

Fjallkonutíðindi.
7
lands 1911 í íslenskri sögu. Hefir hann lagt mikið á sig
vegna fyrirlestra sinna og því eigi getað gefið úl rit nú
um tíma. Á söfnum í Kaupmannahöfn sat Jón veturinn
1914 og rannsakaði heimildarrit. Það fylgir Jóni enn, er
hann er orðinn háskólakennari, að betur eru sóttir fyrir-
lestrar hans en annarra, og munu oftast þéttsetnir
bekkir þar.
Nú er í vændum mikið ritverk eftir Jón, Saga ís-
lands, er koma mun út í Fjallkonuútgáfunni, um 80 arkir,
og mun margur fagna því. Þessa dagana er og verið að
prenta eftir Jón kenslubók í sögu íslands handa skólum,
er verða mun um 24 arkir, og er þar þó margt með
smáletri.
Mjög hafa sagnarit Jóns orðið vinsæl á landi hér, og
engi mun honum hörgull á útgefendum. Þykir mönnum,
sem er, frásögn hans Ijós, og þó kvikleg og skemtileg.
Ekki er hér rúm til þess að leggja nokkurn dóm á sagn-
ritun Jóns, en það má þó segja með fullum rökum, að
hann handleikur pennann nokkuð á annan veg en títt er
um íslenska sögumenn. Jóni er gefin sú gáfa að kunna
að fara vfir langan veg, án þess að taka á sig króka eða
villast; hann kann manna best að gera heildaryfirlit yfir
heil tímabil, án þess að sökkva í aukaatriðum. Það er
rás sögunnar, sem kemur mjög eðlilega fram í ritum hans,
og er Jón að því leyti ólíkur nálega öllum, sem ritað hafa
um íslenslca sögu. Það einkennir íslenska sagnaritara, að
þeir eru mjög nákvæmir í öllu framtali sínu, smáu og
stóru, og er það síst að lasta; þeir eru því flestir ágætir
ævisagnahöfundar eða í sagnritun á sérstökum sviðum,
en hættir til að vera blindir á rás sögunnar alment.
Og er þetta svo frá upphafi íslenskrar sagnaritunar. En
hér stingur Jón í stúf við sagnaritara vora. Auga hans er
opið við framþróun þjóðarinnar, við kjarna sögunnar, og
lætur hann þar eigi aukaatriði trufla sig. En Jón kann
líka, á vora góðu og gömlu vísu, að rekja ævisögur, og
hefir sýnt það í riti, svo að það mæla sumir, að ekki fari
aðrir fram úr honum í því, og hafa þar til nefnt Odd
lögmann hans.