Muninn - 01.12.1959, Blaðsíða 5

gamall, bona = góður, malbona = vondur,
og frato = bróðir, fratino = systir, viro
= maður, virino = kona.
Dr. Zamenhof bjó ekki sjálfur til orðin í
máli sínu, heldur tók þau öll úr ýmsum lif-
andi málum og lagði þau til, þannig að þau
féllu sem bezt inn í esperantó. Við könn-
umst því við fjölda orðstofna í esperantó úr
málum, sem við erum að læra, og jafnvel þó
nokkra úr íslenzku, séu þeir sameiginlegir
henni og öðrum germönskum málum.
En nú kynnu einhverjir að spyrja: Ur því
að esperantó er svona einfalt og aðgengi-
legt, hvers vegna er það þá hvergi notað í
samskiptum þjóða? IÞví er til að svara, að
þjóðir heimsins eru íhaldssamar og seinar
að tileinka sér nýjungarnar, þótt gagnlegar
séu. Samt sem áður er esperantó nú kennt
sem skyldunámsgrein í skólum sumra landa,
og nokkur fyrirtæki nota málið í viðskipt-
urn við önnur lönd. Mikið af bókum hefur
verið þýtt af flestum þjóðtungum á
esperantó, og fjöldi blaða og tímarita er
gefinn út á þvf, jafnvel eru til útvarps-
stöðvar, sem útvarpa að mestu eða öllu Jeyti
á málinu. Alþjóðasamtök esperantista eru
þónokkuð fjölmenn, en hafa víðast látið
h'tið yfir sér, svo að almenningur veit
minna um útbreiðslu málsins en réttmætt
væri.
Ekki þarf um það að deila, hvort heppi-
legt væri að taka upp eitt alþjóðamál til að
nota í samskiptum þjóða, kostir slíks Hggja
í augum uppi. Jafnauðséð ætti að vera, að
ekkert lifandi og algengt mál má gera að
alþjóðamáli, vegna þeirra yfirburða, sem
þjóðin, sem talaði það mál, rnyndi þá fá í
alþjóðaviðskiptum. IÞað er algengur mis-
skilningur, að enska sé þegar orðin alþjóð-
legt viðskiptamál, hann stafar af því að við
erum á því svæði, þar sem enskan er mest
notuð.
Ég álít, að áður en líði á löngu, muni
andlegur þroski manna hafa aukizt svo, að
þeir sjái, hver geysilegur ávinningur yrði að
því að gera esperantó alþjóðlegt hjálparmál.
Esperantó yrði þá kennt til hlítar í skólum,
bæði hérlendis og erlendis, á miklu
skemmri bíma og miklu betur en mál eru
yfirleitt kennd nú, því að mi-klu auðveldara
er að læra það en nokkurt annað mál. Væri
óneitanlega ólíkt gagnlegra að læra það mál
eitt til hlítar, ti-1 dæmis -hér í skólanum,
heldur en svolítinn graut í 4—5 málum, eins
og nú tíðkast.
Bjöm Teitsson.
MINNING
þú varst von míns lífs
þú varst lífs míns von
lífsvon
þú varst litrandi raf
þú varst gróandi magn
rafmagn
þú varst dufl minnar vonar
þú varst ljós míns lífs
ljósdufl
þú brauzt mína hlekki
þú bræddir minn ís
ísbrjótur
nú beygir mig þögn
nú bíðiu: mín gröf
grafarþögn
ég bíð þín
dagarnir eru sem eilífð
nóttin martröð
þrá mín bál
söknuður minn blý
von mín úthaf
nær munt þú koma
feri
MUNINN 29