Heimilisblaðið - 01.09.1931, Blaðsíða 5

HEIMILISBL AÐÍÐ
145
SlÚ]kti;
kv;
u! en hvort hann hefir nokkurntíma
vita menn ekki.
})Q U skall á ófriður í borginni (milli
lo,r5ai'a °£ aðals) og vinnustofa hans var
})Q( 1 eyði- Hann flytur þá burt úr Strass-
ejJ.~' Urið 1444. En svo líða fjögur ár, að
dv i.er- að finna hvar hann hefir
hJ1 'ð' ^n árið 1448 hverfur hann aftur
Mainz, fæðingarborgar sinnar.
jr 1 f'nnur hann svo nokkru síðar og eft-
^ttiargar tilraunir nothæfa aðferð til að
*a lausa leturstafi eða stíla.
jr , verk hans var það, að leita fyr-
peningalán. Hann var auðugur
sj Ur> er hann flutti úr fæðingarborg
Q).. 1 til Strassburg. En tilraunirnar
.. ^u> sem hann gerði þar, eyddu öllum
ej 111 ^ans- Gg hann, sem löngum var
sms liðs um tilraunir sínar og hug-
>vndir, var nú til neyddur að leita liðs.
et' k ■ ÍOr ^a a tunci auðugs bankastjóra,
'fuilann Faust. og fær fé hjá hon-
að láni. Þeir tóku nú í félag með sér
þ Can tréskurðarmann, Pétur Schöffer.
jairn kélögum tókst nú að leysa af hendi
'stn prentverkin, sem til eru: Pað voru
j.j11Ja^ausnarsölubréf eða aflátsbréf, sem
, 1 ^jan rómverska seldi til að afla fjár til
iv-( 1auar gegn Tyrkjum, sem þá voru að
t;1 ,fyrstu bólfestu hér í álfu (Konstan-
■f‘t53). Og fyrsta bókin, sem þeir
j ntuðii, var »Hvatningarmál til kristn-
nar g6gn Tyrkjum«.
vj^Jnistarf þeirra félaga varð ekki lang-
, t- Faust var bragðarefur mikill og
^ánað Gutenberg féð gegn veði í öll-
Vej aholdum hans; hann áskildi sér jafn- ■
að hann skyldi taka arð af því, sem
hofv væin> auií vaxta af láninu. Hann
þv' n,a maf a mntl Gutenberg, og hélt
að prentunin á hinni fyrstu
fu (hinni frægu biblíu á 42 blaðsíð-
dv ’ orðið of dýr; sór hann þess
aja? ei^> hann hefði orðið að taka fé
q lani til að standast kostnaðinn; var
1 enherg dæmdur til að láta af hendi við
Faust mest allt af sínum munum, sem að
prentverkinu lutu. Þeir Faust og Schöffer
nutu nú arðsins af starfi Gutenbergs í
sameiningu (Schöffer var tengdasonur
Fausts) og héldu nú prentverkinu áfram
og prentuðu meðal annars ágrip af sálm-
um Davíðs, sem nú er fágætt orðið.
Dómur í þessu máli var kveðinn upp 6.
nóv. 1455, og það var Gutenberg, sem fyr-
ir óförunum varð. Bæði varð hann að láta
öll sín áhöld af hendi,. og nú var þessi
leynilist komin í hendur annara, er gátu
beitt henni sjálfum sér til hagnaðar.
Nú stóð Gutenberg uppi með tvær hend-
ur tómar. Hann fékk að sönnu Pfister
nokkurn í Bamberg til samvinnu við sig
og með leifunum af prentverki sínu prent-
aði hann biblíu, en engan arð hafði hann
af því verki. Ilann var stöðugt í skuldum,
þar til er hollvinur hans einn, dr. Konrad
Humery frá Mainz, fékk honum fé í hend-
ur til nýrrar bókaútgáfu. Árið 1460 kom
út síðasta þrekvirkið hans: latnesk mál-
fræði. I eftirmála þeirrar bókar nefnir
hann nafn sitt fyrsta sinni, og að hann sé
höfundur prentlistarinnar.
Baráttu Gutenbergs fyrir tilveru sinni
var eigi létt af honum fyr en árið 1465, er
hann gekk í þjónustu kjörfurstans af
Nassau; þá gafst honum færi á að gefa
sig við friðsamlegum störfum. En þess
næðis fékk hann eigi lengi að njóta. Ilann
do í febrúar 1468.
Það er ekki auðvelt að grafa uppi, hvar
hinar fyrstu bækur hafi verið prentaðar.
Því að í upphafi settu prentarar eigi nöfn
sín á bækur sínar né nafn prentstaðarins.
En á næstu árum breiddist prentlistin
óðfluga út. Öeirðirnar í Mainz dreifðu
prenturunum í allar áttir, út um alla
Norðurálfu. Vald prentaðra bóka óx dag-
vöxtum, enda þótt bókaútgefendur mættu
svo svæsinni mótstöðu víða í löndum, að
brautryðjendurnir væru oft settir í fang-
elsi eða brendir á báli. Jóhann Faust var
settur í fangelsi í Parísarborg, af því að