Heimilisblaðið - 01.10.1915, Blaðsíða 4

74
HEIMILISBLAÐIÐ
J»óðra foreldra, enga peninga til að vera góður
og trúr þjónn góðra húsbænda, enga peninga til
Jiess að vera hollur og ræktarsamur heimili sínu
og öllu félagi, enga peninga til að vera hrein-
skilinn og einlægur, grandvar í orði og verki
og vélviljaður, enga peninga til að vera sann-
orður og haldinorður, kurteis og prúður í fram-
komu og framgöngu, enga peninga til að prýða
uppbyggja og farsæla heimili sitt, með þrifnaði,
hirðusemi og reglusemi, iðni og ástundun og
atorku, og vinsamlegri og friðsamlegri umgengni
og milligöngu, enga peninga til að vera góður
nágranni og sveitungi, og vikja fremur í veg en
úr vegi fyrir náunganum, enga peninga til að
vera kjark- og karlmenni, og sína af sér hug
og dug í baráttunni við náttúruna, harða og
hryðjótta, og við lífið og heiminn, og seinast
(jauðann. Til einskis af þessu þarf myntaða
peninga. Og þó er þetta alt sannlega gott og
mikils vert fyrir ísland - föðurlandið — og
felst líka í stefnuskrá allra sannra ungmenna-
félaga og enda alls annars góðs félagsskapar.
Því að fyrst og efst á blaði eru heimilin í föður-
landinu, þar næst hver einstök sveit og síðan
stærri og stærri svæði og fleiri og fleiri landsins
börn, sem eiga að njóta af starfsemi þeirra fé-
laga. En þótt þetta kosti enga peninga, þá er
það samt alt meira en peninga virði, því hver
fær metið til peninga þrif og farsæld, blóma og
sóma heimila og sveita landsins síns. Að vilja
og reyna þetta, er þvi eitt hið göfugasta félags-
málefni, og ef meir eða minna af því tekst, að
framkvæmdum, þá er það eitt hið mesta og
þarfasta stórvirki, sem hægt er að afreka, þar
sem það er skilyrði og undirstaðan að heill og
heiðri lands og líða — eða þótt það sé í kyr-
þey unnið og litið beri í bili á slíku þrek- og
listaverki út í frá. — En jafnvel töluverðar og
mikilsverðar sýnilegar, ytri framkvæmdir má
gera með litlum eða engum peningum, fram-
kvæmdir, sem eftir á má meta til mikils pen-
ingaverðs og til mikillar gleði og sóma. Það
þarf ekki mikla peninga t. d. til þess að búa
til ofurlítinn blóma eða jurtareit fyrir framan
gluggann sinn heima, eða annarsstaðar, verja
hann og hirða, til prýði og yndis á heimili sínu,
eða þá dálítinn græðiblett i félagi einhversstaðar
á hentugum stað í sveit sinni. Og meir að'
segja, enn þá meiri verkleg og efnaleg stór-
virki má vinna fyrir litla eða enga peninga,
stórvirki og afreksverk, sem hreint og beint
yrðu til þess að færa marga í skyrtuna, og auka
efni, þægindi og sjálfstæði og frelsi, borgaralegt
frelsi í landinu, smám saman. Ætla aðeins að
nefna eitt dæmi: Nú eru víða margir og sum-
staðar flestir bændur sveitanna orðnir einyrkjar
og komast því ekki yfir helming þess sem þarfir
og nauðsynjar heimilis og bús heimta. Verða
þvi að láta margt og mikið ýmist illa gert eða
ógert, sem heill heimilis og blómi bús velturá:
Það vantar girðingu kringum tún eða engi eða
matjurtagarð. Það er nóg grjót eða girðingar-
efni annað, en það vantar hendur til að vinna
þetta og bóndann vantar peninga til að kaupa
með vanalegu verði hinnar vinnandi hendur,
Sama er að segja, ef einhvern einyrkjan langar
til að koma sér upp einhverju öðru til þæginda
og hagsbóta, svo sem nátthaga, rífa, og reisa
í betra lagi fallið eða óhæfilegt penings- eða
íbúðarhús. Hann hefir ekki efni á að koma
þessu í verk og verður þvi jafnt og þétt bæði
efnaminni og beygðari bæði andlega og likam-
lega. — Því að trúa mega þvi allir, og munu
enda margir mega sanna, að fátæktin og getu-
leysið er lamandi — já, drepandi. — Viðast og
jafnvel alstaðar, er nú eitthvað eða margt af
þessu, sem kallar að, en biður þó málþola. —
Ekki mikla, og jafnvel enga peninga þyrfti
nú til þess í félagi að bæta eitthvað úr þessu.
T. d. á einu býli eða tveimur á ári mætti stór-
virki vinna með félagsvinnu^ einum degi, að-
eins liver með sina skóflu eða sitt verkfæri í
hraustri og iðinni hönd, og matarbita til eins
dags i mal sinum.
Eitt hið mesta efnalega og afkomulega meinið
viðast hvar, er félagsvinnuleysið. einkum síðan
mannekla og dýrleiki verkafólks er orðinn svo
mikill og almennur, sem nú er; og að berjast
gegn slíku og verjast því, er sannlega verðugt
og virðulegt viðfangsefni svo góðs félagsskapar,
sem Ungmennafélaganna.
Dettur mér nú í hug, að biðja UngmennaféL
hér, að taka þetta að sér og reyna, hvort takast
má. Á flestum heimilum ykkar þarf eitthvað