Morgunblaðið - 08.08.1964, Síða 13

MORCU N BLAÐIÐ
13
^ Laugardagur 8. Sgúst 1964
í MORGUNBLAÐINTJ þann 23/7
birtist löng ritsmíð eftir Einar
Sigurðsson, varaformann Solu-
miðstöðvar hraðfrystihúsanna,
stjórnarformann Umibúðamið-
stöðvarinnar, stjórnarformann
Jökla hf og varaformann Trygg-
ingarmiðstöðvarinnai-. Hann ber
mig þar persónulega brigzlum og
ósönnum ásökunum, sem ég tel
rétt að svara með nokkrum orð-
um, enda iþó að mér sé mjög
óljúft að eiga í blaðacfeilum við
viðskiptamenn Kassagerðar
Keykjavíkur. Ég hafði af þeim
éstæðum ekki svarað iþeim rang-
færslum, sem fram komu í grein-
argerð S.H., sem birt var í dag-
blöðunum og í málgagni S.H.
varðandi stofnun öskjugerðar á
vegum S.H.
Einar Sigurðsson segir, að- ég
hafi svívirt S.H. og ausið auri þá
menn, sem komu í veg fyrir að
hann stofnaði kassagerð með
Kristján Jóh. Kristjánsson forst jóri og Agnar sonur hans, framkvæmdastjóri fyrir utan nýbyggingu Kassagerðar Reykjavíkur
Kassagerðin og Einar
Krislján Jóh. Kristjánsson
svarar Einari Sigurðssyni
Sambandi Isl. Samvinnufélaga.
Hverjir eru þessir menn? Og
hvenær hef ég ausið þá aúri eða
svívirt S.H.? Ég býst við að fátt
yrði um sannanir hjá Einari.Sig-
urðssyni, ef þeirra væri krafizt.
Ég hef aldrei dregið í efa, að
sölusamtök frystihúsanna séu
nauðsynleg, sé þeim vel stjórnað
og að þau starfi innan eðlilegra
takmarka. I>ar eru margir ágætis
menn, sem vilja vinna að fram-
gangi frystiiðnaðarins í landinu
á heilbrigðum grundvelli og vildi
ég sízt niðra þeim á nokkurn hátt.
Ef einhver óhreinindi skyldu loða
við nafn Einars Sigurðssonar, þá
munu þau vera þangað komin
fyrir tilverknað hans sjálfs, en
ekki fyrir mín áhrif. Ég veit, að
Einar Sigurðsson váeri mér sam-
mála um það, ef hann gæfi sér
tíma til íhugunar, hve óheppilegt
það er fyrir þá menn, sem
standa í fararbroddi í félagsmál-
um eða yfirhöfuð í atvinnulífi
þjóðarinnar að láta störf sín
stjórnast af skefjalausum yfir-
gangi og eiginhagsmunasýki. —
Slíkir menn hljóta að afla sér
andúð almennings og geta varp-
að skugga á félagssamtök þau,
sem þeir gera sig gildandi í,
hversu góð sem þau annars
kunna að vera.
öskjugerðaráætlun S.H.
Það er ósatt, að ég hafi á nokk
urn hátt átt þátt í þeim blaða-
skrifum, sem fram hafa farið
um kassagerðarmál SH annað en
blaðaviðtal, sem dagblaðið Vísir
átti við okkur feðgana, strax og
vitnaðist, að samþykkt hefði ver-
ið að stofna öskjugerð á vegum
S.H. í ofangreindu blaðaviðtali
taldi ég það þjóðfélagslega óhag-
stætt að kasta milljónatugum
króna í nýja kassagerð, þar sem
önnur væri fyrir, sem gæti ann-
að allri eftirspurn eftir pappa-
umbúðum hér á landi. Að öðru
leyti höfum við ekkert við það
að athuga, þó að sett verði upp
öskjugerð til að keppa við okk-
ur, ef hún væri byggð á eðlileg-
um og heilbrigðum samkeppnis-
grundvelli. Það tel ég hins vegar
ekki vera fyrir hendi í þessu
sambandi. Það er á misskilningi
byggt, að ég hafi sagt, að öskju-
gerð S.H. mundi kosta 50 millj.
króna, enda er mér ókunnugt um
áætlaða stærð hennar og véla-
kost. Hitt sagði ég, að fullkomin
umbúðaverksmiðja á borð við
Kassagerð Reykjavíkur með nýj-
um vélum og nauðsynlegum bygg
ingum kostaði ekki minna en 50
millj. króna og það tel ég rétt
vera. Þetta kríli, sem Einar tal-
ar um á ekki að kosta nema
8—10 millj, króna. Það á að vera
til húsa í fjórða hluta af vöru-
skemmu S.H., lekahripinu, sem
Einar nefnir svo. En krílið á að
framleiða 75% af þeim umbúð-
um, sem frystihús S.H. þurfa að
nota og skila því í hreinan hagn-
að eftir fullar afskriftir 5 miilj.
króna á ári. Þetta er því býsna
álitlegt fyrirtæki, því það á að
borga sig upp á tveimur árum.
En það hefur tekið Kassagerð
Reykjavíkur 32 ár að byggja sig
upn í bað, sem hún er í dag.
Finkunnarorð Einars:
„Við viljum bara
hafa þetta sjálfir"
í grein sinni minnist Einar
Sigurðsson á það, að S.H. og
S.Í.S. hafi viljað kaupa Kassa-
gerð Reykjavíkur sameiginlega.
Ég hygg þó, að réttara sé að
segja, að Einar Sigurðsson hafi
viljað kaupa hana. Málið mun
alls ekki hafa verið borið á þeim
tíma undir stjórn S.H., enda voru
þrír af fimm stjórnarmönnum
S.H. mót.fallnir þessu kassagerðar
braski Einars Sigurðssonar. Ein-
ar segir ennfremur í grein sinni,
að búið bafi verið að ganga frá
þessum málum að mestu. Það
mun haf.. verið gengið frá þeim
á þá le ð eða að því leyti, að
ákveðið var að stofna félag og
hafði því verið gefið nafnið „Vél-
ar og umbúðif". Hlutverk þess
átti að vera að hafa á hendi um-
boð fyrir flökunarvélar þær, sem
frystihúsin keyptu þá í stórum
stíl frá Þýzkalandi. Hefur það
líklega verið talið girnilegt til
fjáröflunar. í öðru lagi átti fé-
lagið að fiamleiða umbúðir til
að selja frystihúsunum. Vildi því
Einar Sigurðsson ná Kassagerð
Reykjavíkur í sínar hendur. Ég
minnist þess, að ég var kallaður
til fundar á skrifstofu S.H. Þar
sem fyrir voru Einar Sigurðsson
og fulltrúi frá S.Í.S. Þeir hrósuðu
báðir viðskiptum við Kassagerð
Reykjavíkur. Einar Sigurðsson
átti varla nógu sterk orð yfir það,
hve viðskiptin við Kassagerð
Reykjavíkur væru góð, verðið
lægra en fáanlegt væri annars
staðar og afgreiðsla öll í bezta
lagi. „En við viljum bara hafa
þetta sjálfir“ sagði Einar. En ég
vildi ekki selja eða mín fjöl-
skylda. Þetta rann því út í sand-
inn í þetta sinn. Einar mun hafa
sótt um vélaumboðið með þeirri
hógværð og háttvísi, sem honum
er lagin og margir þekkja, enda
varð árangurinn eftir því.
Einar segir að það hafi verið
af tillitssemi við mig, að hann
setti ekki upp kassagerð með
S.Í.S. Sú tillitssemi hefur þó ekki
varað lengi. Strax og sýnt var,
að hann gæti ekki náð Kassa-
gerð Reykjavíkur í sínar hend-.
ur, sendi hann menn út af örk-
inni til að útvega fjárfestingar-
leyfi að fjárhæð 15—20 millj.
-króna, til að byrja með og átti
að vera til byggingar kassagerð-
ar. Við athugun kom þá í ljós,
að það var ekki vegna verðsins,
sem þeir óskuðu að byggja kassa
gerð. Einhverjar aðrar ástæður
hafa legið til þess. Þá átti öskju-
gerð Einars Sigurðssonar að
kosta 20 millj. króna en nú ekki
nema 3—10 millj. króna, svo
þetta er að lækka í verði hjá
Einari. Síðasti þátturinn í bar-
áttu Einars Sigurðssonar við það
að ná Kassagerð Reykjavíkur var
sá, að hann boðaði mig til sín á
fund. Við. mættum þar báðir
feðgarnir. En eins og allir vita
nema Einar Sigurðsson, bá er
Kassagerð Reykjavíkur í -eign
hlutafélags, en ekki einkaeign
mín eins og Einar heldur fram.
Erindi hans við okkur var að fá
okkur til að selja sér 50% í
Kassagerð Reykjavíkur og tók
hann skýrt fram, að S.H. ætti
ekki að eiga krónu í þeim hlut
heldur aðeins nokkur fyrirtæki.
Einar Sigurðsson lætur sér
annt um fjárhag Kassagerðar
Reykjavíkur og hefur gert sér
það ómak að kanna veðmáiabæk
ur Reykjavíkur. Þetta er enn
eitt dæmið um heilindi Einars
og lýsir mæta vel innræti hans,
þegar hann á lævísan hátt, sem
þennan reynir að blekkja almenn
ing. Einar veit betur eða a.ip.k.
verður maður að ætla það um
svo umsvifamikinn atvinnurek-
anda, sem Einar er, að heildar-
skuldir eins fyrirtækis er ekki
að leita í veðmálabókum heldur
í efnahagsreikningi viðkomandi
fyrirtækis. Ef til viil er þessu
öðru vísi varið með fyrirtæki
hans?
Einar Sigurðsson hefur ekki
athugað aðstöðumuninn hjá iðn-
aðinum annars vegar og sjávar-
útvegi hins vegar, þegar um er
að ræða föst lán til framkvæmda.
Einar Sigurðsson og hver sem
var gat lreypt skip og fengið 90%
af kaupverðinu lánað með ríki’s-
ábyrgð. Einar sagði eitt sinn í
blaðagrein, að það væri skamm-
arlega lítið að lána ekki nema
90% út á skipin, lágmarkið væri
alveg 100%. Svo er ósköp þægi-
legt að láta ríkið sjá um afborg-
anirnar. Iðnaðurinn hefur aldrei
komizt upp á þfetta krambúðar-
loft. Á sama tíma voru iðnaðar-
vélar ekki taldar veðhæfar og
eru ekki enn nema í einni lána-
stofnun. Lán til bygginga iðnaðar
húsa þýddi ekki að neína. Því
er það, að fjöldinn af iðnaðar-
fyrirtækjum verður að dragast
með lausa skuldir eins og heng-
ingaról um hálsinn, sem stendur
í vegi fyrir eðiilegri framþróun,
þar á meðal er Kassagerð Reykja
víkur.
Þá er það eitt áf sannindum,
sem fram komu í áðurnefndri
grein Einars Sigurðssonar, að
hann segir. að birgðaskemma
S.H. sé notuð til þess að geyma
umbúðir fyrir Kassagerð Reykja
víkur. Viðskiptum S.H. við
Kassagerð Reykjavíkur er þann-
ig háttað, að S.H. kaupir um-
búðir' af Kassagerð Reykjavíkur
eftir pöntunum. S.H. tekur við
öllum umbúðum, sem sipni eign
jafnóðum og þær eru framleidd-
ar, hvort sem þær eru afhentar
á þifreið eða skip, sem flytja þær
út um land eða þær eru afhentar
í birgðaskemmu S.H., þar sem
þær eru geymdar og afhentar
til frystihúsanna eftir þörfum
þeirra. Það er því S.H., sem á að
annast geymslu á þeim en ekki
Kassagerð Reykjavíkur.
Enda verður að telja að S.H.
fái sæmilega þóknun fyrir þessa
þjónustu, sem á sl. ári mun hafa
numið um 8,3 millj. króna. S.H.
tekur því á einu ári 8,3 millj.
króna af frystihúsunum fyrir að
annast pantanir á umbúðum frá
Kassagerð Reykjavíkur og sjá
um ge.ymslu á þeim um tak-
markaðan tíma. Ég býst við að
Kassagerð Reykjavikur treysti
sér til að annast birgðahald á
umbúðum fyrir frystihúsin fyrir
minni upphæð en 8,3 millj. krón-
ur á ári. Einar Sigurðsson segir J
með mikilli hrifningu, að Jöklar
hafi endurgreitt frystihúsunum
13 millj. krónur á átján árum.
Hið sanna er, að mest af þessu
höfðu frystihúsin lánað Jöklum
með lágum vöxtum til 15 og 20
ára. \
Eitt af því, sem veldur Einari
Sigurðssyni kvíða er, að Kassa-
gerð Reykjavíkur muni lækka
öskjurnar um 33%% þegar krílið
tekur til starfa, sem hann segir
að verði í haust, en hækka aðrar
umbúðir um 100%. Ef það væri
einungis þetta, sem veldur Ein-
ari Sigurðssyni hugarangri, þá
getur hann verið alveg rólegur,
því að hvorugt mun eiga sér
stað. Við höfum fyrir löngu gefið
vonir um að lækka verð á viss-
um tegundum af öskjum um
næstu áramót, sem byggðist ein-
ungis á aukinni tækni og vinnu-
h» græðingu. en ekki af hræðslu
við verksmiðju S.H.
Einokun
Kassagerðar Reykjavíkur
í greinargerð S.H. er farið
hörðum orðum um einokunar-
aðstöðu Kassagerðar Reykjavík-
ur og sem talið er að hafi verið
herfilega misnotuð. Gíaman væri
að vita, hvaða skilning SH legg-
ur í orðið einokunaraðstaða. Það
kæmi mér ekki á óvart, þó að sá
skilningur væri þveröfugur við
þann skilning, sem almennt er
lagt í orðið einokunaraðstaða.
Að minnsta kosti bera skrif
þeirra það með sér. Eða hver er
einokunaraðstaða Kassagerðar
Reykjavíkur gagnvart S.H.? Að
vísu er Kassagerð Reykjavíkur
eina fyrirtækið hér á landi, sem
getur framleitt öskjur og bylgju-
pappakassa fyrir S.H. En S.H. er
frjálst að kaupa og hefur verið
frjálst að kaupa umbúðir hvar
sem er í heiminum. Og það sem
meira er og það sem færri vita,
S.H. getur flutt inn sínar um-
búðir svo til tolllaust. Kassagerð
Reykjavíkur hefur aldrei búið
við tollmúra hvað útflutnings-
umbúðir snertir. Hitt er sönnu
nær að Kassagerð Reykjavíkur
er í þessu tilliti sennilega það
fyrirtæki hér á landi, sem hefur
starfað einna mest á frjálsum
markaði, i beinni samkeppni við
vel skipulögð erlend stórfyrir-
tæki á sviði umbúðaframleiðslu.
Ef S.H. hefði getað fengið sam-
bærilegar umbúðir erlendis fyrir
lægra verð, hefðu umbúðirnar
örugglega verið keyptar þar. En
svo er akki. Kassagerð Reykja-
víkur hefur ávallt selt umoúðir
um frystan fisk lægra verði en
fáanlegt héfur verið annars
staðar. Þetta hefur verið viður-
kennt af þeim. sem annast hafa
Framh. á bls. 16.