Heimilisblaðið - 01.03.1975, Síða 6

blóðþyrstir gammar háloftanna voka
fram og aftur í sólarbreiskjunni — em-
ir, fálkar og haukar. Hættulegastur
þeirra er harpy-örninn, með geigvænleg-
ar kilær. Þegar hann stingur sér, mis-
tekst honum sjaldnast að hremma fórn-
arlambið, hvort heldur það er api í
miðju stökki milli trjátoppa, eða letidýr,
sem varnarlaust silast milli greina og
veit ekki fyrr til en það er rifið í tætlur.
HENGIGARÐAR. Séð ofan úr hæstu
trjánum lítur endalaus laufbreiðan út
eins og séð sé yfh’ hæðótt garðlandslag,
ævintýraleg grængróin ieiti sem standa
í fjölskrúðugum blóma árið um kring.
Og í endalausri keppni við trén um loft
og ljós teygja vafningsviðirnir sig upp
og vefjast um stofnana. Þeir iíkjast
vafningsjurtum tempruðu skóganna —
bergfléttunni, geitblöðungnum og slík-
um — en eru af allt annarri stærðar-
gráðu og með trjákennda stofna, sem
verða meira en hálfur metri á þykkt og
yfir 150 metrar á lengd. Klifurþræðir
þeirra liggja hvarvetna um krónur skóg-
arbreiðunnar eins og risavaxnir lauf-
bogar. Efst uppi sveiflast þeir grein af
grein, frá einni krónu til annarrar, og
mynda þétt riðið net, sem er svo sterkt,
að það heldur áfram að lifa og viðhald-
ast, endaþótt höggvið sé á viðina niðri
við ró't.
Eym furöulegri en klifurjurtir þess-
ar eiru brönugrastegundir og aðrar
plöntm’, sem vaxa hátt uppi í trjánum
þar sem þær nærast án nokkms beins
sambands við jarðveginn. Þær skjóta
rótum í sprungm’ og glufur í trjánum
og mynda þannig jarðveg á öðrum og
stærri lífverum. Aðrar skjóta löngum
rótarsprotum alla leið ofan úr trjákrón-
unum og niður á skógarbotninn uns
þær ná til jarðar. Loks eru þær, sem
reyra sig svo fast að trjástofnunum, að
þær beinlínis kirkja trén og sjúga þann-
ig úr þeim síðasta lífskraftinn.
GRAFREITTJR FRUMSKÓARINS. Hið
gífurlega magn ag jurta- og trjáleifum,
sem stöðugt safnast fyrir á skógarbotn'
inum. Það stafar af því, að rotnunarfer'
illinn heldur stöðugt áfram í kappi við
óaflátanlegt regnið, og rætmnar draga
einnig næringarefnin til sín mjög fljótt,
aftii’ því sem plönauleifarnar leysast upp
í frjóan jarðveginn. Sannleikminn er
sá, að gróskmíkustu skógar heims vaxa
í jarðvegi, sem er svo rýr, að ekki fæst
nema eins árs uppskera úr honum, ef
trjánum er rutt úr vegi og annar gróö'
ur settur 1 staðinn.
Þar til fyrir fáum árum voru fruhí'
skógar aðeins byggðir veiðiþjóðum, sexn
ekkert þekktu til akuryrkju. En smáh1
saman hefur ævaforn búskaparháttur
skógarbyggja breyst. Stór svæði hafu
veriö rudd undir gúmmí-, kaffi og kakó'
ekrm’, en síðan hefur skóginum verið
leyft að vaxa að nýju. Innfæddir meixh
hafa einnig rutt skóginn, sveitist við þuð
og reynt ræktun, en steypiregnið hefur
þá flætt yfir rjóðrin og ruitt ölilum jarð'
vegi burt á skömmum tíma. Að tveiui
árum liðnum hefur þó skóginum tekist
að nema þetta land að nýju og vaxa upP
af svo til engu.
En rétt eins og fyrri skógar Evrópu
og Norðm’-Ameríku voru jafnaðir við
jörðu af skilningsvana mönnum, þanrúg'
geta hitabeltisskógarnir máski átt eyð'
ingu fyrir höndum næsta mannsaldur-
inn eða svo. Slíkt yrði þá stórfelldar3
fjárhagslegt tap en menn gera sér greiu
fyrir almennt, því að skógar þessir ei'U
auðug forðabúr fyrir mahogni, teak
önnur tréefni, svo sem harpíx, gúmru1’
tréni, kamfúru og spanskreyr. Ef koma a
í veg fyrir yfirvofandi eyðingu, verður
vemda hin stóm svæði með tilstyrk °§
eftirliti viðkomandi ríkja. Því að þa®
væri maðurinn, en ekki móðir náttúra,
sem ætti sökina, ef fi’umskógarnir eydd'
ust.

42
HEIMILISBLAÐl^