Andvari - 01.01.1909, Blaðsíða 49
konungsvalds á íslandi.
31
firirsögn sáttmálans: »Pat vav sammœli bœnda fyrir
uorðan land ok sunnan«, og dregur af því þá áliktun,
að sáttmálinn snerti ekki að neinu leiti landið í heild
sinni, lieldur einungis þá bændur, sem sverja og játa,
og þau hjeröð, sem þeir sverja og jála firir. Það er
nú að vísu satt, að eftir efni sínu ná allar hinar
einstöku greinar sátlmálans, þar sem hændur lofa
einhverju í sínu nafni, að eins til þeirra og þeirra
hjeraða, enn ekki til als landsins1. Og það raskar
þessu ekki að neinu leiti, þó að sumar eða tlestar
skuldbindin'gar, sem konungur gengur undir á móti
þessu, virðist taka til landsins í heild sinni. Enn
iiöf. gleimir einu, sem með engu móli má gleima:
Slikur samningur milli eins landshluta og erlends kon-
ungs gat með engu móti verið lögmœtur, nema til hans
/engist samþiklci Lögrjettunnar. Og sama er að segja
um eiðana. Peir vóru ógildir, nema Lögrjetian legði
á þá samþikki sitt. Það er þetta samþikki lögrjett-
unnar, sem gerir sáttmálann í heild sinni bindandi
firir alt ísland, því að í því felst, að hið islenska
þjóðriki ajsalar sjer í hendur konungs nokkrum hluta
af Istandi með tilteknum skilirðum. Og einmilt þetta
samþikki Lögrjettunnar er um teið órœk sönnun þess,
að Island árið 1262 skoðaði sig sjálft og var skoðað
af Hákoni konungi sem sjálfstœtt, jullveðja ríki2.
Ekki vitum vjer nú, hverjum þingsköpum lög-
i'jettan filgdi, er hún samþikti sáttmálann og eiðana.
1) Sbr. Um þetta Uppb. konvmgsv. 30. bls.
2) Bœjarfógeti Jón Magnússon liefur bent mjer á, að vel
geti verið, að Lögrjettan liafi lagt samþikki sitt á sáttmálann sem
gildandi firir alt landið, þó svo, að landshlutarnir inni eið að
honum eftir á. Þetta er engan veginn ólíklegt, enn um það •
verður nú því miður ekki sagt neitt með vissu.