Verði ljós - 01.06.1904, Blaðsíða 12

92
VERÐI LJÓS!
spámannlega orð: „Ég trúði, þess vegna talaði ég“ (2 Kor. 4, 13) er
sannleiki í lífi postulans, jafn víst er á hinn bóginn, að þar er ekkert ó-
melt; liann nemur aldrei staðar við yíirborðið. En í sambandi við þessa
þrá postulans, eftir að gjöra sér í öllu sem fylsta grein fyrir eðli lífs-
skoðunar sinnar, stendur hiu rökfiinilega meðferð eínisins, sem er eitt aí
höfuðeinkennum framsetningariunar hjá Páli. Hann sundurliðar hug-
myndirnar lið fyrir lið, gjörskoðar þær nákvæmlega frá öllum hliðum,
rökstyður hverja einstaka hugsun og leitast við að tryggja haua sem
bezt gegn hverskonar mótbárum og vefengingum, misskilningi, rangfærslu
o. s. frv. Hann er jafn rökfimur til sóknar sem varnar; enginu fær að
staðið bonum snúning. En svo mikil) sem rökfimi postulaus er, fær
þó aldrei dulist, að bak við orðin stendur lifandi persóna, afar-tilfinn-
ingarík, maður, sem brennur jafnt af vandlætingu vegna máleínis drott-
ins og af kærleiksríkri umönnun íyrir andlegum þrifum og vexti safn-
aðanna. Alstaðar leggur hjartayl bréfritarans af orðum hans. Bréf
postulans eru eins og hann sjálfur. Þar er siðferðileg alvara, en sam-
fara djúpri trúardjörfung; þar er heilög reiði, en samfara brennandi
kærleika; þar er strangdæmi, en samfara mildi; þar er hirting, en sam-
fara bróðurlegri meðaumkvun; þar er nístandi sársauki, en samfara inni-
legri gleði í drottni; þar er djúp hrygð, en ávalt samfara lifandi von.
Og loks má nefna sem þriðja höfuðeinkenui rithöfundsskapar Páls hinu
næma skilning hans á lífssögu mannanna og hinum ríkjandi hugsuuum
sögunnar, og hina djúpu sálfræðilegu þekkiugu hans. Hversu þekkirhann
mannshjartað með öllum þess afar-margvíslegu hræringum og tilfinningura,
óskum og eftirlöngunum, — hversu þekkir hann út i æsar instu afkima
sálarlífsins með öllu fýsnum þess og tilhueigingum, — og hversu þekk-
ir hann lífið með allri þess baráttu og stríði og öllum þess margvíslegu
umskiftum, gleði og sorgum, meðlæti og mótlæti, sigurvinniugum og ó-
sigrum! Þessa hæfileika, sem enginn þarf fremur á að halda en sá, er
trúboð rekur, hefir enginn maður liaft til að bera á hærra stigi en Páll.
Eyrir því verða áminningar haus og fyrirmæli í bréfunum svo oft að
saunnefndnm spakmælum, þrungnum af sannkristilegum vísdómi og
hyggindum.
En þrátt fyrir alt þetta verður þó engan veginn sagt, að þar só um
fyrirmyndar-rithátt að ræða, sem ritháttur postulans er. Það er ekki
hinn hárrétti og nákvæmi ritkáttur liinua „klassisku11 rithöfuuda fornald-
arinnar. Orðgnóttin samsvarar ekki hinni yfirgnæfandi hugsana-auðlegð.
Málið gjörir houum oft tilfinuanlega erfitt fyrir; orðfærið verður stuud-
um býsna stirt og þunglamalegt, svo að orð hans geta orðið æði þuug-
skilin og oft er erfitt að festa liendur á hinni réttu hugsun þeirra*. Til þessa
*) Jafnvol í nýja testamentinu sjálfu heyrist yfir þvi kvartað, að „sumt
só þungskilið" í brófum Páls, svo að „fáfróðir menn og staðfestulausir11 rang-
snúi „þvi sjálfum sér til glötunar“ (H Pót. 3, 16).