Nýjar kvöldvökur - 01.01.1911, Síða 8

6
NÝJAR KVÖLDVÖKUR.
heim að selsdyrunum, og leggja á hann reið-
verið.
Svo kvaddi eg kerlingu með virktum og
hélt af stað.
Eg reið selgöturnar heim eftir lækjardragi
einu litlu, og skömmu síðar sá eg ofan í dal-
inn. Grænar hlíðar og fagrar var að sjá að
vestan fram, er blöstu við sólu, en að austan-
verðu voru þær allar dekkri, þvi að þar voru
enn skuggar undir brekkum, hjöllum og riiid-
um. F*að var eins og sólargeislarnir flæddu
c'g fossuðu ofan eftir snarbrattri fjallshliðinni,
færu í loftinu og dræpu sér aðeins niður þar
sem hæst bar á. Sléttar engjar, mýrar og
grundir lágu beggjamegin meðfram fjalIsrótun-
nm, en eftir miðjum dalnum rann áin í ótal
bugðum og kvíslum, óg liðaðist innanum hólma,
tanga, nes og sandeyjar, hægt og þegjandi,
blitt og rótt. Það var eins og ræma af heið-
um himninum hefði verið tekin þar til þess
að hlaðbúa skrúðgrænan kyrtilfald náttúrunnar.
Eg hafði nú reyndar farið þarna um áður,
en aldrei nema að hausti til. Pá var alt orð-
að bleikt og fölnað, og ömurlegur elliblær
komin yfir náttúruna, áin ísgrá á litinn og
fjallahlíðarnar skuggalegar. Mér fanst dalurinn
miklu fegurri en nokkurntíma áður. En þó
hugsaði eg ekki svo mikið um náttúrufegurð-
ina í dalnum, að minsta kosti ekki eins og
vert var. Eg var að hugs um Jón halta og
allt það sem selkerlingin hafði rausað um hann.
Eftir sögu kerlingarinnar, var hann einn af
af þessum gamaldags, óbærilegu sérvizkukörl-
um, sem enginn getur tjónkað við svo vel sé,
öllum eru hvimleiðir og enginn vill hafa, eða
að minsta kosti allir vilja vera lausir við. Mér
runnu í hug þó nokkrir karlar, og enda kerling-
ar líka, af þeirri tegund; suma hafði eg heyrt
talað um, suma hafði eg þekt. En sagan, sem
kerlingin sagði af honum, bæði um kalið,
stúlkuna og ekkjuna, þótti mér vera svo sér-
stæð og einkennileg, að mig sárlangaði til að
komast betur á snoðir um það alt saman ef
auðið væri.
Eg fann það, að kerlingin hafði sagt mér
alveg satt — eins og aimenningstalið hafði
verið um karlinn þar í sveitinni. En mér fanst
einhvernveginn, að þessar sögur mundu vera
að einhverju Ieyti meira en lítið bognar,
mundi bæði vanta í þær og þær vera afbak-
aðar. Og þá svo sem auðvitað karlinum til
hnjóðs. Einhvernveginn hlaut það nú að vera
öðruvísi, hvernig á því stóð, að hann sleit sig
út í hríðina, lá úti, kól og misti fótinn. Og
það atvik hefir líklega farið með alla lífsgleði
hans og lífsgæfu. Og hvernig Iá f þessu með
ekkjuna fátæku, með mörgu ■ börnin munaðar-
lausu, sem karlinum þótti svo vænt um, heim-
sótti á hverju ári, en vildi þó ekki eiga þar
heitna? Stóð þetta nokkuð í sambandi hvað
við annað?
Eg stóð hér frammi fyrir einni af þessum
mörgu gátum lífsins, sem alþýðlegur góðvilji
og almenn skarpskygni reyndi að ráða og
skilja, en færði þá á verri veg, eins og svo
oft vill verða. Rað er oft meir en lítill vandi
að ráða slíkar gátur og finna sannleikann. Og
meðan Skjóni lötraði f hægðum sínum framan
göturnar eftir dalnum flugurnar suðuðu og
fuglarnir kvökuðu, smalarnir hóuðu og hund-
arnir gjömmuðu, og ærnar runnu í halarófu
heim á kvíabólin, ummyndaðist og umskapað-
ist svíðingurinn og sérvizkudallurinn, mein-
hornið og dutlungadurturinn hann Jón .halti,
sem enginn vildi hafa, var illa við aila og öll-
um var illa við, í efnismikla, þreklundaða og
elskuverða sálu, sem heimurinn, forlögirf, straum-
ur atvikanna, og ef til vill einhver sjálfskapar-
víti höfðu svo níðst á, að hann hafði orðið
viðskila við lífsvonina og lífsgleðina, allan mann-
legan kærleika, alt það elskulega og góða í
mannlífinu; og sál hans hafði ekki þolað þessa
áreynslu og ofraun; hann hafði mist alla trú
á mennina, á sjálfan sig og jafnvel á guð, stirðn-
að, kólnað og trénast upp eins og feyskja,
þegar hann var orðinn upp á aðra kominn
og gat enga björg sér veitt.
En þá var hún Helga Rorbjarnardóttir,
bóndadóttirin á Dynjanda. Eg kannaðist eitt-
hvað við hana, þegar selkerlingin mintist á