Nýjar kvöldvökur - 01.12.1928, Síða 22

196
NYJAR KVÖLDVÖKUR
ATHUGASEMD.
Ljóðabálkur sá, er svenska þjóðskáldið, Gustaf
Fröding, ætlaði að yrkja um Egil Skallagrímsson,
varð aldrei fullsaminn. Fröding var, að kunnugra
sögn, allra skálda vandvirkastur; breytti hann oft
kvæðum sinum upp aftur og aftur og varð pví
stundum litið úr verki. Petta ágerðist með aldrin-
um, einkum pó eftir að hann tók vanheilsu pá,
er leiddi hann til dauða. Pað var á pessum sið-
ustu árum heilsuleysis og punglyndis, að hann
mun hafa byrjað á að yrkja kvæðið um Egil. Af
skrifum 'í óbundnu máli 'uin efni kvæðisins, sem
fundust meðal annara skjala skáldsins að honum
látnum, er að nokkru hægt að 'ráða i, hvernig
hann hefir hugsaðj sér ;pá hluta kvæðisins, sem
aldrei urðu fullgerðir, og sumt er hægt að ráða
af ófullgerðum vísnabrotum í handritinu — í sum-
um vísuorðunum eru pó aðeins rímorðin.
Pað mun vera óhætt að fullyrða, að hugmynd-
in hafi veriðjsú, að Iýsa skapgerð Egils og síð-
ustu dögum'æfi hans,'og'af fyrsta'og lengsta
kvæðisbrotinu (hér „Egill [f eldaskáíanum") er
pað augljóst, að pað, 'að mestu leyti, er frásögn-
in í Egilssögu, sem liggur til grundvallar.
En jafnframt mun kvæðið hafa átt að vera sjálfs-
lýsing, eins og'_Fröding sjálfur leit á líf sitt á efri
árum, eftir að hann var orðinn aumingi og iitf
vinnufær vegna vanheilsu.
Síðasta kvæðisbrotið, sem var svo langt komið,
að hægt er að skilja pað, er um peningakistu
Egils, sem „'ngen kanner mer an han“ — par
hugsar skáldið sér, að Egill einnig hafi falið hin
síðustu og beztu kvæði sín. — Pað getur enginn
vafi Ieikið á pví, að Fröding hér hugsar til sinna
eigin hinztu og beztu ljóða, sem aldrei urða til —
hann finnur, að hann á pau sjálfur eins og fólginn
fjársjóð. Petta virðist vera hægt að skilja m. a.
af Iausum seðli, sem fanst ineðal uppkasta skálds-
ins. Par er stutt uppkast af pessum hluta kvæð-
isins í sundurlausu ináli, og par talar skáldið á
pann hátt um efnið, að auðséð er, að hann hefir
efast um, hvort kraftar sinir enjust til að fullgera
kvæðið eftir hugsun sinni.
Um líkt leyti og Fröding fékst við kvæðið um
Egil, var hann að semja annað skáldverk „Ma-
gister Balsius". — Pað er einnig í brotum og
bæði í bundnu og óbundnu máli. „Magister Bal-
sius“ er að öllum líkindum einnig sjálfslýsing,
eins og Fröding á efri árum og i veikindum Ieit á
fyrra lif sitt. Egilskvæðið hefir svo átt að Iýsa
annari hlið sálarlífs hans, eins og hann var að
síðustu. Bókmentalega séð, eiga pessi tvö kvæði
pvi saman, pótt pau að öðra leyti séu gagnólík.
(Sair*, aá ðH<)yitað segja um ýms önnur af kvæð-
um'Frödings og frá ölluin tímum lifs hans, pótt á
annan hátt sé).
Um pau prjú brot kvæðisins, sem Ijér birtast á
íslenzku, er pað að segja, að hið fyrsta peirra
(„Egill í eldaskálanum") mun vera að mestu leyti
fullgert, pó hefir skáldið ritað afhugasemdir og
breytingar, sem hann hefir ætlað sér að athuga
nánar, hingað og pangað við handritið, sýnir pað,
að hann hefir eigi verið búinn að ganga frá pví
til fullnustu. Eftir efninu að dæma er petta brot
einskonar inngangur, og hin eiginlega lýsing á
sálarlifi Egils mun hafa átt að koma í næsta kafla
(Hvað er og var?). Pað sem fullgert er af pess-
um kafla er auðsjáanlega aðeins byrjun. En pá
ágizkun mina, að hér sé að ræða um byrjun sál-
arlýsingarinnar, styð eg pó aðeins við efni og
anda vísnanna, pví að undanteknum nokkrum vísu-
orðum, sem eigi hafa verulegt samhengi, en sem
pó auðsjáanlega heyra pessum kafla til, hefir
Fröding sjálfur ekki-gefið neina skriflega vísbend-
jngu um, hvað'hann hefir hugsað sér hér. Öðru
máli er að gegna með síðasta kaflann, sem eg
nefni „Kista Egils“, pví að um efni hans hefir
skáldið ritað á seðil pann, er getið er hér að
ofan.
.Pessi kafli er mjög ófullkominn og mun hafa
verið fyrsta uppkast hans í bundnu máli, línurnar
eru oft aðeins hálfar og stunduin ekki nema rím-
orðin. Sjálft efnið er nokkurnveginn ljóst, pó er
pað líklegt, að hann hafi átt að vera talsvert
lengri — hér er fylt í visurnar litilsháttar par sem
hægt var að ráða í, hvert efnið átti að vera.
Að öllu samanlögðu er pví full ástæða til að
ætla, að brot Egilskvæðisins, pau, er til eru, séu
aðeins lítill hluti pess kvæðis, sem Fröding hefir
hugsað sér, og sem vér hefðutn mátt vænta, ef
honum hefði enst aldur og heilsa. — En mörgum
bókmentamönnum finst pó, að i pessum brotum
sé svo mikil andagift sanns skáldskapar, að peir
leggja pau að jöfnu við margt hið bezta, sem
liggur eftir petta skáld — en hann var, sem mörg-
um mun kunnugt, lang mesta ljóðskáld Norðurlanda
á sinum tlm.a — eins og Egill var pað á sínum.
Er pað aðal-ástæðan fyrir pvi, að eg hefi reynt
til að koma kvæðinu á islenzku. Eg er heldur
ekki í vafa um, að pýðingu minni í mörgu sé á-
bótavant, og að hún standi frumkvæðinu að baki.
F. Á. B.
Leiðréttingar:
í síðasta hefti hefir misprentast: í kvæði Páls
J. rArdals, síðustu linu: vor sumar og dreyma,
fyrir: vor og sumar dreyma. — Bls. 163, 1. d. 4.
I. a. n.: kveða, les, kveðja. Pessar og aðrar prent-
villur, sem kunna að vera, eru lesendurnir vin-
samt að leiðrétta.