Þjóðmál - 09.01.1974, Blaðsíða 12

pjifimiil
Hæsta hlutfall
vinninga hjá
Happdrætti
Háskólans
40 ór liðin fró stofnun þess
Marta B. Guðmundsdóttir, umboösmaður happdrætt isins á Stokkseyri ásamt vinningshöfum, talið frá
vinstri: Kristin Tómasdóttir, Viktor Tómasson, Hörður Pálsson og kona hans Margrét Sturiaugsdóttir.
Þetta er annað árið í röð sem stórir vinningar koma í umboðið hjá Mörtu.
Vinnlngshafarair frá Vestmannaeyjum. Umboðsmað urinn Sveinbjöra Hjálmarsson og kona hans eru sitt
hvoru megin á myndinni. Þeir heppnu voru Áki Heinz Haraldsson og Þorkell Guðmundsson.
Happdrætti Háskóla íslands á um þessar mundir
fjörutíu ára afmæli, en Háskólinn fékk einkaleyfi til
happdrættisreksturs 1. janúar 1934 samkv. lögum frá 3.
maí 1933 og bréfi fjármálaráðuneytisins 4. júlí sama ár.
Guðlaugur Þorvaldsson rektor, Gréta Jónsdóttir frá Isafirði, sem
hlaut stóran vinning, og Páll H. Pálsson forstjóri happdrættisins.
1 árlegu hófi sem stjórn happ-
drættisins heldur fyrir þá sem
hæsta vinninga hafa hlotið, kom
þetta fram meðal annars:
Á þessu fjörutíu ára tímabili
hefur Happdrætti Háskólans
staðið fjárhagslega undir mest-
um hluta framkvæmda í þágu
Háskólans og miklum hluta fram
kvæmda i þágu rannsóknastofn-
ana ríkisins, en til þeirra rennur
20% einkaleyfisgjald, sem Happ-
drætti H.í. greiðir 1 ríkissjóð.
Alls hefur Happdrætti H.í.
greitt á 5. hundrað milljónir kr.
til þessara framkvæmda á þessu
fjörutíu ára tímabili, en það
mun láta nærri að vera 1.100—
1.200 milljónir króna á núvirði,
ef miðað er við breytingar á
byggingavísitölu, eða hátt i 30
milljónir króna að meðaltali á
ári. Á fjárlögum ársins 1974 er
áætlað, að Happdrættið greiði til
Háskólans og i ríkissjóð rennur
til rannsóknastofnana) 105,5
millj. kr., en þar af eru 85—90
millj. kr. af væntanlegum rekstr-
arhagnaði ársins. Þetta sýnir, að
Happdrætti H.í. hefur sótt mjög
í sig veðrið, þar sem væntanlegt
framlag þess til framkvæmda á
næsta ári er um það bil þrefalt
meðalframlag síðustu 40 ára,
reiknað á sama verðlagi.
Til þess að þessu marki verði
náð, þarf 40—50% veltuaukningu
á árinu.
Mörg verkefni bíða.
Enda þótt framkvæmdir á veg-
um Háskólans hafi verið miklar
undanfarin ár, má ætla, að frem-
ur muni þær fara vaxandi en
minnkandi á næstu árum, ef mið-
að er við þarfir.
Nú er 1 gangi bygging 2. á-
fanga húss fyrir verkfræði- og
raunvlsindadeild og í undirbún-
ingi miklar framkvæmdir í þágu
læknadeildar og tannlæknadeild-
ar á Landspítalalóðinni, einkum
sunnan Hringbrautar, en þær
verða að einhverju leyti kostaðar
af framkvæmdafé Háskólans.
Mikill skortur er einnig að verða
á almennu kennsluhúsnæði fyrir
aðrar deildir, þar sem nemend-
um hefur fjölgað mikið, m.a. í
viðskiptadeild og heimspekideild.
Loks er þess að geta, að viðhalds-
kostnaður húsa og lóða, tækja-
kaup og ýmiss konar búnaður i
skólahúsnæði, sem fyrir er, tekur
nú æ stærri hluta af fram-
kvæmdafénu til sín.
Mikil breyting
á skipan vinninga.
Á árinu 1973 hefur sala hluta-
miða gengið mjög vel. Um ára-
mótin 1972/1973 varð um 6.5%
söluaukning, þrátt fyrir óbreytt
miðaverð, sem er mjög gott mið-
að við þá geysilegu veltuaukn-
ingu, sem varð næstu áramót á
undan (60,52%). Áberandi er, að
á liðnu ári hafa færri viðskipta-
vinir hætt við miðana sína en
áður, og eins eru vinningamir
betur sóttir. Þetta er tvimæla-
laust því að þakka, að menn mun-
ar meira um vinningana nú orð-
ið, þegar þeir lægstu eru 5.000
krónur, heldur en þegar þeir
voru aðeins 2.000 krónur.
1 þessu sambandi er rétt að
benda á, að því er eins háttað
með vinninga í happdrætti og
svo margt annað, að þeir verða;
að haldast í hendur við gildi
peninganna á hverjum tima.
sjálfsögðu er það alltaf sársauka-
full ráðstöfun, þegar verð miða
er hækkað. En hjá því er ekki
hægt að komast. Happdrætti líá-j
skóla Islands megnar svo litið til
að spyrna á móti verðhækkunum
og visitöluskrúfu. 1 þessu sam-
bandi má benda á, hve árangurs-
rík sú ráðstöfun var, þegar lægsti
vinningurinn var hækkaður úr
2.000 krónum í 5.000 krónur.
Þetta var aðeins hægt að fram-
kvæma með því að hækka verð
miðanna í ársbyrjun 1972.
Á því tveggja ára tímabili, sem
slðan er liðið, hafa víxlhækkanir
verðlags og kaupgjalds haldið
stöðugt áfram. Byggingarvísitaia
hefur hækkað um meira en 50%.
Eins og áður hefur verið bent
á, á stjóm Happdrættis Háskóla
Islands ekki annarra kosta völ en
fylgjast með straumnum og kapp-
kosta það eitt, að vinningarnir
séu það verðmæti, sem fólk sæk-
ist eftir.
Heildarfjárhæð vinninga hækk-
ar úr 403 milljónum í tæpar 605
millj. króna. Er þetta rúmlega
200 miiljóna króna aukning, eða
verðtrygging vinninganna, þann-
ig að viðskiptavinum happdrætt-
isins eru tryggð sömu llfsgæði
fyrir vinningana þrátt fyrir
aukna verðbólgu og minni kaup-
mátt krónunnar.
Eins og áður greiðir Happ-
drætti Háskóla Islands 70% af
veltunni í vinninga, en það er
hæsta vinningshlutfall, sem þekk-
ist í heiminum.
Heildarfjárhæð vinninganna
verður 604.800.000,00 —» sex
hundruð og fjórar milljónir og
átta hundruð þúsund krónur.
Hækkunin nemur 201.600.000,00
— tvö hundrað og einni milljón
og sex hundrað þúsund krónum.
Núverandi forstjóri
starfað í rúm 30 ár
hjá happdrættinu.
Forstjórar Happdrættis H.l.
hafa verið tveir frá upphafi,
fyrst Pétur Sigurðsson, fyrrv.
Við umræðu um fjárhagsáætl-
un Reykjavíkurborgar fyrir árið
1974, sem fram fór skömmu fyr-
lr Jól lét Steinunn Finnbogadótt-
ir, eins og aðrir fulltrúar vinstri
flokkanna í ljósi skoðun sína á
málinu. Lögðu aliir borgarfulltrú-
ar vinstri flokkanna fram sam-
eiginlega greinargerð með breyt-
ingartillögunum.
— Steinunn hóf mál sitt á þvi
að taka undir þá gagnrýni, sem
þegar hefði komið fram hjá öðr-
um borgarfulltrúum og vék síðan
að þeim breytingum, sem orðið
hafa á tölulið áætlunarinnar, en
samkvæmt þeim ættu útsvör að
hækka um liðlega 38 af hundraði
og ætluð fasteignagjöld um svip-
aðan hundraðshluta en hækkun
útgjalda heldur Iægri, en síðan
sagði Steinunn:
„Ef við reynum að gera okkur
grein fyrir þessum stórfelldu
háskólaritari og núverandi for-
stjóri, Páll H. Pálsson, sem verið
hefur starfsmaður stofnunarinn-
ar um rúmlega 30 ára skeið.
Fyrstu stjóm Happdrættis H.l.
skipuðu þeir Alexander Jóhann-
esson, formaður, Bjami Bene-
diktsson og Magnús Jónsson. Nú-
verandi stjóm skipa: Guðlaugur
Þorvaldsson, formaður, Þórir Kr.
Þórðarson og Bjami Guðnason.
hækkunum þá hlýtur einkum
þrennt að koma í hugann:
í 1. lagi er stjórnkerfi borgar-
innar með þeim hætti að stöðug
aukning kostnaðar er óhjákvæmi
leg. Kerfið er þannig upp byggt
að þar hlýtur Parkinsonslögmál-
ið fræga að ráða. Þess vegna er
endurskoðun þessa staðnaða
stjórnkerfis óhjákvæmileg ef
nokkur von á að vera til aukinn-
ar hagræðingar og sparnaðar.
I. 2. lagi kom það berlega fram
á síðasta ári, eins og nú, að
meirihluti borgarstjómar er ó-
sárt um að spenna bogann hátt,
leggja á þegnana sem þyngstar
byrðar. — Skýringin á þessu
undarlega fyrirbæri er andstaða
íhaldsmeirihlutans gegn þeirri
viðleitni ríkisstjórnarnnar að
hamla upp á mót þenslu og verð-
bólgu. Þannig notar Sjálfstæðis-
flokkurinn andstöðu sína í borg
arstjórn í flokkspólitískum til-
gangi. Þetta er þung ásökun, en
Aðrir stjórnarformenn hafa verið
Magnús Jónsson, Bjami Bene-
diktsson, Ólafur Lárusson og Ár-
mann Snævarr.
1 hópi þeirra 98 umboðsmanna
sem störfuðu fyrir Happdrættið
á síðasta ári, er einn, sem verið
hefur umboðsmaður frá upphafi
eða í 40 ár. Þa ðer hinn kunni at-
hafnamaður Einar Guðfinnsson í
Bolungavík.
engu að síður sönn. Harmakvein
Sjálfstæðismanna um tekjustofna
lögin era ekki sjálfræði.
í 3. lagi skulum við minnast
þess, þegar við iítum á þær háu
fjárhæðir, sem við blasa í áætl-
uninni, að nú fer í hönd kosn-
ingarár. Meirihlutinn gerist þá ó-
rólegur og grípur til úrræða í
því skyni að bæta aðstöðu fyrir
þegnum sínum.
Einhver verulegur hluti áætl-
aðra útgjalda á sennilega að
þessu sinni rót sína að rekja til
þessa taugaóstyrks meirihlutans.
Taugaóstyrkurinn er skiljanleg-
ur, en ráðið gegn honum vafa-
söm lækning, engan veginn af-
sakanlegt ,að vísu er þetta ekki
neitt nýtt, fjárhagsáætlun hvers
kosningaárs hafa jafnan borið
þennan keim. Skattborgarinn er
talinn greiða það sem ætlað er
að til þurfi, ef takast mætti að
hressa eitthvað upp á fylgið.
Framhald á bls. 9