Ægir - 01.03.1915, Blaðsíða 4

36
ÆGIR
Hvaða œál á eð tala á skölaskipinu?
Hr. Matthías Ólafsson skrifar í þessu
tbl »Ægis« um skólaskip og er það vel
athugað. Á slíku skipi má læra margt
sjeu yfirmennirnir færir og láti sjer ant
um þá, sem þeim er trúað fyrir að kenna,
en slik útgerð er dýr sje hún fullkomin,
en með reglubundnum ferðum mundu
peningar koma í sjóð, en aldrei með
snattferðum, enda er meira gagn að einni
langri ferð, en tiu smátúrum, þar sem
svo oft verður að slíta þeirri vinnu, sem
eitthvað er græðandi á og verður að
framfara á sjónum. Hefur ísland nokkr-
um mönnum á að skipa, sem gætu tekið
yflrstjórn á slíku skipi að sjer. Sá mað-
ur sem þar verður skipstjóri eða stýri-
maður verður að kunna, ekki nóg að
þykjast kunna, — en hvaða mál á að
tala á þessu skipi? þeim, sem skrifa og
taia um hið hroðalega mál, sem sjó-
menn hjer nota á skipum, mun ekki
þykja sú tilhugsun góð að á islensku
skólaskipi heyrist annar eins viðbjóður.
Eins og annað hjer verður alt að vera
hreint, hreinir íslendingar og hrein is-
lenska.
Til eru islensk orð, þvi að í islenskri
orðabók standa þan, sem mætti seta sam-
an og nota sem skipunarorð á brigg-
skipi, sem er sú tegund skipa, sem hr.
M. Ó. stingur upp á að skólaskipið sje.
Vil jeg leyfa mjer að sýna mönnum
hvernig þær samsetningar líta út á papp-
irnum og geta þeir þá máske skilið hve
óhandbærar þessar samsetningar og orð
eru þegar á að nota þau til að segja
íyrir á skipsQöl.
Jeg ætla hjer að eins að benda á nokkr-
ar samsetningar á stórmastri á brigg-
skipi og læt dönsku heitanna getiðum leið.
Stormast = meginsigla, Storemærs =
meginsiglupallur, Storemærsslang = meg-
inpallstöng. Storebramsaling = megin-
hásiglureiðaslá, Storebramstang = meg-
inhásiglustúfnr, Store Royal eða Boven-
bramstang= meginhúnstöng. Storebram-
bardun = meginhásiglustúfshöfuðbenda.
Tunga þeirra væri liðug, sem gætu greini-
lega skipað þessa setningu fvrir: Takiu
tusku og vefðu um meginhásigluslúfshöf-
uðbenduna þar sem hún liggur i raufinni
á meginhásiglustúfsreiðarslánnh, og ekki
nóg hjer með, þetta verður hásetinn sem
skipunina fær að endurtaka.
Nú komu rárnar: Storraa = meginrá,
Storemerseraa = meginpallseglsrá, (eru
þær 2 efri og neðri).
Storebramraa = meginhásiglurá, Store-
royalraa=meginhúnrá,Storemærseraatop-
lente = meginpallseglsráslillir megin-
pallseglsstjórnborðsrástillir, (nú fer að
þýngjast piltar).
Storebramstyrbordsloplente = megin-
hásiglurársljórnborðsrástillir, Storeover-
mærsestyrbordsbras = efrimeginpallsegls-
rárstjórnborðsaktaumur. (40 bókslafir,
mjög handhægt orð.) Það er langt orð
á dönsku Storebrambrasstyrbordsblok-
skive, en það heitir lika á íslensku meg-
in hásigl urársst j órn borðsak ta u m sskeglu-
hjól. Þannig má halda áfram, en þelta
er að eins sýnishornið og ekki styttist ef
áfram er haldið en jeg vil ekki þreyta
lesendur »Ægis« með þvi. Fyrst á að
skipa öll þessi ósköp og hásetar siðan
að endurtaka það alt. Hvcrt þetta sje
rjett veit jeg ekki, en jeg fer að, eins og
aðrir, þegar mig vantar orð, þá slæ jeg
upp í orðabók, þessi hefi jeg fundið i
dönsku orðabókinni hans sira Jónasar,
en samsetningar eru eftir mig í samræmi
við það, sem aðrar þjóðir seta saman
orðin og hafa sett. — Finnist mönnum
svona mál vel til fallið á skólaskipinu