Ægir - 01.04.1926, Blaðsíða 6

50
ÆGIR
1820. í »Gesti Vestfirðing« 1. ár, er sagt
ítarlega frá þilskipaeign og afla á þilskip
Vestfirðinga og skal ég hér geta aðal at-
riðanna. Sanikvæmt frásögn Ármanns á
Alþingi 1831 voru þilskip í Vestfirðinga-
fjórðungi als 13, og voru þau öll eign
kaupmanna. 1847 er þilskipaeignin 36
skip, 23 eign kaupamnna, en 13 bænda-
eign. Af skipum þessum voru smíðuð
hér á landi 17 skip: 1 á Búðum, 3 i
ólafsvík, í Stykkishólmi og Hrappsey 6,
í Flatey 3, í Önundarfirðí 2 og i Stranda-
sýslu 2. Á árunum 1832—1846 fórust í
Vestfirðingafjórðungi alls 11 þilskip með
allri áhöfn, 4 slitnuðu upp og brotnuðu.
Aflabrögð skipanna eru talin mest frá
Búðum og Stykkishólmi, þar næst frá
Isafirði og Bíldudal, en minst frá Flatey
og úr Strandasýslu.
Árið 1842 átti H. A. Clausen kaupstjóri
7 fiskiskútur sem gengu til hákarlaveiða
og öfluðu þær um 114 tn. lifrar að meðal-
tali. Þiljubátur er sami maður átti aflaði
það sumar 8 þús. af þorski og Svanur-
inn, eign sama, er fór landa á milli, 18
þús. af þorski.
Af 56 þilskipum er alls gengu frá Flatey
1834—1846 var meðaltal allra áranna 77
tn. af skipi; hæstur var meðalaflinn 1837
127 tn.; lægstur 1843 51 tn. Gert var ráð
fyrir að útgerðin svaraði kostnaði, ef 70
tn. lifrar fengjust af skipi; verð á lýsi
mun jafnaðarlegast hafa verið 16—18
dalir tn., stundum meira.
Flest af skipunum fiskuðu meira og
minna af þorski, en því er breytt þann-
ig að alt er miðað við lifrarafla og 100
þorskar lagðir móti lifrartunnu. eins og
þá var alment. — Geysí mikið var fyrst
hirt af hákarlsbúkum og var að því
engin smáræðis hlutabót; þannig voru af
4 skipum frá Flatey 1834 hirtir 187
skrokkar.
Meðal alli þilskipa frá Bíldudal og í
ísafjarðarsýslu árin 1845 og 1846 var
sem hér segir:
a. af 8 skipuma 1845 (eign kaupmanna)
64 tn. lifur.
b. af 6 skipum 1845 (eign bænda)
103 tn. lifur.
a. af 7 skipum 1846 (eign kaupm.)
80 tn. lifur.
b. af 7 skipum 1846 (eign bænda)
61 tn. lifur.
Veiðin var ærið misjöfn sem nú, hæzta
skipið aflaði fyrra árið 122 tn., en lægsta
skipið 42 tn Siðara árið fékk hæzta skip-
ið 127 tn., en lagsta 16 tn.
Því miður vantar i skýrslur þessar
eins og skýrslurnar frá ísafirði, útgerðar-
tíma hvers skips, sem nauðsynlegt er að
hafa ef gera ætti samanburð.
Um 1850 er þilskipaeign orðin svo
útbreidd, að flestir kaupmenn og margir
mestu dugnaðarbændurnir héldu úli
þilskipum stöðuglega, einkum til hákarla-
veiða. Hélst sú þilskipaeign bænda að
meiru eða minna leyti fram yfir siðustu
aldamót. Héldust og hákarlaveiðar sama
tíma, en þó sem svipur hjá sjón, við
það sem áður var. Voru síðustu árin
stunduð af 2 og 3 skipum en voru
milli 20 og 30 er flest var. Eftir 1890
héldu stórbændur hér við Djúp og
nokkrir fyrir vestan, einkum í Önundar-
firði og Dýrafirði, úti þilskipum til þorsk-
veiða og gáfu þau yfirleitt góðan arð
eins .og hákarlaveiðarnar áður. Stund-
uðu ílest hákarlaskipin líka þorskveiðar,
einkum að sumrinu, þvi þá þótti minst
um hákarl.
Til fróðleiks set ég hér skýrslu um
aflabrögð, skipaeigendur og formenn á
þilskipum 1850 og 1851: