Ægir - 01.06.1926, Blaðsíða 9

ÆGIR
101
Hjer hfefur nú aðeins stuttlega verið
Htið yfir áfangana í stjórmnálaferli Jóns
Magnússönar. Um starf hans að einstök-
um löggjafarmálum er ekki hægt að ræða
að gagni i stuttri blaðagrein. Hann hefur
átt sæti í mörgum nefndum Aljiingis og
mörgum milliþinganefndum, sem lagt
hafa grundvöll nýrra Iaga eða lagabreyt-
inga á ýmsum sviðum, og hann hefir átt
mikinn jiátt í flestum eða öllum þeim
málum, er á síðustu áratugum hafa kom-
ið l'ram og skyld eru sjálfstæðismálinu,
svo sem stofnun lagaskólans og síðar há-
skólans, heimflutningi hæstaréttar o. s.
frv. Eftir að hann tók við stjórnarfor-
menskunni hlaut áhrifa hans að gæta
meira eða minna á öllum sviðum þjóð-
lífsins. Hann A'ar kirkju- og kenslumála-
ráðherra jafnframt því sem hann var for-
sætisráðherra. Á kirkjumálasviðinu veit
Lögr. ekki til þess, að hann fylgdi fram
nokkrum nýmælum. En á kenslumálasvið-
inu átti hann mikinn þátt í öllum þeim
nýmælum, sem þar koma fram eftir að
hann tók að hafa afskifti af almennuin
málum, setningu fræðslulaganna, háskóla-
stofnuninni o. s. frv. A atvinnumálasvið-
inu var hann í hópi þeirra manna, sem
lengst gengu í hreytingaáhuga, var með
járnbrautarlagning, fossavirkjun, áveitum
í stórum stil o. s. frv. Yfirleitt var hann
frjálslyndur framfaramaður, jafnvel að
suinu leyti ekki fjarlægur ýmsu í skoðun-
um jafnaðarmanna, en þótti mjög kenna
hjá þeim öfga á síðari árum. Menn verða
uð gæta þess, að eftir að hann tók við
völdum hafði ófriðarástandið umturnað
úllu, svo að meginhugsun þeirra manna,
sein um stjórnartaumana héldu, hlaut að
snúast að því, að gæta þess, að þjóðfélagið
kollsigldi sig ekki i því umróti. Og þessi
tími er ekki um garð genginn enn, er Jón
Magnússon fellur frá. Öll framkoma hans
a stjórnarárum hans verður að dæmast
með fullu tilliti til hins óvenjulega á-
stands, sem þá var ríkjandi.
Fundið var að ýmsum stjórnarathöfn-
um Jóns Magnussonar og sumar þeirra
voru hart dæmdar. Stundum var það gerl
ærið óvingjarnlega og ofl ómaklega. En
allir, sem með völd fara, verða að venja
sig við, að láta slíkt ekki á sig fá um of.
Það gerði Jón ekki heldur. Hann tók öllu
slíku með inestu stillingu, vildi jafnvel
ekki að ansað væri árásum á sig, ef hon-
um fanst það eiga að liggja í augum uppi,
að þar væri farið með fjarstæður. „Jeg
minnist á það á þingi“, sagði hann stund-
um, ef hann var spurður, hvort honum
fyndist ekki rétt að einu eða öðru af slíku
tægi væri andmælt, eða ummælin leiðrétt.
Og svo lét hann þau flakka afskiftalaus.
„Þeir eru altaf að tuggast á því, að ég sé
enginn skörungur“, sagði hann einu sinni
við ritstjóra þessa blaðs, er hann kom inn
til hans, og lagði um leið hrosandi frá sér
blað, sem hann var að lesa. „En hvenær
hef ég sagst vera skörungur, og hvað ætla
þeir með skörung að gera?“ hætti hann
við. — Þessa tals um vöntun á skörungs-
skap hjá Jóni Magnússyni verður enn vart
í eftirmælagreinum um hann í hlöðunum.
En hver hefir verið atkvæðamesti maður-
inn hér á landi á siðustu árum? Hver hef-
ir ráðið mestu, — hver verið ráðríkastur?
Er það ekki einmitt þessi maður, sem
mest er brugðið um vöntun á skörung-
skap? Hann hefir nú endað æfiskeið sitt
svo, að hann hefir skotið öllum skörung-
um landsins aftur fyrir sig. Hann hefir
ekki gert það með oflætisfullri framkomu,
ekki með ofbeldi, ekki með því, að fá
hlaðið á sig lofi, heldur ineð yfirburða
vitsmunum samfara fágætri samvitsku-
semi í öllum störfum og sanngirni á allar
hliðar. Sannleikurinn er sá, að Jón Magn-
ússon var inaður fastur fyrir, kappsfullur,
ef því var að skifta, og kjarkmaður miklu