Ægir - 01.04.1932, Page 20

10G
ÆGIR
Sjómannalíf í Hafnahreppi
síðastliðin 60 ár.
Eftir Ól. Ketilsson.
Framh.
Pegar búið var að setja sldpið í naust-
in, var það fyrsta verk sjálfs formanns-
ins, að leiða hvern háseta að sínum keip,
sem kallað var. Litu þá margir sjómenn
óhýrum augum til andþófs og fyrirrúms-
keipanna og það ekki að orsakalausu,
því þessir andþófs- og fyrirrúmsmenn,
voru sannkallaðir galeyðu-þrælar, menn,
sem pindir voru undir drep, á meðan
handfæri voru eingöngu brúkuð á þess-
um stóru teinæringum, því var það að
þessir andþófs-þrælar rauluðu oft fyrir
munni sér, á meðan þeir voru að fara i
sjóklæði sín á morgnana :
»Sex manna andpóf norður i sjó,
en fjórir verða látnir hafa það þó 1«
En það mátti kallast alveg yíirgengi-
legt þol, sem margir af þessum and-
þófsmönnum höfðu, þeir gátu hamast
með þessum 9 álna löngu árarklump-
um frá morgni til kvölds, berhausaðir,
berhálsaðir, með frá hneppta skyrtu nið-
ur á bringu, i norðanrokum og hörku-
gaddi. Og ég vissi marga af þessum and-
þófsmönnum sem ekki þáðu hvild af
yfirskipsmönnunum, þegar kippt var á,
eða fært úr stað, og það þó þeir væru
búnir að þrælast í andþófinu hvíldar-
laust hálf eða heil sjávarföllin, eins og
oft bar við, þegar sóttur var sjór norð-
ur i Miðnessjóinn i norðanrokum. Ann-
ars var það venja þessara miklu sjó-
garpa, sem áður eru nefndir, að velja í
andþófið hraustustu og þolnustu menn-
ina, svo kallaða jötna að afli og vexti.
Man ég eftir mörgum af þessum tröll-
vöxnu mönnum, en minnisstæðastir eru
mér þó 4 af þessum jötnuna. Þórður í
Sumarliðabæ, Gísli í Yilborgarkoti, Bjarni
í Búð og Sveinn »skarði« (hafði skarð
upp í efri vör, og var blestur í máli). Allir
voru þessir menn taldir tveggja til þriggja
manna makar, en allir böfðu þeir það
sameiginlegt að þeir voru hinir mestu
hæglætis- og stillingarmenn án víns.
Fyrir og eftir 1870, voru yfir 90 manns,
sem reru til fiskjar úr Kirkjuvogsvör-
inni, frá 4 heimilum; máttiþarsjá marg-
an háan og hraustan hal, því valið lið
var á hverju skipi, aðrir ekki teknir en
úrvalsmenn, og ekki heldur heiglum hent
að róa hjá þessum miklu sjógörpum. Segl
voru mjög lítil á þessum stóru teinær-
ingum, Loggortusegl, sem kallað var, en
þau lítið notuð nema þegar rok var
komið og liðugur vindur (lens), en allur
var útbúnaður skipanna afarrammgjör,
og þessir 9 álna löngu áraklumpar of-
raun nema orkumönnum. »Mannskap-
urinn að bila á undan öllu öðru«, var
kjörorð hinna hugdjörfu sjógarpa.
Ekki er hægt að segja að útgerðar-
kostnaður þessara stóru skipa væri mjög
tilfinnanlegur á meðan eingöngu voru
brúkuð handfæri, sem var eina veiðar-
færið á vetrarvertíðinni fram til ársins
1882, að farið var fyrst að brúka línu
(lóð) 500 króka, eftir páskana, 20 fjögra
punda línur i handfæri og tvær tveggja
punda línur í sökkutauma, varallur hinn
beini útgerðarkostnaður, og nam verð-
mæti þessara 22 lína 63 kr. Önglarnir
voru smíðaðir í smiðjunni heima, en til-
höggnir fjörusteinar, sem kallaðir voru
»vaðsteinar« voru sökkurnar, nema hjá
formönnum, sem brúkuðu blýsökku. En
eftir stóra strandið (Jamestown) 1881,
var farið að brúka járnbolta úr birðing
skipsins í sökkur, og er svo sumstaðar
enn þann dag í dag.
Eg hefi með höndum hlutatölu hins
j