Ægir - 01.06.1937, Blaðsíða 10

128
Æ G I R
ina var ekki eingöngu hægt að nota ára-
bátæ og voru því byggðir stórir pramm-
ar og voru Jiað fyrstu skipin, sem berpi-
nólaveiði var stunduð á þar vestra.
Prömmunum var róið út á fiskimiðin af
8—10 mönnum. Hverjum pramma fylgdi
einn árabátur og var nótin böfð i bon-
nm. Þegar byrjað var að kasta, var öðr-
um enda nótarinnar fest í prammann,
en bátnum var róið í kringum torfuna,
nnz liann kom að prammanum aftur og
var ])á snurpulínunni hent urn liorð og
nótin berpt saman með liandspili. Þegar
byrjað var að draga, voru bringirnir og
blýateinninn tekinn um borð í pramm-
ann og drættinum bagað á þá lund, að
fiskurinn safnaðist allur i annan enda
nótarinnar. Þegar búið var að losa nót-
ina, var bún aftur dregin um borð í
árabátinn og bagrætt undir næsta kast.
Hér var allt unnið með bandafli og
var það bæði seinlegt og erfitt.
Nokkuð löngu síðar komu benzinvél-
arnar til sögunnar og urðu þá miklar
breytingar á berpinótaveiðinni.
Arið 1903 var fyrsti bérpinótabáturinn
byggður, sem selt var vél i. Bátur þessi
var 32 l'et á lengd með 5 hestafla vél.
Fiskimennirnir lögðu sig í framkróka lil
Jiess að fá sér vélar i bátana, svo að þeir
þyrftu ekki lengur að sækja á árum út
á miðin. Skömmu á eftir var svo spilið
sett í samband við vélina og nótin berpt
saman með vélakrafti í slað bandafls.
Sjálf áðferðin við að kasta breyttist á þá
lund, að hún bæfði þessum nýju veiði-
skipum. Nólin var böfð aftur á skipinu
og þegar byrjað var að kasta, var öðr-
um enda nótarinnar fest i litinn bát,
sem jafnan fylgdi, en vélbáturinn keyrði
áfram og rann þá nótin aftur af »hekk-
inu«, sem svo er kallað. í litla bátnum
var bafður einn maður og kastaði bann
berpilínunni um Jiorð í vélbátinn, þegar
hann var kominn svo nærri, að á því
voru nokkur tök.
— Svipaða aðferð við að kasta böl’ðu
Svíar bér við land fyrir 3 árum. Nóta-
báturinn var aðeins einn 40—50 smál.
vélbátur og fylgdi honum smáborn.
Nótin sem þeir notuðu, var 250 faðma
löng og 40 faðma djúp. —
Næsta skrefið til umbóta við að kasta
herpinötinni, var að sett var stórt liorð
aftasl á skipið og náði það jafnan aftur
af j)ví. Borð Jietta var allstórt, því nót-
inni var komið fyrir á þvi, áður benni
væri kaslað. Aftast á borðinu var rúlla
og fór nótin yfir bana, þegar kastað var.
Borð J)etta var breyfanlegt og hvíldi það
á járnslám er léku á björum. Þegar bú-
ið var að kasla var borðið fært yfir á
miðsíðu og nótin dregin yflr rúlluna,
sem snúið var með vélafli, og lögð jafnt
niður á allt borðið. Að Jiessu loknu var
borðinu snúið aftur á bátinn og nótinni
kastað á n)r, þegar færi gafst.
Árið 1910 var horfið að því ráði, að
draga hringina og blýateininn með véla-
afli og létti það mjög undir við dráttinn.
Einu ári síðar varð mikil breyting á
berpinótaveiðinni, því að þá var byrjað
á að nola miklu stærri og rúmbetri báta
en áður. Þessir bátar voru 52 fet á lengd
og bölðu 30 hestafla bensinvél. Áður fyrr
voru engar mannaíverur í berpinótabát-
unum, en nú þegar þeir voru stækkaðir
var byggður í þeim lúgar, er var svo
slór, að öll skipshöfnin gat bafst þar
við í einu. Bátar þessir voru og einnig
raílýslir og voru það mikil viðbrigði frá
því sem áður var. Þessir nýju herpinóta-
bátar voru svo stórir og vel útbúnir, að
menn litu á þá sem risaskip í saman-
burði við litlu bátana, sem fram lil þess
tíma böfðu verið notaðir. Fiskimennirnir
urðu áræðnari að stunda veiðar á svona
stórum og traustum bátum, Fram til