Ægir - 01.03.1974, Síða 10

stigum geymslu, árstíma o. fl., svo og á öllum
stigum meðhöndlunar og verkunar.
Að þessum verkefnum er unnið nú hjá
R. F. og hefur verið frá upphafi. Hinsvegar
hefur oft vegna skorts á fé og fólki, svo og
vegna aðkallandi þjónustuverkefna, sem nefnd
voru áðan, reynzt erfitt að vinna markvisst að
þessum verkefnum, þ. e. að leggja nauðsyn-
legar langtímaáætlanir og hafa möguleika til
að fylgja þeim fram.
Slíku skipulagi og setningu langtíma mark-
miða fylgja einnig kröfur um að sérfræðingar
í ýmsum greinum rannsóknanna vinni náið
saman kerfisbundið að lausn verkefnanna.
í öðru lagi tel ég í vaxandi mæli þurfa að
beina vísindalegum starfskröftum að gæða-
rannsóknum, þ. e. þróun nýrra vörutegunda,
eða breytinga á eldri afurðaflokkum (product
development) í samræmi við kröfur markaðs-
ins hverju sinni. Slíkar rannsóknir geta mjög
aukið á verðmæti afurðanna. Hvort sem slík-
ar vöru- eða afurðarannsóknir fara alfarið
eða að hluta fram hjá Rannsóknastofnun
fiskiðnaðarins og þá að hluta hjá samtökum
fiskiðnfyrirtækja er eitt víst: Þær ná ekki til-
gangi sínum, nema með nánu samstarfi og
skoðanaskiptum rannsóknaraðilans, framleið-
andans og seljanda vörunnar.
Þá má nefna tækjaprófanir. Þá starfsemi er
bráðnauðsynlegt að auka. Má draga dám af
fyrirkomulagi því. sem landbúnaðurinn hefur
komið á hjá sér og er til fyrirmyndar.
Markaðsrannsóknir.
Margir telja markaðsrannsóknir að mestu
fólknar i leit markaða fyrir hefðbundna fram-
leiðslu. Þessu er einungis svo farið að nokkru
leyti. Nútíma markaðsrannsóknir felast einn-
ig að verulegu leyti í könnun á smekk, þörf-
um og kaupgetu neytandans. Síðan er reynt
að þróa afurðirnar í samræmi við niðurstöð-
ur þessarar könnunar. M. ö. o. reynt er að
sameina tæknilega kunnáttu á framleiðslu og
niðurstöður markaðsathugana til að þróa
ákveðna vörutegund.
Hér, eins og í öðrum rannsóknum, verður
nauðsynlegt að búa þannig að rannsóknum í
þágu fiskiðnaðarins, að ákveðinni starfs-
skiptingu verði komið á milli fiskmats og
eftirlits, frumrannsókna, magn- og gæðarann-
sókna, eins og skilgreind voru að framan, svo
og markaðsrannsókna. Skilgreina verður
markmiðin í samráði við iðnaðinn, hvernig
þeim markmiðum skuli náð, svo og kostnað.
Leggja ber áherzlu á hlutverk, þ. e. skyld-
ur og réttindi iðnaðarins sjálfs. Á þessu hefur
verið nokkur þverbrestur oft á tíðum.
Fiskiðnaðurinn hefur gagnrýnt starfsemi
R. F. — Oft hefur þessi gagnrýni sjálfsagt ver-
ið á rökum reist. Hinsvegar hefur líka skort á,
að iðnaðurinn geri sér næga grein fyrir gagn-
semi rannsókna og að frá honum komi góðar
ábendingar og beiðnir.
Lokaorð.
Ég hef hér að framan leitazt við að lýsa
meginþörfum sjávarútvegsins á sviði hag-
nýtra rannsókna, svo og þeim skipulags-
breytingum, sem gera þarf á núverandi kerfi.
Leggja ber áherzlu á, að þessar þarfir verði
skoðaðar í heild.
Rannsóknir eru ekki unnar rannsóknanna
vegna, heldur hafa þær ákveðin markm'ð önn-
ur. Um rannsóknastofnanir atvinnuveganna
gildir sérstaklega, að markmið þeirra eru
fyrst og framst efnahagsleg — að aðstoða at-
vinnuvegina og þar með þjóðarbúskapinn, að
auðvelda manninum lífsbaráttuna.
Tengsl rannsóknastofnana og atvinnuveg-
anna haía ekki verið sem skyldi hér á landi,
þó er þetta misjafnt, og þarf að auka þau með
tiltækum ráðum. í stjórn R. F. t. d. hefur
verið ræddur sá möguleiki, að hafa sérstaka
ráðunauta, sem um þessi tengsl og upplýsinga-
skipti hugsuðu og í stjórn Hafrannsókna-
stofnunarinnar hafa verið ræddar leiðir til að
auka samvinnu við útveginn og upplýsinga-
miðlun.
Hjá atvinnuvegunum þarf að vaxa skiln-
ingur á gagnsemi rannsókna, starfsmenn
þeirra þurfa að hafa skilning á rannsóknum.
Frumkvæði um verkefni þarf að koma frá
báðum aðilum.
í framtíðinni má gera ráð fyrir, að atvinnu-
vegirnir og fyrirtæki þeirra taki í ríkari mæli
upp athuganir og rannsóknir, sem fjalla um
sérþarfir þeirra. Rannsóknastofnun fiskiðn-
aðarins, Tæknideild Fiskifélagsins og Fisk-
veiðasjóðs og aðrar slíkar sinni hinsvegar al-
mennari verkefnum og jafnframt lausn verk-
efna fyrir einstök fyrirtæki á „kontrakt“
grundvelli.
Af því, sem hér hefur verið sagt, leiðir að
66 — Æ GIR