Ægir - 01.07.1986, Qupperneq 14

IV. UMMATFISKAELDI
Á ÍSLANDI
1. Sjávarhiti
Samanborið við lönd eins og
Noreg, Færeyjar, Shetlandseyjar,
vesturströnd Kanada og suður
strandlengju Chile er sjávarhiti
við íslandsstrendur mjög óhag-
stæður fyrir matfiskeldi á laxi.
Ekki aðeins er sumarhitinn of
lágur fyrir viðhlítandi vaxtar-
hraða, heldur er einnig hætta á
því, að við vestur-, norður- og
austurstrendurnar fari vetrarhit-
inn niður fyrir núll, en við slíkt
hitastig drepst lax. Við suður-
ströndina er hiti hagstæðari að
sumrinu og sára litlar líkur fyrir
því, að hann nálgist núll að vetr-
inum. En því miðureraðeinseinn
staður á þessu svæði, nefnilega
Vestmannaeyjahöfn, þar sem
nægilega skýlterfyrir sjókvíar. Eg
er ókunnugur aðstæðum fyrir
sjókvíaeldi á þessum stað, en
frést hefur að slík starfsemi sé nú í
undirbúningi.
2. Sjókvíaeldi viö
íslandsstrendur
Þrátt fyrir framangreint óhag-
stætt hitafar sjávar, hafa eldis-
körfur verið settar allvíða í sjó.
Áhætta slíkrar starfsemi er ber-
sýnilega talsverð, m.a. vegna
hættu á vetrardauða af sjávar-
kulda. Vaxtarhraði lax er enn-
fremur lítill samanborið við það
sem við á í ofannefndum sam-
keppnislöndum vegna lágs
sumarhita sjávar hér við land. Þá
er það okkur óhagræði, að
íslenskir laxastofnar eru lélegirtil
kvíaeldis vegna þess hve fljótt
þeir verða kynþroska og hætta
þá að vaxa. Það má þó telja
umræddri viðleitni eða eldistil-
raunum til málsbóta, að því fylgir
ekki ýkja mikil fjárfesting, þó að
nokkrum eldiskörfum sé dýft í
sjó, jafnvel þótt árangurinn verði
ekki eins jákvæður og skyldi. Þá
er sumsstaðar notað blautfóður,
unnið úr fiskúrgangi frystihúsa,
og dregur þetta umtalsvert úr
fóðurkostnaði.
3. Matfiskeldi í kerjum á landi
Ef kerjaeldi á landi, með dæl-
ingu sjávar, er ekki talið sam-
keppnisfært við sjókvíaeldi í Nor-
egi og Skotlandi, er auðsætt, að
það er miklu síður nothæf fram-
leiðsluaðferð á íslandi. Bæði er
sjávarhiti hér að mun óhagstæð-
ari en í nefndum löndum, og svo
er, samkvæmt nýlegri fregn í
Morgunblaðinu, rafmagn á ís-
landi um 2Vi sinnum (160%) dýr-
ara en á meginlandi Evrópu. Þá
er dælingarhæð að öðru jöfnu
mikil á Islandi vegna mikils hæð-
armunar flóðs og fjöru.
Því hefur það verið þeim sem
þetta ritar, og eflaust ýmsum
öðrum, undrunarefni, hvers-
vegna laxeldisfyrirtæki stofna nú
til, eða hyggjast stofna til, stór-
felldra og mjög fjárfrekra fram-
kvæmda, sem byggja á dælingu
kalds sjávar í opin ker á landi. Er
torséð, hvað bjargað gæti slíkum
fyrirtækjum frá fjárhagslegu hruni
eða gjaldþroti, með því að auk of
mikils stofn- og raforkukostnaðar
mun það sýna sig, að lax vex of
hægt við slíkar aðstæður.
V. UMSTOFN-OG
REKSTRARKOSTNAÐ
OG FJÁRMÖGNUN
LAXELDISSTÖÐVA
Að framan hefur verið.lýst
þeim skoðunum, að (1) seiðaeldi
yrði innan fárra ára (sennilega 2-
3ja) að byggja einvörðungu á
innanlandsmarkaði fyrir hafbeit-
arseiði, og (2) að matfiskeldi eigi
ekki framtíð hér á landi, þegar frá
eru taldar nokkrar sjóeldiskvíar í
Lóni í Kelduhverfi og Vestmanna-
eyjahöfn. I einstökum tilvikum er
að sjálfsögðu mikilvægt að fyrir
liggi raunhæfar tæknilegar
fjárhagslegar áætlanir um sto
og rekstrarkostnað fiske' '
stöðva, en um þessi atriði g' ^
augljóslega engin ein f°rnlU ,■
þar sem aðstræður eru jafn bref
legar og fyrirhugaðir staðir h
eldisfyrirtæki eru margir. hes
grundvallarforsendur eru óha «
fjármögnungarfyrirkomulagi-
fé sem einstaklingar og el
pað
pk3’
bankar leggja til fiskeldisfy1^
tækja er að sjálfsögðu á vald‘
ábyrgð þessara aðila og °v
komandi almenningi, öðrum
hluthöfum bankanna.
Öðru máli gegnir um lán ý
ábyrgðir sem bankar og si°ðl^.
eigu ríkisins veita. Þar verðav
komandi stofnanir að láta
inni skelli nú háar öldur bjarl
leggja fram ið5|u-
fyritg/^.ið
Einkum ber að gjalda varnU ja|ið-
háum ábyrgðum í krónum ^
Það er nefnilega handhæga jt3
samþykkja ábyrgðir en að «
lán. En í kjölfar ríkisá Y ^
fylgja jafnan lántökur. Og ku.
svo gjaldþrot skella á, vema
me'
fai"3
fram trúverðugt mat óháðra a^
áður en fyrirgreiðslur eru .Ve|,ar-
og viðhafa þeim mun meir' ■
kárni sem um er að ræða s g
fjárhæðir. Það er tilgáta
rangar ákvarðanatökur urn b *
framkvæmdir, eins og “r, afi
hefur verið á hér að framan, ^
verið reistar á óáreiðanlegrl'^f.
bersýnilega rangri, ráðgjö' " t
fræðinga". Annars væri nau _
ráðist í slíkar framkvæmdió I
vel þó að segja megi, að a PJ j
i og
og áróðurs um mikla ar^se^a i
fjáruppgrip laxeldisfyrirtas I
íslandi. Af framangrein *
ástæðum sérstaklega sýnis*
óvartkárt, og naumast verj£ ^
að ríkisbankar og sjóðir, seV' ^
með fé almennings, taki gó a g[11
gildar frarnkværndaáætlamr
fyrirhuguð ellegar starfand'
eldisfyrirtæki
umsóknum um
i)
394 - ÆGIR