Ægir - 01.02.1987, Síða 21

2/87
ÆGIR
77
ðstæða til að halda að þessi
austhiti endurspegli allvel sjáv-
arhitann í kringum )an Mayen um
austið, auk þess sem hann er að
0c ru jöfnu háður þeim meðalhita
n°rðurhvelsins, sem er ríkjandi á
verjum tíma og breytist fremur
lægt frá ári til árs. Einmitt þessa
PÆtti þarf að þekkja til þess að
h°ta spáð um árshitann á íslandi.
. SVo miklu leyti sem misjafnt
V'ndafar áranna ræður ekki úr-
S lturn' *tti frávik hitans frá með-
a agi á íslandi að fara eftir því,
1vort hausthitinn á Jan Mayen er
yrir ofan eða neðan meðallagið
par. þessa kennjngU ma ný prófa
3 þeini 64 árum, sem hægt er að
n°ta' þessum samanburði hitans,
fn ^itamælingar á Jan Mayen
yrjuðu 1922, og í Stykkishólmi
'045.
Meðalhiti í Stykkishólmi í 140
,fr 3'4 stig, árin 1846-1985.
akvæmlega jafn hlýtt var þar
rin 1964-1985, og því liggur
ærri að ætla, að meðaltal haust-
v^aus á Jan Mayen í 140 ár hafi
icif stig, eins og það var
-j, 985. Spáreglan, sem
i..Ur var lýst, er nú prófuð á tíma-
'!nu 1923-1986. í þessum
^ ! n'ngi hefur auk síðasta haust-
,'.a á Jan Mayen verið tekið
a 't'ð tillit til hausthitans árin á
um h*1, ^annigaðvægiðminnkar
neirning með hverju ári sem
oP?SUr. attur 1 fortíðina. Réttar
I - a nu talist þær spár, þegarárs-
s-'nn 1 Stykkishólmi reynist vera
l nnu megin við meðallagið og
v Ustnitinn á Jan Mayen hafði
már' vi^ meðallagið þar. Réttan
be3 telja helming þeirra spáa
hófaranna^hvort hitinn í Stykkis-
mD?ni,,e^a á Jan Mayen er í réttu
meðallagj.
rev'1 ^emur í Ijós, að af64 spám
nr*aSt 55 réttar, með öðrum
fiundr ð'3f ^Ver)um e^a 86 af
til katTlS j<onar aðferð má nú hafa
6ss ac) sPá meðalhitanum fyrri
helming ársins, þó að þá sé ekki
að vænta jafn góðs árangurs þar
sem áhrif vindanna jafnast ekki
eins vel út á hálfu ári og heilu.
Samt sem áður verða þá 53 réttar
spár at' 64, eða 5 af hverjum 6.
Slíkar spár kynnu að hafa þýð-
ingu fyrir nýtingu orkuvera, auk
annarra nota.
Samhengið milli hausthitans á
Jan Mayen og árshita í Stykkis-
hólmi má nú nota til þess að spá
árshitanum sem slíkum. Þá
kemur í Ijós, að tvö af hverjum
þremur árum reynist skekkjan
vera hálft stig eða minna. Eftir
þessu er svo hægt að áætla hve
miklar líkur eru hverju sinni til
þess að árið verði í hlýrra eða
kaldara lagi. Eðlilega verða þær
Iíkur því meiri sem spáð er meira
fráviki frá meðaltali. Til dæmis
eru um 80% líkur til að 1987
verði hlýrraen í meðallagi.
Því er svo við að bæta, að spár
uni meðalhita einstakra mánaða
komandi árs út frá hausthita á Jan
Mayen eru mjög marklitlar, eins
og við var að búast. Aðeins tvær
af hverjum þremur þeirra verða
að jafnaði réttu megin við meðal-
lagið, og þá skiptir litlu hvort
spáð eru um mánuð á fyrri eða
síðari hluta ársins.
Sá árangur sem hér segir frá er
betri en ég het" séð í árstíðaspám
annarstaðar á jörðinni. Því valda
sennilega þærsérstöku aðstæður,
að við erum í jaðri langmesta haf-
straums, sem liggur út úr Norður-
íshafi, hafstraums sem tekur
miklum áraskiptum og alda-
skiptum um hafís og hita, og
mótar gífurlega veðurfar okkar.
Breytingarnar eru samt nógu
hægfara til þess að oft er hægt að
uppgötva þær á hinni merku
veðurstöð Jar. Mayen, áður en
hafstraumar bera þær suður til
íslands.
Höfundur er veðurfræðingur á Veður-
stofu Islands.
Áskrifendur
Ægis
Vinsamlegast greiðið
áskriftargjaldið
Þorsteinn Gíslason,
FISKIMÁLASTJÓRI