Ægir - 01.07.1992, Qupperneq 12

348
ÆGIR
7/92
sem minnkandi framleiðsla með-
an áhrifin eru að ganga yfir. Að
taka slíka framleiðsluminnkun
bókstaflega er eins og að telja
hrun þjóðarframleiðslunnar í
Rússlandi um þessar mundir
sanna yfirburói miðstýrða hag-
kerfisins yfir markaðshagkerfið.
Þess varð vart um allan heim á
árunum 1980-1981 að heims-
framleiðslan staðnaði er ríki Vest-
urlanda tóku þá stefnu að knýja
niður verðbólgu. Þá var víðast
hvar verið að ná árlegum hækk-
unum verðlags úr 7-10% niður í
2-4%. Á línuritum 1 og 2 er sýnd
þróun þjóóarframleiðslu, vaxta og
verðbólgu í Þýskalandi og Banda-
ríkjunum á árunum 1979-1991.
Þarna sjást greinilega áhrif af við-
námi gegn verðbólgu á árunum
1979-1982. Þannig breytist árleg-
ur 3-5% hagvöxtur í Bandaríkjun-
um í samdrátt þjóðarframleiðslu á
meðan verðbólgan er knúin úr
10% niður í 4%. Sama þróun ein-
Þróun vaxta, verðbólgu og hagvöxtur
í Bandaríkjunum 1979 - 1991
-4
1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991
I Verðbólga D Vextir § Hagvöxtur
■ Verðbólga D Vextir H Hagvöxtur
Þróun vaxta, verðbólgu og hagvöxtur
í Þýskalandi 1979 - 1991
%
12
-2
1979
1981
1983
1985
1987
1989
1991
kennir þýska hagkerfið. Mikilvæg'
ur þáttur í viðnámi gegn veið-
bólgu er hækkun vaxta eins og
greinilega kemur fram á línuritun-
um. Lesendur ættu þó að hata 1
huga þegar þeir skoða þrórn1
vaxta í Bandaríkjunum og Þýsk3'
landi að þó vöxtunum sé aðalleg3
beitt gegn hækkunum verðlags þa
kemur fleira til. Háir vextir 1
Bandaríkjunum frarn eftir níunóa
áratugnum og háir vextir í Þýska
landi nú voru vissulega notaðir ti
að draga úr þrýstingi á verðlag/
en einnig til að ná nauðsynlegu te
inn í löndin til að fjármagna stoi
átök. Þannig var skattkerfisbreyt
ing Reagans fjármögnuð nieð er
lendu lánsfé, sem hefur dregi
dilk á eftir sér, og Þjóðverja'
standa nú í miklu efnahagsáta''
við sameiningu þýsku ríkjanna.
Hér á landi var vaxtahækkun
einnig beitt til að vinna ge§n
verðbólgu. Hækkun vaxta vai P°
hlutfallslega miklu meiri enda var
verðbólga á íslandi keyrð í áfönS
um úr 40-80% ":;w r 'l'A
Slíkt stökk krefst
meðala og lengri
aðlögunar atvinr._______
verðbólgustigi. Sem dæmi un
hve róttækar þær aðgerðir v®r ^
sem þurfti að beita til að ná ni u_
verðbólgu voru stökkbreytingar
raunvöxtum af fjármagni á t'nia
bilinu 1979-1992. Árið I9'
voru raunvextir af lánum tj
lensks sjávarútvegs -4.8%- [
eru raunvextir af lánum f
lensks sjávarútvegs orðnit ,
5%. Raunvextir af lánuni til el^
staklinga og annarra atviff
greina hafa hækkað mun 111 e 1 ^
Bæói voru vextir af öðrum lánu^,.
en til sjávarútvegs lægri í _UPP ^
tímabilsins og eru hærri 1 ^
þess. Getur víst hver skynsaj11^
rnaður gert sér grein tyrir hv 1
hrif slík hækkun raunvaxta ie ^
á allan rekstur, hvort sem er
rekstur heimila eða fyrirtækja-
Á línuriti 3 er sýnd þróun ra
IIIUUI •
vafalaust öflu8n
og sársaukaty 11
ffsins að nýju