Búnaðarrit - 01.01.1904, Síða 95
91
að halda hinum sönnu peningalindum við og stuðla að
því, að þær geti runnið eftir réttum farvegu n.
íslendingar geta selt alt kjöt sitt fyrir peninga, því
að auðvitað er kjötið selt fyrir peninga erlendis. j Enþá
verður þjóðin að sýna mikil hyggindi og staðfestu. Skulda
og vöruskiftaverzlunin heflr skapað rangt eða falskt verð
á vörurnar. Kjötið er eigi keypt vegna þess sjálfs, svo
sem t. d. saltfislcur, heldur til þess að ná'verði fyrir út-
lendu vöruna, sem eingöngu er hugsað um að græða á
með hárri álagningu. Kjöt og ull er því oft keypt liærra
verði en kaupmaðurinn veit um, að hann getur seltþað
fyrir. Eg vii skýra þetta nánar með tölum, sem gripn-
ar eru af handahófi. Kaupmaður vill leggja 25% á þá
vöru, sem hann hefir að selja. En til þess að hann geti
aukið verzlun sína og náð inn skuldum, sér hann, að
liann verður að gefa 10% fram yflr sannvirði innlendu
vörunnar. Hann verður því að leggja til jafnaðar 35%
á útlendu vöruna, til þess að hann geti náð þessum 25%.
Nú kenmr bóndi til kaupmannsins og kaupir af^honum
útlenda vöru fyiir 135 kr., en innkaupsverð hennar er
100 kr. Síðan leggur hann inn kjöt fyrir 110 kr., en
sannvirði þess er 100 kr., og verður þá skuldin 25*kr.
En ef bóndinn hefði losast við þennan millilið ogannast
sjálfur kaup og sölu á vörunni fyrir peninga, þá voru
báðar hliðar á reikningi lians jafnar eða skuldin engin.
En þótt kaupmaður hefði verið milliliður, þá átti þó skuld-
in að vera mun minni en 25 kr., ef verzlað hefði verið
út í hönd með peninga, því að þá var lánsverzlunará-
hættan horfin.
Mjög er kvartað yfir því hve eríitt sé að fápeninga
hjá kaupmönnum, en það er alls eigi hægt við öðru að
búast. Setjum svo, að bóndi biðji um 100 kr. í pening-
um, þá verður hann eftir búðarverðinu að leggja kjöt inn
fyrir 110 kr. Lengra getur kaupmaður.inn í rauninni ekki
gengið, af því að ekki er venja að leggja á peninga. En