Búnaðarrit - 01.01.1904, Page 103
99
Hvað er lculdinn?
Þessi spurning kann suraum að þykja óþörf, eða
menn halda máske, að henni sé auðsvarað, því allir hafa
■orðið varir við kuldann, og það miklu oftar en þeir hefðu
kært sig um. Vísindamennirnir hafa samt spreit.t sig,
hver í ka.pp við annan, að leysa úr spurningunni, og er
'varla hægt að segja, að áreiðanlegt og óyggjandi svar sé
komið frá þeim enn. Samt hafa þeir heizt komið sér
saman um það, að kuldinn sé ekki annað en skortur á
hita; hit.inn sé eitthvað verulegt eða virkilegt, en þar sem
þetta verulega eða virkilega sé ekki fyrir hendi eða ekki
á nógu háu stigi, þar kalli maður að sé kuldi. Kuldinn
-er þá eftir eðli sínu elclci neitt, hvorki likamlegur hlut-
ur, afl, hreyflng eða neitt annað, sem nafni má nefna,
heldur að eins vöntun á hita, á sinn máta eins og myrkr-
ið er ekki annað en vöntun á ijósi. Kuldinn, sem kvel-
ur okkur oft og einatt, drepur menn og skepnur, blóm-
in og grösin á jörðunni, setur kuldapolla á fæturna á fólk-
inu og brúar allar ár og vötu, og oft sjóinn með, um
langan tíma á hverju ári —hann er ekki neitt segja vís-
indamennirnir! Slíkt hefði einhverntíma veriðkölluð sér-
■vizka í meira lagi, en nú eru samt allir, sem nokkuð hafa
liugsað um þetta mál, komnir á sömu skoðun.
En spurningunni „hvað er kuldinn", er auðvitað ekki
fullsvarað hér ineð. Ef kuldinn er ekki annað en vönt-
un hita, þurfum vér ekki annað en að snúa spurningunni
við og spyrja: hvað er hiti. Ef vér fáum fullnægjandi
svar upp á þá spurningu, þá vitum vér um leið livað
kuldinn eða vöntun hitans er. Um þetta efni, hvað hit-
inn sé, hafa náttúrufræðingarnir brot.ið heilann í margar
•aldir, margar kenningar hafa komið fram um þab, sum-
Ær verið teknar trúanlegar um stund, en ekki staðist fyrir
nákvæmari rannsóknum seinni tíma. Sumir hafa t. d.
haldið, að hitinn væri sérstakt efni, sem streymdi i hlut-
ina þegar þeir hitna, en úr þeim þegar þeir kólna, en sú
kenning hefir verið hrakin; allir hlutir haía reynst ná-