Búnaðarrit - 01.01.1904, Side 105
101
alte ekki hrökkva til að bræða allan þann ís, sem þá
mundi læsa sig alt frá yflrbprði jarðarinnar inn í dýpstu
fylgsni hennar; þriðja orsök hitans eru kemiskar verk-
anir, sem alt af eða öðru hvoru fara fram hjór hjá oss;
breuslan, eða sameining kolefnisins og súrefnis, leggur
þar mestan skerflnn til, og hún er það, sem auk sólar-
hitans gefur hita í hús vor og herbergi. Að svo miklu
leyti sem brensla er notuð til upphitunar, fer hún fram
með þrennu móti: 1. Brensla á kolum eða öðru elds-
neyti í ofnum eldavólum eða eldstæðum. 2. Brensla á
Jjósmeti (steinolíu á Jömpum, tóJg í kertum o. s. frv.),
•sem fyrst og fremst á að gefa biitu, en um leið gefur tölu-
verðan hita. 3. Brensla sú, sem fer fram í hkama manna
•og dýra og heldur við líkamshitanum; í allri fæð-u er
mikið af kolefnum, sem í Jíkamanum sameinast súrefn-
inu úr andrúmsloftinu, og við það framleiðist hiti, eins
■og við hverja aðra brenslu; þessi hiti heldur fyrst og
íremst líkamshitanum við, en líkaminn gefur hann svo
smátt og smátt frá sér, svo hann gerir líka sitt til að
iialda hitanum við í íbúðarhúsum manna og skepna. Eins
■og nærri má geta er þetta ófullkomin og ónóg upphitun,
■en því er miður, að mikill hluti alþýðu liér á landi á
■ekki að venjast annari upphitun en þeirri, sem má íá
með þvi að svo margt fólk, sem hægt er, treður sér sam-
•an í svo lítið húspláss, sem mögulegt er að komast af
með. '
Þegar um það er að ræða að mæla hita, þá er
tvens að gæta, tvær einingar sem eru brúkaðar, nefni-
Jega liitastig og Intaeining, sem er sitt hvað. Hitastig
■einhvers hlutar má finna nokkurnveginn með þvi að taka
á hlutnum; oss flnnst hann þá heitur eða kaldur, eftir
því hve hátt hitastig lians er; nákvæmar má mæla þetta
með hitamælum, sem allir þekkja. Við allar visindaleg-
a,r mælingar á NorðurJöndum og víðar er brúkaÖur Celsi-
usar hilamælir, sem er skift í 100 stig frá frostmarki að
suðumarki, en hér á landi og víðar er lika oft brúkaður