Dýraverndarinn - 01.04.1927, Page 11

■DÝRAVÉRNÖARmN

Viö neitt aö styöjast. Fyrst og fremst er hestur-
inn svo hreinlátur i eðli sinu, að þar taka engin
húsdýr honum frarn. Það þarf ekki nerna líta á
hestinn, þegar hann er sjálfráður úti á víðavangi;
þá velur hann sjer þurran og hreinlegan stað, og
legst þar niður, sem grasið er mest og mýkst und-
ir. Og sjaldan munu þið sjá að hestur leggist i
bælí annars hests, þegar hann er sjálfráður í hag-
anum. Það er þvi áreiðanlegt, að hesturinn legst
sárnauðugur niður í bleytuna og forareðjuna, eins
og hún er í sumum kofununt eða húsunum, sem
hestar eru hafðir í.
Rakafull hesthús, dirnnt og loftlaus, sem ekki
eru mokuð eða þrifin vikum saman, eru ekki ein-
ungis óholl augum hestsins og lungum, heldur geta
þau líka valdið fótaveiki og spilt hófunum, enda
er áreiðanlegt, að ýrnsir slærnir hófgaliar eru for
og bleytu hesthúsanna að kenna,
Slík hesthús, ]tar sem hitasvækjan og stækjan
er óþolandi, valda sjóndepru og mæði, kláða, og
allskonar óþrifnaði, Farið sjálfir inn í slík hesthús,
og finnið hvernig ykkur verður við : Ykkur svíð-
ur í augun, og ykkur líður fyrir brjóst. Þess vegna
ætti ykkur að skiljast hversu holt það muni hest-
unum að dúsa í slíku vetrarlangt, og oft við lítiö
og ljelegt fóður.
Hesthúsin eiga að vera björt og loftgóð, ntokuð
daglega og borið í þau, svo þau sjeu jaínan þur.
Og þegar hestar eru ekki inni í þeim, eiga dyr og
gluggar eða aörar smugur að sta,nda opnar. Of-
hiti í húsi getur og veiklað hestana, svo að þeir
verða næmir fyrir ofkælingu, þegar þeim er hleypt
út og látnir standa úti í kulda. Súgur rná ekki
leika um hestana, þess vegna verður loftrás eða
gluggar, se’rn opnir standa, að vera svo hátt uppi,
að súginn leiði fyrir ofan hestana.
Best væri að hafa hvern hest bundinn á sínurn
bás, að’ minsta kosti alla þá hesta, sem á skafla-
járnum eru hafðir. Með því er nokkur trygging
þess, að hestarnir stígi ekki hver annan, eins og
altítt er, þar sem fleiri eða færri skaflajárnaðir
hestar ganga lausir í húsum. Eiga básarnir að vera
að eins svo víðir, að hestarnir geti vel hrevft sig
og lagst, en ekki snúið sjer við í þeirn.
Þrífa verður básana oft á dag, og halda þeint
vel þurrurn. Sje utn steypta bása að ræða eða fleka
í þeim, er gott að hafa reiðingstorfu undir fram-
fótum hestanna.
Altitt er það, einkum þó til sveita, að hestar sjeu
úfnir og ljótir i hárafari þó þeir annars sjeu sæmi-
lega fóðraðir. Stafar það af þvi, að hestarnir eru
ol sjaldan, eða kannske aldrei, kembdir eða burst-
aðir. Þeir, sem hestana hirða, eru annaðhvort svo
kærulausir, eða latir, að þeir reyna að smokka
þessu frani af sjer i lengstu lög. Jiugsa sem svo,
að nógur tími sje til stefnu þegar að vordögmr-
um líður, og sje sjór nærri að sundleggja hestinn
þá, eða bleyta vel í honum i einhverjum forarpoll-
mum i vorleysingnnum. En þetta er íránnmalegt
hirðuleysi, og af því stafa allskonar óþrif, sem titt
er að sjá í sumum hestum. Og við óþrifin duga
ekki neinar’sundleggingar eða hálfkák; þar er það
þrifabað, eða kreólínsbað, sem dugar, en hjá öllu
slíku er hægt að komast með því að hirða hest-
inn vel og kemba eða bursta hann daglega, og
stundum oft á dag. Aldrei ætti þó að kemba eða
bursta hest inni í hesthúsi, ef hjá því verður kom-
ist og alls ekki þegar hey eða matur er í stalbn-
um. Við myndum kunna því illa, ef einhver færi
að bursta fötin sín eða okkar yfir matnum, sem
við værum að borða. Hesturinn er hreinláfur og
viðkvæmur, og við eigum að láta hann sjá það í
sem flestu, að við vitum það.
Þegar hestur kemur sveittur og móður heim, á
ekki að láta' hann samstundis inn, heldur lofa hon-
um að blása mestu mæðinni af sjer, og kemba hon-
um eða bursta utan við hesthúsið. Þegar hestur
hefir verið þrifinn vel, er honum gefin sín venju-
lega gjöf, og 1>reidd á hann ábreiða.
Jafnan ættu menn að sýna hestinum fullkomna
nærgætni og hlýju. Láta hann sjá og finna, að
manninum sje nautn að búa sem best við liann;
gefa honum ekki með hangandi hendi og þegj.andi,
heldur klappa honum notalega, gæla við hann og
tala við hann, eins og kunningja sinn ; hrinda hon-
um ekki hranalega til á básnum, heldur kenna hon-
um með góðu að vikja sjer við. Hestar heyra vel
og því óþarfi að kalla hátt til þeirra. Þeir finna
líka fljótlega, hvort að þeim snýr 'hlýja eða kuldi.
Það er áreiðanlegt, að margur hesturinn hirðist
betur og liði skár á básnum sínum, ef mennirnir
myndu einatt eftir því, að hesturinn er lifandi
vera, greindur og góðlyndur, er leitar eftir samúð
mannsins, og er fús á að endurgjalda á margan
hátt alt það góða, sem honum er sýnt.
Sú þjóð, sem mestar mætur hefir á hestum sín-