Stúdentablaðið - 01.10.1995, Blaðsíða 15

ÞJOÐFELAGIÐ
15
GuÖmundur Steingrímsson formaður
Stúdentaráðs:
Niðurskurð má túlka sem
markvissa niðurrifsstarfsemi
„Nýsköpunarsjóður námsmanna,
Rannsóknarnámssjóður og Vísindasjóður eru
teknir fyrir í fjárlagafrumvarpinu og það er
skorið niður í þá. Öll rannsóknarstarfsemi
ungs fólks er skorin niður á einu bretti. Ef
þetta á að standa svona í fjárlagaffumvarpinu
þá er bara hægt að túlka það á einn veg, það
er ekkert annað en markviss niður-
rifsstarfsemi,“ sagði Guðmundur Stein-
grímsson aðspurður um fjárlagafrumvarpið.
„Eg trúi því ekki að þetta eigi að vera
niðurstaðan. Mér þætti ákaflega undarlegt ef
það reyndist vera eitthvert sérstakt
metnaðarmál af hálfú menntamálaráðherra
að þessar niðurskurðartölur standi. Honum
ætti ekki að vera óljúft að gera ákvæði
stjórnarsáttmálans að veruleika. Eg held að
það séu reyndar fáir á móti þessari klausu í
stjórnarsáttmálanum. Af hverju ætti
menntamálaráðherra að vera sá eini? Eg skora
á hann að nýta sér umræðuna, þá víðtæku sátt
sem um málið er og standa fyrir metnaðar-
fúllu og uppbyggilegu átaki í rannsóknum
ungs fólks.“
Nú er jramlög til erlendra sjóða hœkkuð.
Aukast ekki möguleikar íslenskra
vísindamanna á erlendrigrundu við það?
„Þótt þátttökugjöldin tíl Evrópusambandsins
hækki þá breytir það engu um möguleika
okkar til þess að fá styrk úr þessum sjóðum til
baka. Þaö er gjaldið sem við þurfúm að
greiða til þess að mega vera með. Við erum
ekkert ffemur með, þó að gjaldið hækki.
Eetta er í raun sambærilegt við að þurfa að
borga hærri fargjöld í strætó án þess að fá
betri þjónustu.
Þar á ofan er það algjört lykilatriði, til þess að
við fáum einhverjar upphæðir úr sjóðum
Evrópusambandsins, að innlend vísinda-
starfsemi sé öflug. I’að er í alla staði mjög
gagnrýnisverður málflutningur að segja að
niðurskurður til innlendrar vísindastarfsemi
sé réttlætanlegur vegna þess að við séum að
láta meiri fjármuni í rannsóknarsjóði í
útlöndum.“
Erum að rífa niöur
„Eg vek athygli á því að menn þurfa ekki að
vera á Islandi til þess að fá styrki úr sjóðum
ESB. Það hlýtur að vera umhugsunarefni
fýrir ungt fólk að löndin í kringum okkur
leggja öll gríðarlega áherslu á menntun og
vísindi en við gerum það ekki. Sama hvað
nienn segja þá erum við ekki að byggja upp á
þessu sviði. Við erum að rífa niður. Svo að
maður tali um grundvallaratriði, þá verða
menn að spyrja sig hvaða ffamtíðarsýn það er
að skera niður innlenda rannsóknarsjóði, hafa
Þjóðbókasafn og Háskóla í fjársvelti. Ef þetta
á að vera niðurstaðan þá er hér um ótvíræð
skilaboð að ræða til ungs fólks og þau eru
þessi. Hæfileikar ykkar eru betur nýttir í
útlöndum. Af hverju farið þið ekki þangað?
Samanburður ó framlögum skv.
fjórlagafrumvarpinu
Ingvi Hrafn Óskarsson
háskólaráösfulltrúi Vöku:
Niðurskurður á ekki við í
menntamálum
„Það er ekki ásættanlegt að Háskóla Islands
skuli enn haldið undir hungurmörkum, ekki
Markviss niðurrifsstarfsemi
stjórnvalda?
aðeins fyrir nemendur og kennara
stofnunarinnar heldur einnig fyrir þjóðina í
heild. Það er því alger nauðsyn að
reiknilíkaninu verði komið í gegn, það breytti
þessu ástandi til batnaðar. Þetta er raunhæft
reiknilíkan sem byggir að nokkru leyti á
reiknilíkönum annarra skóla erlendis.
Samkvæmt því yrði meiru fé varið í
Háskólann og það er grundvöllur þess að við
yrðum samkeppnishæf við háskóla erlendis.
Það ber þó að taka ffam að við í Vöku getum
vel fallist á þá meginstefnu sem er að finna í
fjárlagafrumvarpinu. Það er löngu orðið
tímabært að ríkisstjórn hafi það að
meginstefnu að ná niður ríkishallanum og
hætta að skrifa reikning á komandi kynslóðir.
En þessi niðurskurður á ekki við í
menntamálum, því að eina leiðin tíl að ráða
bug á vanda þjóðarinnar er að mennta fólkið
sem landið byggir. Fjárfestíng í mannauði er
forsenda þess að nýsköpun eigi sér stað, sem
er svo aftur forsendan fyrir því að við náum
að ráða bug á fjárlagahallanum. Því
mótmælum við þessum niðurskurði sjóða og
vísindastarfs Háskólans og einnig því
fjársvelti sem Háskólinn þarf að búa við. Við
Vökumenn höfúm komið á framfæri
mótmælum til menntamálaráðuneytisins
vegna fýrirhugaðs niðurskurðar í
Rannsóknarnámssjóð og hyggjumst beita
okkur fýrir að fá aukið ffamlag til Háskólans.
Enn er aðeins um frumvarp að ræða og með
baráttu má vonandi ná einhverju ffam.“
Björn Bjarnason menntamálaráöherra:
Meginmarkmið að ná
fjárlagahalla niður
„Meginmarkmið þessarar ríkisstjórnar er að
ná fjárlagahallanum niður," sagði Björn
Bjarnason menntamálaráðherra í samtali við
Stúdentablaðið. „Til þess að ná því markmiði
þarf að skera niður og menntamála-
ráðuneytið sleppur ekki við þann niðurskurð.
Það varð ofaná að skera niður í rannsóknar-
og vísindastarfi um 15 milljónir, að öðrum
kosti hefði þurft að taka þá peninga af
rekstrarfé Háskólans. Þetta er niðurskurður
um 0,02 % af þeirn fjármunum sem renna til
vísinda og rannsóknarstarfa. I Vísindasjóði
var skorið niður um 10 milljónir. Allar leiðir
til að auka fjármagn til sjóðsins hljóta að vera
til skoðunar, þar með talið að hlutur arðsjóðs
Seðlabankans í Vísindasjóði verði aukinn.
Urn Nýsköpunarsjóð er það að segja að hann
fær sömu upphæð á fjárlögum næsta árs og á
fjárlögum 1995. Rannsóknarnámssjóður var
stofnaður 1993 og vinnubrögð og úthlutanir
sjóðsins eru því enn í þróun. Niðurskurður á
honum um 5 milljónir var að okkar matí
skársti kosturinn, þó að ávallt rnegi deila um
það. Viðræður hafa farið frarn um að koma á
nýju reiknilíkani fýrir Háskólann. Það er
eindreginn vilji innan
menntamálaráðuneytisins að koma samningi
á milli ríkisins og Háskólans sem byggist á
þessu reiknilíkani sem tekur mið af
reiknilíkönum sem notuð eru í háskólum
erlendis."
V I Ð T A L
Háskóli íslands
Stbl.: I fjárlggafrumvarpina er gert ráð
fyrir 102,6 milljónmn vegna nýgerðra
kjarasamninga við Félag háskólakennara
Samkvœmt heimildum blaðsins þarf mun
h&rri upph&ð til að fulln&gja samningunum.
Er þetta rétt?
Sveinbjörn: „Þegar gengið var frá
ffumvarpinu urðu starfsmenn fjármálaráðu-
neytisins að áætla hvað kjarasamningarnir
rnyndu fela í sér og þess vegna var þessi upp-
hæð, 102,6 milljónir, sett inn. Við höfúm
aftur á mótí metíð það svo að kjarasamning-
arnir muni kosta 168 milljónir. Þannig vant-
ar tæpar 66 milljónir króna. Þegar við hitt-
um menntamálaráðherra að máli vegna
frumvarpsins var það staðfest af starfs-
mönnum ráðuneytisins aö í ffumvarpinu
væri bráðabirgðatala sem þyrfti að leiðrétta
með hliðsjón af kjarasamningi við Félag
háskólakennara og við væntum þess að svo
verði gert.“
StbL: Er h&tta á því, ef framlag vegna
kjarasamninga verður ekki leiðrétt, að við-
bótina verði að taka af rekstrarfé Háskólans?
Sveinbjörn: „Það getur vel verið að við
þurfúm að leggja út fé vegna kjarasamninga
og fá það síðan leiðrétt. Mér finnst rétt að
ætla að við leiðréttinguna verði staðið. Það
hefúr verið venjan að standa við kjara-
samninga en þó oft með smávegis eftir-
gangsmunum. Eg held þó að leiðréttíngin
þurfi ekki að verða baráttumál.“
Stbl.: Nú hafa verið upþi hugmyndir um
notkun reiknilíkans svo að framlag til
grunnnáms verði nœgjanlegt?
Sveinbjörn: „Já, það er okkur mikið
kappsmál að fá slíkt líkan viðurkennt. Ef við
berurn þá þjónustu sem Háskólinn veitir
saman við háskóla í N-Evrópu má segja að
skólann vantí um 20% af því sem hinir
skólarnir hafa. Samkvæmt reiknilíkaninu eru
það urn 287 milljónir. Við forum fram á að
reynt verði að lagfæra þetta í skrefúm og
Sveinbjörn Bjórnsson rektor
Háskóla íslands segir ennþá langt í
land að Háskólinn fái nxgar
fjárveitingar úr ríkissjóði.
Samkvxmt reiknilíkani Háskólans
vantar 287 milljónir á að Háskóli
íslands bjóði upp á samb&rilegt
grunnnám og þjónustu fyrir
nemendur sína og aðrir háskólar í
nágrannalöndtmum.
Stúdentablaðið hitti Sveinbjörn að
máli ogfékk viðbrögð hans við þeim
þáttum fjárlagafrumvarpsins sem
snúa að Háskólanum.
fýrsta skrefið yrði þá stigið núna með 140
milljónum. Aftur á mótí er ekki að sjá að
felist nokkuð upp í þá upphæð. Á hinn
bóginn er sagt í ffumvarpinu að það sé í
athugun að gera samning um reiknilíkanið
og það líst okkur rnjög vel á. Við viljum gera
slíkan samning sem allra fýrst. Ráðuneytin
óttast hins vegar að líkanið geti leitt til
sjálfvirkni, þ.e. að útgjöld aukist óheft
samfara fjölgun stúdenta við Háskólann.
Við teljum að hægt sé að hafa gagn af
líkaninu á rnargan hátt þótt ekki leiði af því
sjálfvirkni.“
Stbl.: Hvers vegna hefur líkanið ekki verið
lagt fram fyrr?
Sveinbjörn: „Við sýndurn það í fyrra en
síðan hefúr það verið þróað áfram. Það er
fyrst í ár sem ítarlegar viðræður um líkanið
hafa farið ffam. Þegar við fengum 46 milljón
króna hækkun tíl kennslu við 3.umræðu urn
fjárlagaffumvarp í fyrra var þó nefnt að
úthluta ætti þeim samkvæmt reglum
reiknilíkansins. Þannig var tílvist líkansins
viðurkennd. En reiknilíkanið hefúr ekki enn
verið notað sem forsenda fyrir fjárveitingu.“
Stbl.: Lettgi hafa verið uppi hugmyndir um
að nota megi þaðfé sem fcst úr happdrxttinu
til reksturs Háskólans. Hvernig hefur
Háskólinn brugðist við þvi?
Sveinbjörn: „Þær raddir heyrast alltaf öðru
hvoru. Okkur líkar ekki að ríkið sé að reyna
að ýta fleiri liðum á happdrættisféð. Áður
fyrr fengurn við fé úr ríkissjóði til viðhalds á
húsum og einnig tíl kaupa á rannsóknar- og
kennslutækjum. Nú er það að gerast að ríkið
ætlar Háskólanum að nota happdrættisféð til
bókakaupa. Þannig er sífellt verið að færa
liði sem voru borgaðir af ríkinu yfir á
happdrættiö.“
Stbl.: Hvað með niðurskurðinn í
rannsóknar- og vísindasjóðina?
Sveinbjörn: „Það er ekki hægt að segja að
skorið sé niður í sjóðum Háskólans sjálfs.
Við biðjum reyndar sérstaklega um 99
milljóna aukningu til rannsóknarmála og til
að byggja upp ffamhaldsnám. Þar fáum við
aðeins 8 milljónir. Við teljum framhaldsnám
vera helsta vaxtarbroddinn í Háskólanum og
ef við fáum aukningu í rannsóknafé væri
hægt að hefja uppbyggingu þess. Einnig
væruni við viljug til að láta hluta af því fé
renna til aðstoðarmannakerfisins.“
Stbl.: En nú lenda t.d. Nýsköpunarsjóður og
Vísindasjóður einnig undir hnífnum.
Sveinbjörn: „Já, þetta eru sjóðir sem skipta
rniklu fyrir Háskólann og stúdenta.
Nýsköpunarsjóður er skertur urn 5 milljónir
og sömuleiðis Rannsóknarnámssjóöur og í
Vísindasjóði er skorið niður um 10 milljónir.
Auðvitað viljurn við hafa þessa sjóði sem
besta en þeir eru ekki hluti af fjárlögum
Háskólans. Mér þykir því sú gagnrýni
réttmæt sem komið hefúr frá stúdentum að
það sé misræmi að tala urn aukinn stuðning
við sjóðina en klípa síðan af þeirn.
Vonandi finnur menntamálaráðherra leiðir
til að komast hjá þessari skerðingu. Alls ntun
menntamálaráðuneytið ráða yfir 700-800
milljónum til rannsóknarmála. Þeirri
spurningu má velta upp hvort ekki rnegi
rnegi taka hluta af þeirri upphæð og nota til
þess að efla þá sjóði sem stúdentar hafa mest
gagn af.“