Alþýðumaðurinn - 20.12.1976, Blaðsíða 10
JÖL f FRAKKLAN
Ég átti þess kost að dveljast
um nokkurra ára skeið við
nám í Frakklandi og fór þvi
vitanlega ekki hjá því að ég
kynntist jólahaldi þar í landi
nokkuð, og mun ég nú í fáum
orðum reyna að lýsa því sem
mér þótti einkenna jólahald
Frakka.
Um 80% Frakka eru róm-
versk-kaþólskrar trúar a. m.
k. að nafninu til, en engin
ríkiskirkja er þar í landi. Ber
því jólahald auðvitað mikinn
keim kaþólskunnar. Undir-
búninigur jolahalds hefst þar
líkt og hér snemma á jóla-
föstu. Þá eru sett upp jólatré
og ljósaskreytingar á götum
og torgum borganna og búð-
irnar fyllast af jólavarningi.
Ekki virðist þó kaupæði fólks
fyrir jól vera svo ahnennt
sem hér og eru jólagjafir yfir
leitt smærri í sniðum en hér
tíðkast og meira hugsaðar
sem einfalt tákn velvildar' og
vináttu fólks í milli. Hinsveg-
ar er mikið lagt upp úr matar
kaupum fyrir jðL Frakkar
eru frægir fyrir að vera mikl-
ir matmenn og vart er til
hinn aumasti fátæklingur
sem ekki reynir að veita sér
hinar dýrustu krásir og fín-
ustu vín á aðfangadagskvöld
og gamlárskvöld. í Frakk-
landi er eins og víðast á meg-
inlandi Evrópu aðeins einn
jólasveinn og nefnist hann í
Frakklandi Jólapabbi, en
skyldur er hann Sainkti Klaus
nágrannalandanna og gegnir
svipuðu hlutverki. Svo renn-
ur aðfangadagurinn upp. í
Frakklandi byrjar hátíðin
eikiki fyrr en á miðnætti á jóla
nó'tit og fara þá allir sem
vettlingi geta vaidið til mið-
næturmessu sem er afar íburð
armikil og hátíðleg. Síðan er
komið að því sem í augum
flestra Frakka er hápunktur
jólanna, en það er jólamáltíð-
in, sem oft getur staðið í
nokkra klukkutíma, en jóla-
nóttin er á frönsku nefnd
Vaka, eða Jólavaka. Venjuleg
jólahátíð í FrakMandi hefst á
köldum forrétti og eru til
dæmis rækjur vinsæll forrétt
ur í franskri jólahátíð. Anda-
kjöt er vinsælasti kjötréttur-
inn og fylgja ýmsir grænmet-
isréttir á eftir, en þess má
geta að algengt mun vera að
jólamáltíð í Frakklandi sé
sex- eða sjöréttuð. Hinn hefð
bundni eftirréttur er hin svo-
nefnda Jólakaka sem er stór
og mikil sætabrauðsterta, en
þess má geta að algengt er í
Frakklandi sem víðast annars
staðar fyrst og fremst fjöl-
skylduhátíð, þó þekkist það
að fólk fari út og borði á jóla-
nótt og má síðustu daga fyrir
hátíðar sjá í dagblöðunum
auglýsingar frá veitingastöð-
um um dýrar og fínar jóla-
máltíðir. í Frakklandi er ann
ar jóladagur ekki helgur dag-
ur og jafnvei á sjálfan jóla-
dag má a. m. k. í hinum stærri
borgum finna opnar matvöru-
búðir sérstaklega í hverfum
arabískra innflytjenda sem
ekki hálda jól og virðast eng-
in lög banna þeirn sem það
vilja að hafa opnar búðir sín-
ar svo fremi að þeir sjálfir
sem eiga búðirnar, eða ein-
hver úr fjölskyldu þeirra af-
greiði. Þó er jóladagur lög-
boðinn frídagur, enda líklega
ekki vanþörf að hvíla sig eft-
ir gleðskap næturinnar. Það
sama og á jólunum endurtek-
ur sig svo um áramótin. Þá er
byrjað að borða og drekka af
lyst um miðnætti á nýársnótt.
Sá munur er þó á að um ára-
Hvað merkir orðið jól?
Kenningar eru til um uppruna
orðsins jól. Fyrsta skýringin á
orðinu er í „Ágripi af Noregs-
konungasögum“, sem mun
vera frá því um 1200. Þar er
orðið tálið vera dregið af Jóln
ir, sem var eitt af nöfnum
Óðins, en í Flateyjarbók er
nafnið Jólnir hinsvegar talið
dregið af orðinu jól.
Páll lögmiaður Vídalín er
einn fyrsti síðari tíma manna
til að reyna að slkýra orðið.
Telur hann það merkja hið
sama og veisla og sumir telja
það tvíbura orðsins öl, þessar
skýringar láta efcki svo ósenni
léga í eyrum þegar haft er í
huga hve veislugleði og
drykkjusvall hefur löngum
verið nátengt jólunum og enn
þann dag í dag þykir jólaölið
hvarvetna ómissandi þáttur
jólahailds. Svo eru þeir sem
vilja skýra orðið jól þannig
að það sé dregið af hjól, vegna
afturhvarfs sólarinnar, eða
jalad á hebresku, sem merkir
„hefur fætt“, og er þá að sjálf
sögðu átt við fæðingu Krists,
eða þá af nafni Júlíusar Ces-
ars. Þá má loks nefna
skemmtilega skýringu þjóð-
verjans W. Krogmanns, en
hann telur orðið komið af
frumgermanska orðinu iequlo
sem merkti í upphafi fórn, en
jólin hafi verið fórnarhátíð í
upphafi og nafnið smátt og
smátt færst yfir á hátíðina
sjálfa. Síðar hafi orðið tekið
að merkja skemmtun eða gam
an en slíkt er ekki óþekkt með
orð er merkja upphaflega
guðsdýrkun sbr. Rudolf Men-
iger, „Menn reisa fyrst kirkj-
urnar. Síðan rísa kaffihúsin
upp í kringum þær.“ Margar
fleiri tilraunir hafa verið gerð
ar til að útskýra það hvað
orðið jól merkir, en aldrei hef
ur það þó tekist svo viðhlít-
andi sé. Samt hafa menn hald
ið jólin um aldaraðir og eiga
sjálfsagt eftir að halda þau
meðan hedmur stendur þótt
ökki finnist nein skýring á
hinu norræna nafni þessarar
mestu hátíðar mannkyns.
SPEGLAR
Erum nýbúnir að taka upp mikið úrval af
speglum í öllum stærðum og gerðum.
Komið og skoðið úrvalið.
Fallegur spegill er
vinsæl jólagjöf
Eigum spegla í gjafapakkningum.
Furuvöllum 5, sími 2-26-88
r
mótin er miklu léttara yfir
hátíðarhöldunum heldur en
um jólin og fer þá fólk mjög
gjarnan út að borða, eða heim
sækir ættingja og vini. Ára-
mótin eru ekki sú heimilis-
og fjölskylduhátíð sem jólin.
Áramótabrennur og flugeldar
á gamlárskvöld þekkjast ekki
í Frakklandi, en ekki þarf
nema að fara yfir landamær-
in til Þýskalands til að fyrir
finna slíkt. Hinsvegar er mik-
ið um flugelda og kínverja-
sprengingar á þjóðhátíðardag
inn 14. júlí. Það er einnig
mun meira lagt upp úr nýárs-
kveðjum en jólakveðjum í
Frakklandi og er meira að
segja algengt að óska frekar
gleðilegs árs en gleðilegra
jóla ef menn kveðjast í síð-
asta sinn fyrir jól. Jólunum
lýkur í Frakklandi eins og hér
á Þrettándann hinn 6. janúar.
Mun það eitt sinn hafa verið
hel'gidagur í minningu um
Vitringana þrjá frá Austur-
löndum, en sú helgi er nú af-
lögð, aðeins eimir eftir af
henni í sambandi við það að
margir gera sér einhvern daga
mun þennan dag, drekka til
dæmis afgangin af kampavín-
inu sem eftir var frá gamlárs-
kvöldi. Og á Þrettándann er
tekið niður jólaskrautið og
jólatrén sem svo mikinn svip
settu á umhverfið. Allt verð-
ur sem fyrr. R. A.
Jótaáætlun Flugfélags
* Islands hf. 1976
Mánudaginn 20. des.
Fí - 21 10:30 11:25
FÍ - 25 15:00 15:55
Fí - 07a 18:30 19:25
Fl - 27 20:00 20:55
Fí - 27a 21:30 22:25
Þriðjudaginn 21. des.
Fí - 21 10:30 11:25
FÍ - 25 15:00 15:55
Fí - 07a 18:30 19:25
Fí - 27 20:00 20:55
Miðvikudaginn 22. des
Fí - 21 10:30 11:25
FÍ - 25 15:00 15:55
Fí - 27a 19:30 20:25
Fí - 27 20:00 20:00 j
Fí - 27b 21:30 22:25
Fimmtudaginn 23. des.
FÍ - 21 10:30 11:25
FÍ - 25 15:00 15:55
Fí - 27a 19:30 20:25
Fí - 27 20:00 20:00
Fí - 27 b 21:30 22:25
Föstudaginn 24. des.
FÍ - 21 10:30 11:25
FÍ - 25 15:00 15:55
Föstudaginn 31. des. Fí - 21 10:30 11:25
FÍ - 25 15:00 15:55
Jafnframt fjölgar ferðum Flugfélags Norðurlands til flestra átlunarstaða vegna milcilla anna.
FLUGFÉLAG ÍSLANDS - LOFTLEIÐIR
JÓLABLAÐ