Nýja stúdentablaðið - 01.10.1943, Blaðsíða 7

NÝJA STÚDENTABLAÐIÐ
7
ÞJÓÐLEIKHIJSIÐ RÝMT
- HVAÐ UM GARÐ?
NoJik.rar hugleiSingar um Stúdentagarðana
Þegar brezki herinn steig hér á land árið 1940, lagði hann
undir sig ýmsar byggingar í Reykjavík, þar á meðal hið
glæsilega, nýja Þjóðleikhús, Garð, eina íslenzka stúdenta-
heimilið og hús einnar elztu og virðulegustu menntastofn-
unar landsins, Menntaskólann. Taka þessara bygginga olli
gremju meðal landsmanna. Menntaskólinn varð að hýrast
í ónógu húsnæði á fleirum en einum stað, og missir Garðs
bakaði stúdentum hin mestu vandræði. Tilraunir voru gerð-
ar til að ná byggingunum úr höndum Breta, en þær báru
engan árangur framan af — Bretar kváðust ekki geta misst i
þær. Að lokum tókst þó ríkisstjórninni að fá Menntaskóla-3
húsið rýmt og skólinn gat flutt aftur í hin gömlu húsakynni
sín, sem nú eru bráðum hundrað ára.
Nú fyrir skömmu bárust þær gleðifréttir, að herstjórnin
ætlaði að sleppa tökum á Þjóðleikhúsinu. Alþingi lagði fyr-
ir ríkisstjórnina að reyna að ná því úr höndum Breta, og
tókst henni að koma því til leiðar. Er nú von um að húsið
verði bráðlega fullgert, svo að íslenzk leiklist fái loksins
samastað, þar sem hún getur notið sín.
En Garður er eftir. Eins og oft hefur verið bent á, bakaði
það stúdentum ótrúlegra erfiðleika að missa Garð. Hann
hefur að geyma íbúðir handa um 40 stúdentum, leikfimisal,
samkomusal og húsakynni fyrir mötuneyti, og hann var
miðstöð alls félagslífs stúdenta.
Stúdentar reyndu eftir föngum að bæta sér upp tjónið.
Erfiðast var að útvega íbúðir. Hafa stúdentar löngum orðið
að hýrast í kjallara og á efstu hæð Háskólabyggingarinnar,
oft yíir 10 menn í hverju herbergi. Húsnæði fyrir mötuneyti
fengu þeir í Háskólakjallaranum, en það er bæði óhentugt
og of þröngt og því erfitt að reka þar mötuneyti. Auk þess
vantar alveg geymslur og að mestu boðlegar íbúðir fyrir
starfsstúlkur.
Fundi sína hafa stúdentar fengið að hafa í kennslustofum
Háskólans, og skemmtanir hafa þeir reynt að halda í húsa-
kynnum mötuneytisins, þótt það sé varla gerlegt vegna
þrengsla.
Stúdentar voru, sem von var, óánægðir með það hlutskipti
að vera án Garðs.
Skrifuðu þeir blaðagreinar um málið og héldu um það
fundi. Var nokkuð deilt á Garðstjórn fyrir aðgerðir hennar
eða öllu heldur aðgerðaleysi í Garðsmálinu, og vildu ýmsir
grípa til allróttækra ráðstafana til að reyna að heimta Garð
aftur.
í sama mund kom fram hugmynd um að reisa nýtt stú-
dentaheimili og var samþykkt á almennum stúdentafundi í
marz 1942 að ráðast í byggingu þess. Var kosin bygginga-
nefnd og í maí var byrjað á framkvæmdum. En meirihluti
stúdenta skoðaði þetta áreiðanlega ekki sem neina lausn á
deilunni við Breta um Garð. Kom það fram á fundum, sem
haldnir voru um málið, að stúdentar vildu í engu slaka til á
kröfum sínum þótt ráðist væri í byggingu nýs stúdentagarðs.
Og meirihluti stúdenta er enn á sömu skoðun.
Það er því villandi hjá Einari Ingimundarsyni, þar sem
hann ræðir um Garðsmálið í skýrslu sinni um störf stúdenta-
ráðsins 1941—1942 (sbr. nýútkomna Árbók Háskólans) og
segir að það muni nú ,,álit flestra, að þeir megi eftir atvik-
um una vel þessum málalokum“ (þ. e. að ráðist var í bygg-
ingu nýs stúdentagarðs). Það var ekki um nein málalok að
ræða. Krafan um Gamla Garð er enn í fullu gildi.
Nú er Nýi Garður risinn upp, en þörfin fyrir Gamla Garð er
engu minni en áður. Hin nýja bygging er ætluð um 60 stú-
dentum, en umsóknir, sem bárust um Garðsvist í haust voru
'um 120. Var gerð sú neyðar ráðstöfun að tvísetja á mikinn
ihluta herbergjanna, þótt þau séu alls ekki til þess ætluð,
þar eð þau eru svo lítil, og einnig voru teknir til íbúðar
ýmsir kimar byggingarinnar, sem alls ekki höfðu verið til
þess ætlaðir, eins og fatageymslur og salir í kjallara. Samt
sem áður hrekkur húsnæðið ekki til, og leit um tíma út fyr-
ir, að alveg þyrfti að neita nokkrum stúdentum um húsnæði,
en svo fór þó, að ein stofa fékkst upp á efstu hæð Háskól-
ans, og verður að troða þar þeim, sem ekki komast á Garð.
En Háskólinn þarf sjálfur æ meir á húsnæði sínu að halda
og allt útlit er fyrir, að næsta vetur fái enginn stúdent þar
lengur inni. Og í bænum sjálfum er lítil von um, að úr ræt-
ist um húsnæði, og þótt eitt og eitt herbergi fengist, yrðu
þau svo dýr, að vart mundi nokkrum stúdent kleyft að taka
þau á leigu.
í Nýja Garði er hvorki samkomusalur, leikfimissalur,
bókasafnsstofa, þvottahús né húsnæði fyrir mötuneyti. Þeg-
ar fyrirkomulag byggingarinnar var ákveðið, var ætlast til
að slíkir salir á Gamla Garði nægðu fyrir báðar byggingarn-
ar. Þó var gert ráð fyrir að breyta svo til þar, að allur kjall-
arinn yrði tekinn undir mötuneyti, geymslur og annað, sem
því tilheyrði. Á Nýja Garði var aftur reynt að koma sem
flestum íbúðar herbergjum fyrir.
Það er mikilla þakka vert, að Nýji Garður er risinn upp og
ber að þakka öllum þeim, er lagt hafa sinn skerf til þess að
svo mætti verða, en það er langt frá, að hann bæti til fulls
úr því tjóni og óhagræði, sem rnissir Gamla Garðs bakar
stúdentum enda var þess ekki vænzt. Þrengslin á Nýja Garði
hafa mikil óþægindi í för með sér og hlýtur það að valda
mjög aukinni óró og hávaða, að svona mörgum verður að
troða þar inn. Mötuneytið, sem er ein allra mikilvægasta
stofnun stúdenta, á við mikla örðugleika að stríða vegna
húsnæðisþrengsla eins og áður er getið. Geysilegir erfiðleik-
ar eru á því að sjá stúdentum fyrir þjónustu vegna húsnæð-
isleysis. Garðbúar hafa ekki aðgang að leikfimisal sínum og