Fréttablaðið - 31.12.2009, Blaðsíða 22

22 31. desember 2009 FIMMTUDAGUR
N
ú árið er liðið í aldanna skaut,
og aldrei það kemur til baka!
Sjálfsagt er ekki til ófrum-
legri byrjun á áramótagrein,
en mörgum mun eflaust
þykja þetta brot úr ljóð Valdi-
mars Briem hafa jákvæðari merkingu núna
en oft áður. Líklega vilja fæstir fá þetta erf-
iða ár aftur. Það er eins og hafís hafi legið
við strendur landsins. Eilífur kuldi, engin
spretta og engin uppskera. Var eitthvað
hægt að gera kunna margir að segja, var
ekki allt hrunið, gátum við gert betur, eitt-
hvað öðruvísi? Já. Þrátt fyrir erfiðar aðstæð-
ur hafi verið hægt að gera betur. Mun betur.
Það hefur verið gæfa Íslendinga, allt frá
upphafi byggðar, að þrátt fyrir marga kalda
vetur og vot sumur hefur uppgjöf ekki verið
valkostur. Sá baráttuandi sem landið og
aðstæður þess hafa blásið íbúunum í brjóst
hefur alltaf haft sigur. Þennan eiginleika
verður að virkja við þær erfiðu aðstæður
sem uppi eru. Gefa verður fólki trú á, að það
sem verið er að gera muni skila sér í bætt-
um hag til skemmri og lengri tíma litið. Það
hefur ekki tekist sem skyldi. Tökum tvö
dæmi; sáralítið hefur verið komið til móts
við fólk sem lenti í gífurlegum hækkunum
lána vegna aðstæðna sem það ber ekki
ábyrgð á, á sama tíma og fjármagnseigend-
ur héldu öllu sínu. Það var gott að vernda
sparifjáreigendur, en ósanngjarnt að fórna
þeim skuldsettu. Í öðru lagi má nefna að sú
tilfinningin bærist með mörgum að stjórn-
völd hafi í raun ekki lagt sig öll fram við að
halda sjónarmiðum Íslendinga á lofti í deil-
unni um ríkisábyrgðina á Icesave-reikning-
unum. Bretar og Hollendingar, með fulltingi
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins sóttu að Íslend-
ingum með niðurlægjandi hætti. Nota hefði
átt andstöðuna við þetta mál hér innanlands,
til að sameina þjóðina. Vekja þá von í brjósti
að verið væri að berjast fyrir hennar hag.
Það var slælega gert. Stjórnvöld hafa barist
fyrir því að fá óréttlætið samþykkt á Alþingi
og lögum sem Bretar og Hollendingar í raun
sömdu, er þvingað í gegnum þingið. Þetta
misbýður réttlætiskennd fólks og einnig
hvernig að öllu þessu vonda máli var staðið.
Það er gott að vera Íslendingur og oftast
gaman. Landið mótar lífsviðhorf okkar og
af landinu hefur þjóðin lifað. Svo mun verða
áfram og tækifærin hafa kannski aldrei
verið eins mörg og nú um stundir. Gæði
okkar eru eftirsóknarverð; mannauðurinn,
fiskurinn, orkan, hugvitið, kalda vatnið,
heita vatnið, hreina loftið, það er sama hvar
okkur ber niður. Í raun eru kostir landsins
ótrúlega margir þrátt fyrir allt. Verkefni
stjórnmálamanna er að sjá til þess að fram-
taksamir einstaklingar fái notið sín til heilla
fyrir þjóðina. Stjórnmálamenn eiga ekki
að ákveða hvað fólk tekur sér fyrir hendur,
heldur setja almennar reglur um hvernig
hlutirnir eru gerðir, þannig að allir sitji við
sama borð. Það er nóg til af fólki á Íslandi
sem vill láta til sín taka, það þarf bara að
skapa umgjörðina svo þetta fólk komist af
stað. Það verður ekki gert með stórfelldum
skattahækkunum eða innbyrðis deilum í
ríkisstjórn um, hvað má og hvað má ekki.
Þjóðin þarf að finna það og sjá að verið sé
að berjast fyrir hagsmunum hennar. Ég vil
leyfa mér að halda því fram að í þeim efnum
hafi ríkisstjórnin brugðist. Ekki af því að
hana skorti viljann, heldur af því að hún fór
ranga leið. Stjórnin telur að sín leið muni
skila sér eftir langa mæðu, og við skulum
vona að svo verði, en hefðbundin ráð vinstri
manna munu ekki nú frekar en endranær
færa okkur þá hagsæld sem að er stefnt.
Sagan hefur kennt okkur að öfgarnar til
hægri og vinstri eru varasamar. Það á sér-
staklega við um Íslendinga. Það er hrein-
lega andstætt eðli þeirra að láta yfirvöld
gína yfir öllu, stóru smáu, og skammta sér
úr hnefa. Íslendingar hafa ríka sjálfsbjargar-
viðleitni, þurfa atvinnu og athafnafrelsi,
en ekki gamaldags og hættulega forræðis-
hyggju.
Verkefni nýs árs verður að búa svo um
hnútana að hér eflist atvinnulíf, því það
verður að draga úr atvinnuleysi. Atvinnu-
leysið er undirrót svo margra annarra
vandamála, að á því verður að taka af meiri
hörku en gert hefur verið. Lífsbaráttan öðl-
ast nýjan tilgang með vinnu, fólk getur stað-
ið betur í skilum og vonin um að til einhvers
sé barist kviknar á ný. Ég hef engar áhyggj-
ur af okkur ef við nýtum sóknarfærin. Það
er gott að vera Íslendingur í þeirri baráttu
sem fram undan er, og ég hlakka til að
leggja mitt af mörkum, eins og ég hef reynt
að gera allt þetta ár. Höfum hugfast að
það er í lagi að bogna um skeið, en brotna
megum við aldrei.
Höfundur er formaður
Framsóknarflokksins.
Það er enn gott að vera Íslendingur
SIGMUNDUR DAVÍÐ GUNNLAUGSSON
V
ið viljum öll búa í sanngjörnu
samfélagi. Við þráum
þjóðfélag jafnréttis, heiðar-
leika og réttlætis.
Í gegnum tíðina hef ég
unnið víða og starfað með alls
konar fólki. Það hefur allt borið gæfu til
þess að vinna saman að lausn mála með hag
heildarinnar að leiðarljósi. Persónulegur
ágreiningur eða eiginhagsmunapot hefur
ekki átt upp á pallborðið og ef menn hafa
verið ósammála um leiðir að settu marki er
farið betur yfir málið og fundin ásættanleg
lausn. Því voru viðbrigðin mikil þegar sest
var í einn hinna bólstruðu en þó óþægilegu
stóla á Alþingi Íslendinga í vor.
Verkefnið stóra
Í rúmt ár hefur ríkt neyðarástand á Íslandi.
Efnahagskerfið hrundi og allt samfélagið
er laskað. Okkar dýrmætasta auðlind, fólk-
ið sjálft, streymir úr landi í leit að bjartari
framtíð. Ríkisstjórn Íslands er ekki öfunds-
verð því verkefnið er risavaxið og gengur
hægt. Og það er auðvelt að gagnrýna hana,
ekki síst vegna vinnubragða sem eru allt
önnur en boðuð voru fyrir kosningar.
Almenningur krefst gagnsæis, heiðarleika
og hreinskilni frá stjórnvöldum. Engu að
síður hefur ríkisstjórnin ítrekað orðið upp-
vís að því að leyna bæði þjóð og þing upp-
lýsingum og beita blekkingum og er nær-
tækasta dæmið samningurinn um Icesave
sem við vitum nú að var tilbúinn löngu fyrir
kosningar. Þá bólar ekkert á margboðaðri
skjaldborg um heimilin en aðgerðir „nor-
rænu velferðarstjórnarinnar“ hafa reynst
henta kúlulánaþegum og afleiðusamninga-
mönnum betur en venjulegu fólki, fólki
sem tók húsnæðislán í góðri trú en situr
eftir með síhækkandi stökkbreyttan höfuð-
stól. Leiðrétting á þeim ósköpum er sjálf-
sögð og réttmæt krafa því allar forsendur
hafa brostið og það er ólíðandi að þeir sem
komu okkur í þetta klandur fái skuldir sínar
afskrifaðar og haldi öllu sínu á meðan heim-
ilum og smærri fyrirtækjum blæðir út.
Er þetta „Nýja Ísland“?
Raunveruleg endurreisn mun ekki takast
nema með sátt og samstöðu okkar allra. Síð-
ustu misserin hefur ríkt grimmileg valda-
barátta, orrusta um það sem eftir er, á milli
gamalgróinna stjórnmálaflokka, viðskipta-
blokka og ættarvelda. Hrægammarnir slást
um þrotabúin, bankana og fjölmiðlana og
engin fórn virðist of stór. Stundum finnst
mér sem verið sé að klambra „Nýja Íslandi“
saman úr fúnum spýtum. Gamlir flokks-
gæðingar eru dubbaðir upp í ný hlutverk
innan kerfisins og iðnaðarráðherra vill veita
ísbjargarvíkingnum skattaívilnanir á þeim
forsendum að ekki megi mismuna fólki.
Vinir ráða hvor annan í æðstu stöður innan
bankanna sem hafa verið einkavæddir á ný
en enginn veit hver á. Á virkilega að halda
áfram að útdeila bitlingum til útvaldra? Það
mun aldrei skapast sátt um slíka endurreisn.
Við þurfum þjóðstjórn
Flest viljum við búa hérna áfram en til þess
að það sé vænlegur kostur þarf stórhrein-
gerningu. Það er ósanngjarnt að þeir sem
tóku ekki þátt í hrunadansinum þurfi að
taka til eftir partíið en tiltekt af þessari
stærðargráðu gengur mun betur þegar
fleiri taka sér sóp í hendi. Margar hendur
eru viljugar til verksins – það þarf bara að
þiggja hjálpina.
Alþingi er máttlaust og minnihlutinn er
hunsaður af meirihlutanum. Stjórnarand-
staðan er svo iðin við að benda á afglöp ríkis-
stjórnarinnar. Menn benda hver á annan
og ásakanir ganga á víxl á meðan eldarnir
loga. Og þannig hefur þetta alltaf verið. Orð
eins og „stjórnarandstaða“ segir í raun allt
sem segja þarf – samvinna við slíkt fólk er
óhugsandi. En þetta gengur ekki lengur. Við
verðum að koma okkur upp úr skotgröfunum
og taka höndum saman. Það mun ekki gerast
af sjálfu sér, fólk þarf að ákveða að grafa
stríðsöxina. Í sumar skapaðist þverpólitísk
samstaða á Alþingi um smíði fyrirvara sem
gerðu Icesave-samninginn bærilegri og
tryggðu sjálfræði okkar. Þingheimur þarf að
finna þann takt aftur og taka upp þau góðu
og eðlilegu vinnubrögð sem tíðkast á lang-
flestum vinnustöðum landsins. Ef ekki mun
sjóða aftur upp úr á nýju ári og ég óttast að
sú bylting verði ekki kennd við búsáhöld.
Samstöðu er þörf. Við viljum öll búa í
sanngjörnu samfélagi. Við þráum þjóðfélag
jafnréttis, heiðarleika og réttlætis. Látum
annað liggja milli hluta um stundarsakir.
Höfundur er þingmaður Hreyfingarinnar.
Samstöðu er þörf
MARGRÉT TRYGGVADÓTTIR