Íslendingur - 02.04.1947, Blaðsíða 5

MiÖvikudagur 2. apríl 1947
ISLENDINGUR
5
júlíus Havsieen, sýslumaður
Landhel£i Islands
í 3. grein minni lét ég í ijós skoð-
un mína á nauðasámningnum frá 24.
júní 1901 og komst að þeirri niður-
stöðú, að samningur þessi væri úr
gildi fallinn gagnvart hinu íslenzka
lýðveldi og ástæðulausl og beinlínis
varhugavert að segja honum upp,
því að með uppsögninni væri gefin
viðurkenning um gildi hans fyrir
íslendinga enn í dag.
Geng ég þess ekki dulinn, að urn
þessa niðurstöðu mína verða skiptar
skoðanir og hún gagnrýnd jafnvel
hér heima og þó meira af Englend-
ingum og Dönum, en æskilegt væri
vegiia málefnisins, að mótbárur
kæmu sem fyrst fram.
Liggur þá næst fyrir að athuga
lög 19. júní 1922 um rétt til fisk-
veiða í landhelgi. Lög þessi eru að
því leyti merk, að þau sameina í
eina heild eða einn lagabálk ýmis-
legt lagaslitur um fiskveiðar i land-
helgi, allt frá tilskipun 12. febrúar
1872 til laga nr. 27, 11. júlí 1911.
Lagabálkurinn er í 14 greinum og
má skipta honum í tvennt, þannig,
að fyrstu fimm greinarnar eru bein,
ótvíræð lagafyrirmæli, hvert öðru
betra og nauðsynlegra, en greinarn-
ar 6. til 11. meira eða minna undan-
tekningar frá fyrstu 5 greinunum og
þurf elclci að rökstyðja, hversu þetta
hefir dregið úr og spillt tilgangi lag-
anna, sem er sá einn, sem sagður er
í fyrstu grein þeirra og hljóðar
þannig: „Fis'kveiðar í landhelgi við
ísland mega islenzkir ríkisborgarar
einir reka og má aðeins liafa íslenzka
bála eða skip til veiðanna." Enn-
fremur er sagt í 2. gr.: „Það er í lög-
um þessuin kallað islenzkir bátar og
skip, er íslenzkir ríkisborgarar einir
eiga.“
Báðar þessar lagagreinar eru sjálf
stæðar, en þeim til áherzlu eru og
sett fyrirmæli um hegðun útlendinga
á landhejgissvæðinu í 3., 4. og 5.
gtein. í 3. gr. er erlenduin fiskimönn
um leyft að leita skjóls við strendur
landsins til þess að bjarga sér undan
stormi og óveðri. Annars er bannað
útlendingum að hafast við við land
eða í höfn til þess að reka þaðan
fiskveiðar utan landhelgi. Og enn-
fremur segir í síðari málsgrein 3.
gr.: „Það er og bannað erlendum
skipum að verka veiði í landhelgi
eða i höfnum inni, sem og bannað
öllum öðrum en íslenzkum ríkisborg-
urum að flytja veiði sína í landhelgi
eða á land til þess þar að verka
, hana.“
5. gr. segir: „Er erlend síldveiði-
skip eru í landhelgi. skulu þau hafa
bátana á þilfari á venjulegum stað
og vörpu eða nætur innanborðs, þó
ekki í bátunum.“ í þessari siðust-
nefndu grein má heita orðrétt tekin
upp 1. gr. laga nr. 27,1911, en þau
lög voru aðeins tvær greinar, hin
síðari um sektarákvæði 100—1000
kr. fyrir brot á 1. gr. en þegar login
voru birt og gengu í gildi 11. júlí
1911. varð gremja útlendra síldveiði-
manna hér við Norðurland svo mikil,
einkum Norðmanua, að þeir gerðu
aðsúg að settum aðstoðarlögreglu-
stjóra á Siglufirði og varð hann að
4. grein
leita skjóls í kirkjunni gömlu til þess
að forða sér og aðstoðarmönnum
sínum frá líkamlegum meiðslum og
ofbeldi.
Frá þessurn skýru lagafyrirmælum
eru svo leyfð frávik eða undanþág-
ur, eins og að framan segir, í næstu
6 greinum, að vísu fremur lítilfjör-
leg, en nægileg til þess að draga úr
anda og virðingu laganna og jáfn-
framt til að gefa þeim þjóðum út-
lendum, sem vildu lögin feig, undir
fótinn. Stærsta frávikið var „Salt-
kjötssamningurinn“ svonefndi. sei»
auglýstur var 10. marz 1939, þar
sem heita má, að ekki einungis norsk
um síldveiðiskipum heldur og með
lokabókun samningsins 27. febrúar
1939 öllum norskum fiskiskipum
séu gefnar undanþágur meiri og
minni frá öllum aðalgreinum laga
19. júní 1922 og þannig dregið mjög
úr mætti þeirra og tilgangi.
Þar sem búið ér nú sem betur fer,
að segja upp þessum vandræðasamn-
ingi og harm úr gildi fallinn í sept-
ember árið sem leið, slcal ekki frekar
á hönn minnst, aðeins taka fram,
uð jrumhurðarrétturinn til íslenzlcr-
ar landlíel&i og íslenzkra hajna er of
dýr til þess að.liann sé látinn jyrir
sölu á 896 smálestum af spaðketi
eða stórhöggi, þótt íslenzkt sé. Hann
er ekki til sölu.
í þessu sambandi tei ég rétt að
geta þess að sú fregn flaug fyrir
bæði í Reykjavík og Siglufirði í
febrúar s. 1. að Norðmenn hefðu hug
á því að koma með fljótandi síldar-
olíuverksmiðju hingað til Norður-
landsins ú næstunni, þó ekki vrði á
þessu ári, en til þess að óhætt væri
að senda svona skip eða ferlíknn
norður í íslandsála eða Dumbshaf,
þyrfti að fá til afnqta íslenzka höfn
a. m. k. eina.
Vonandi er hér aðeins um kvik-
sögu að ræða, þv.í að ekki sýnir hún
hlýhug til okkar af hálfu Norð-
manna og því síður virðingu fyrir
sjálfstæði okkar og verzlunarviti, en
máske er þeim nokkur vorkunn að
meta okkur ekki slynga samninga-
menn eftir viðkynninguna 1939.
í þessu sambandi skal þess getið,
að Krossanesverksmiðjan er upphaf-
lega gerð úr síldarbræðsluskipi, sem
„Hevzeka“ hét en var ýmist kallað
Erikka eða bara Rikka, og það
heyrðist mér á mönnum þeim, sem
lögðu skipið að við festar í Syðra-
Krossanesi, og tóku úr því vélarnar,.
að af bræðslunni um borð hefði
enginn arður fengist.
En hvort heldur það eru Norð-
menn e.ða aðrar þjóðir útlendar, sem
fala íslenzkar hafnir tiL veiðiafnota,
eins og leilast er við á Grænlandi,
þá skulum við lslendingar svara
slíkum málaleitunum einum rómi:
Nei og aftur nei.
Engin þjóð Norðurálfunnar ligg-
ur eins við síldargöngum á sumrin
eins og íslendingar. Við þurfum
ekki að byggja fljótandi verksmiðjur
til þess að hagnýta síldina, aðeins
velja þá staði rétlilega, þar sem bezt
eru þau ytri og innri skilyrði til
þess að reisa síldarbræðslustöðvar,
og á ég við með hinum ytri skilyrð-
um við staði, sem liggja sem næst
liinum miklu síldargöngusvæðum
milli Langaness og Horns en þó eink-
um milli Sléttu og Skaga, því að þar
er síldin tíðust og mest eins og reynd
ar alþjóð er kunnugt. Með innri
skilyrðum á ég við góðar hafnir,
nægar bryggjur, vatnsveitur, raf-
magn, matvæli nægileg. éinkum
mjólk og ket, og síðast en ekki sízt
staði vel byggilega sökum landkosta,
sæmilega þéttbýla, svo mannfólkið
þar geti fengið næga vinnu um leið
og það flýtir fyrir afgreiðslu flotans
bæði við bræðslu og söltun síldar.
Aður en ég læt útrætt um lögin frá
19. júní 1922, Tsem ég hefi ialsverð-
an kunnugleik á og oft orðið að
beita, skal frarn tekið, að fram er
komið á Alþingi frumvarp um að
breyta aðeins 13t gr. laganna þ.' e.
sektarákvæðunum og lia-kka þau að
íniklum inun, tífaldn sum, hundrað-
falda önnur o. s. frv. Við frumvarp-
ið heíi ég þetta að athuga. Annars
vegar gengur það of skammt til ræki-
legrar athugunar, einkum 6.—13. gr.
Hins vegar er máske full langt farið,
að ég ekki segi hættulega hátt með
hækkun sekta, því að það er ekki
við lömbin að leika sér, að stórsekta
qg gera upptæk veiðarfæri og skip
útlendra þjóða og fátt er þeim við-
kvæmara en scklarákvæðin. Betra að
hafa sektirnar minni og jafnari en að
eiga það á'hættu, að farið sé kring-
um sektarákvæðin með réltarsekt
samkvæmt ábendingu frá æðri stöð-
um. Annars þarf að vinda bráðan
bug að því að ganga frá frumvarp-
inu, ef það er ætlun Alþingis að
hækka sektirnar og það er augljóst,
að talsverð hækkun þeirra frá því,
sem nú er, er óumflýjanleg, en vand-
lega þarf að auglýsa og tilkynna til
útlanda slíkar hækkanir, ekki sízt í
Noregi og Svíþjóð, svo ekki endur-
taki sig sagan frá 1911.
Það er ekki síður þörf á því, að
liafa velmönnuð varðskip og lög-
reglu, sem er hvorttveggja í senn
reglusöm og árvökur og þarf að hafa
liana á fleiri stöðum Norðanlands
en á Akureyri og Siglufirði, ekki
sízt, ef allt á að gera í senn, sekta,
gera upptæka veiði og kyrrsetja
veiðiskip.
En hvað sem nú viðvíkur einstök-
um lagabreytingum þá er það smá-
Á ALÞJÓÐAVETT
-----VANGI-------
Mikiívæg orðsending
Afstaða Bandaríkjanna til Grikk■
lands og Tyrklands og rœður þeirra
Trurnan og Acheson í því tilefni, er
enn aðalumrœðuefni heimsblaðanna.
Ameríska blaðið „Time“ kemst svo
að orði um þetta mál:
Á kyrrlátu kvöldi, 171 ári eftir
að amerísku nýlendurnar brutust
undan brezku krúnunni, afhenti
brezka heimsveldið Washington feiki
legt ábyrgðarhlutverk, stílað til
George Marshall í umboði banda-
rísku þjóðarinnar.
Marshall hafði aðeins verið utan-
ríkisráðherra í fimm vikur og var í
óða önn að búa sig undir Moskvu-
ráðstefnuna um þýzku friðarsamn-
ingana, þegar brezka skeytið barst,
sem tjáði honuin, að eftir 31. marz
gætu Bretar ekki lengur aðstoðað
Grikkland og Tyrkland. Marshall.
skildi þegar, að meira fólst í þessum
orðum. Úr því að Bretar gátu ekki
lengur — með tiltölulega litlum
kostnaði þó — haldið þessari varnar-
aðstöðu sinni í baráttunni við Rússa
í Evrópu og löndunum við austan-
vert Miðjarðarhaf, voru þeir ófærir
um að Iialda nokkrum mikilvægum
stöðvum. Ef Grikkland og Tyrkland
féllu, myndi Ítalía, Frakkland, Ind-
land og Indónesía brátt fara sömu
leiðina.
Öldungardeildarþingmaður nokk-
ur, sem heyrði þessi tíðindi í Hvíta
húsinu, eagði: „Þetta eru mikilvæg-
ustu tíðindin, síðan stríðsyfirlýsing-
in var gefin út.“ Það var eins með
þetta og árásina á Pearl Iíarbor.
Brétar lögðu hér ábyrgð á herðar
Bandaríkjastjórn, sem ógerlegt var
að komast undan.
Marshall var ekki algerlega óvið-
búinn brezku tilkynningunni þann
27. febrúar 1947, en vera kann, að
sá dagur geymist í sögunni sem upp-
haf nýrrar og ákveðnari utanríkis-
stefnu Bandaríkjanna. Hann hafði
þegar í upphafi skoðað för sína til
Moskva ekki aðeins fara til milli-
ríkjasamninga um Þýzkaland, held-
ur sem þátt í alheimsbaráttu, þar
sem Bandaríkin væru í broddi fylk-
ingar fyrir þeim öflum, er reyndu
að stöðva útþenslu Ráðstjórnarríkj-
anna.
Maður nokkur, sem er nátengdur
ræði hjá landhelgismálinu sjálfu.
Það þolir enga bið.
Þó að landhelgin sé aðeins fram-
lengd um einn mílufjórðung og ís-
lenzkum fjörðum og flóum lokað
annesja á milli fyrir veiði útlend-
inga, en til þessa höfrnn við ótví-
ræðan, bæði sögulegan og lagalegan
rétt, þá eru öll beztu síldveiðisvæðin
og þorskveiðimiðin í okkar höndum
eins og'vera ber og að þessu' eigum
við án frekari undandráttar að
keppa.
20. marz 1947
J. J. H.
utanríkisráðuneyti Bandaríkj anna
og veit gerla, hvað þar hefir verið
að gerast síðasta mánuðinn, gaf þessa
lýsingu á aðstöðu Bandaríkjanna í
heimsstj órnmálunum:
„. . • • Ekkert væri nú skaðlegra
heldur en telja Bandaríkjaþjóðinni
trú um það, að um væri að ræða
þýzkt vandamál. Vandamálið er ekki
Þýzkaland heldur Rússland.
Það, sem er að gerast, er það, að
samtímis því, að vér erum að búa
oss undir að fara til Moskva til þess
að fást við eitt af vandamálum vor-
um við Rússa, þá geisar í rauninni
alls staðar stríð — í Grikklandi,
Frakklandi, Kóreu og mörguin öðr-
um stöðum. í því stríði erum við að
lúta í lægra lialdi.
Það er enn til fólk, sem heldur því
fram, að ekki sé endilega víst, að
kommúnistaflokkar allra landa vinni
eingöngu fýrir Rússa. Ekkert er
heimskulegra en slík skoðun. Vér
erum að styðja Rússa í baráttunni,
þegar blöð vor géfa í skyn, að vér
liöfum gleymt heimsstyrjöldinni, og
þegar vér tölum um „samninga“ við
Rússa. Reynslan hefir nú sannað oss,
að við þá er ekki hægt að semja.
Annað hvort er að láta undan þeim
eða segja „nei“.
Maður þessi (sem ekki er George
Marshall) var spurður að því, hvort
einbeitt mótstaða gegn Rússum
myndi ekki leiða af sér nýjar ákær-
ur um „vestræna yfirdrotftnunar-
stefnu“. Hann svaraði: „Það breytir
engu. Þeir halda því hvort sem er
þegar fram. En það mun gera oss
auðveldara að fá fólk til að skilja
það, að vér verðum að safna öllum
vorum kröftum og orkulindum til
þess að geta staðizt þau átök, sem
framundan eru. Ella munu Rússar
halda áfram framsókn sinni. Það er
ekki til það land í öllum heiminum,
þar sem þeir ekki hafa reynt að hag-
nýta sér sérhvert stj órnmálalegt eða
fjárhagslegt öngþveiti.“
Geigvænleg tíðindi
,,VERKAMAÐURINN“ telur það
geigvænleg tíðindi, að Bandaríkja-
stjórn virðist staðráðin í því að
stöðva yfirgang konnnúnista víðaveg-
ar um heim. Vissulega ber að harma
það, hversu mikið sundurlyndi er
rík-jandi með þjóðum heimsins, en
,,Verkamaðurinn“ getur naumast
ætlazt til þess í alvöru, að vestrænu
lýðræðisríkin láti endalaust undan
vfirgangi Rússa, og láti þá ineð stuðn
ingi kommúnistiskra skósveina sinna
lineppa hverja þjóðina eftir aðra í
fjötra kommúnistiskrar harðstjórnar
og einræðis, sem virðist engu betra
en nazisminn og facisminn á sínum
tíma. Hins vegar er skiljanlegt, að
erindrekum austræna einræðisins hér
á íslandi þyki það geigvænleg tíð-
indi, ef lýðræðisöflin ætla fyrir al-
vöru að fara að spyrna við fótum.