Íslendingur - 22.10.1947, Blaðsíða 7

Miðvikudaginn 22. október 1947
ÍSLENDINGUR
7
~ ÞANKABROT ~
Framhald af 4. síðu.
hægt liafi verið að selja afurð'ir þjóðar-
innar fyrir miklu hærra verð í Austur-
Evrópu, en Bjarni Benediktsson hafi kom-
ið í veg fyrir það. Ailir ráðherrarnir skor-
uðu á Einar Olgeirsson að færa sönnur á
þessa staðhæfingu sína, en kappinn þagði.
Einu rök hans voru jiau, að Rússar keyptu
smjör af Dönum fyrir kr. 6.50 kg., en Eng-
lendingar vildu ekki greiða nema kr. 3.50
eða kr. 4.50 fyrir það. A liitt minntist
Einar ekki, að íslenzkir bændur telja sig
þurfa kr. 30.00 fyrir sitt sinjör.
Einar sagði, að þjóðir Austur-Evrópu
þyrftu ekki að hugsa tim að fá vörur fyrir
iágt verð, af því að þær hefðu áæthinar-
húskap. Það' er sannarlega skrýlinn bú-
skapur, þar sem það skiptir engu máli,
hvort aðkeyptar vörur eru dýrar eða ó-
dýrar. Eg veil ekki hvað' íslenzkir hændur
segja um slíka búskaparhætti, en liætt er
við, að þeir brosi að' þeint, og eru þeir þó
ólíkt meiri búmenn en íslenzku korntn-
únistarnir.
Embcettisbrot Lúðvíks.
KOMMÚNISTAR eru stórhneykslaðir
yfir því, að Lúð'vík Jósefssyni skuli hafa
verið veitt lausn frá störfum í samninga-
nefnd utartríkisviðskipta. Fáir aðrir nninu
undrast það, eftir fyrri framkomu þessa
kommúnistaforingja. Hann álti sæli í
sendinefnd til Englands og var þar sam-
tnála öðrum samningámönnum um öll at-
riði, en eftir að hann kom lieint lét hann
féiaga sína leiða sig í þá freistingu að
gefa alls konar rangar upplýsingar um
santninga þessa og gera þá tortryggilega.
Einnig þóttist liann nú liafa verið' alger-
lega andvígur ýmsum þeim atriðum samn-
ingsins, er hann áður hafði ekkerl fiindið
atlnigavert við'. Slíka menn er ekki hægt
að' nota til saníninga við önnur ríki, og
mega þeir sjálfum sér um kenna.
Lýðræði kornmúnista.
ÞAÐ VÆRl töluvert viðfangsefni fýrir
sálfræðinga að kanna sálarlíf hreintrú-
aðra kommúnista, því að efiir öllu þeirra
tali og skrifum að dænia virðast þeir
öðruvísi en allir aðrir menn. Það er eins
með hreinræktaðan kommúnista og ýmsa
ofsatrúarntenn, að liann trúir í blindni
öllum orðum foringjanna, hversu mjög sem
þau stangast á við' raunveruleika og lteil-
brigða skynsemi. Kommúnisminn er því
— eins og aðrar ofstækiskenningar — trú
en ekki skoðun. Margir, sem hingað til
hafa fylgt kommúnistum að málum, virða
að vísu rök og skynsantlegar umræður,
en þessir ■ menn hafa ekki gert sér ,il
hlýtar grein fyrir eð'li kommúnisntans og
munu yfirgefa stefnuna, er þeir gera það.
Afstaða kommúnista til lýðræðisins er
eftirtektarverð. 1 þeirra augum er sérhver
sá maðiir landráð'amaður, sent vinnur
gegn kommúnistiskri stjórn og því finnst
þeim ekkert athugavert við það', jiótt for-
ustumenn andslöðuflokka einræðisstjórn-
anna í Austur-Evrópu séu teknir af lífi
og andstæðingar stjórnarinnar sviftir öll-
iim horgaralegum réttindum. Hér úti á
Islandi og í öllum lýðræðisríkjum óskap-
ast þeir aftur á móti, ef einhver tilraun
er gerð til þess að hefta undirróðursstarf-
senti þeirra gegn lýðræðisþjóðskipulag-
inu. Það heitir ofbeldi á þeirra máli, ef
kommúnistiskur landráðamaður er dreginn
fyrir rétt í Bandaríkjunum, enlýðræð'islegt
réttlæti, þegar andstæðingar kommúnista
eru myrtir í Austur-Evrópu. Ætli þeir ís-
lendingar séu ekki raunverulega fáir, sem
hafa slíkt viðhorf til lýðræðis og réttlæt-
is?
Skömmtunin að lagast.
NU IIAFA þær breytingar verið gerðar
á skömmtuninni, að' hún er að' komast í
viðunandi liorf. Sú sjálfsagða ráðstqlun
hefir verið’ gerð að' undanþiggja prjóna-
vörur úr íslenzkri ull skömmtun og mætti
gjarnan sama gilda um innlend fataefni.
Nú eigum við' einmitt að' húa sem allra
mest að íslenzkri framleið'slu. Þá hefir
verið ákveðið, að verkamenn fái auka-
skammt af vinnufatnaði og skóm. Einnig
fá barnsmæður og ung hjón aukaskammt.
Nú verður fólkið aðeins að læra að búa
við skömmtun, en því miður skortir all-
mjög á það og er hætt við', að' ástandið
verði orðið bágborið hjá' mörgum, þegar
komið er fram í desember.
Slegizt um garn og
skóhlífar.
BIRGÐIR eru mjög takmarkaðar af
ýmsum nauðsynjum, sem öðru hverju korna
nú í verz.lanir og má sjá þess merki á að-
sókninni. Skóhlífar komu fyrir nokkru í
verzlun hér í hænum og var þar ntikil ös.
Sama þröngin var á öðrum stað, en þar
fengust skyrtur, sem allmikill skortur hefir
verið á. Þó hefir víst aðsókn kvenfólksins
að garninu í Verzl. London slegið flest
met, því að sumar stúlkur komu þangað
rúmum tveimur tímum áður en opnað
var og kl. 9 var Skipagatan hálffull af
fólki. Álíka þröng var fyrir íraman dyrn-
ar í skóverzlun P. Lárussonar, er verst
var, að skóhlífar voru þar svo engar til
sölu.
Það er auðvitað ekkert við því að segja,
þótt fólk reyni að ná í eftirsóttar vörur,
en fslendingar kunna ekki að haga sér
rétlilega við slík tækifæri. Fólk treðst
hvað fram fyrir annað í stað þess að
skipa sér í raðir og bíða, þar til röðin
kemur að því. Þetta þarf fólk að læra.
Það er til þæginda fyrir alla, sem lenda
í þessari baráttu. Lögreglunni ber að hafa
forgöngu um að laga þetta.
Hörmulegar götur.
ÞAÐ HEFIR hezt kontið í ljós nú í
bleytunum að undanförnu, að’ lítið hefir
götunnm hér í bæ farið fram síð’an í íyrra,
og hefði þó gjarnan mátt verða þar nokk-
ÚR ANMÁLUM
Framh. aí 4. síðu.
1415:
Utkoma herra Arna biskups Olafs-
sonar í santa knerri, sem hann sjálf-
ur lét gera, hafandi svo stórt vald,
sem enginn hafði fyrir honurn haft
áður einn um sig, hvorki lærður né
leikur. Var það fyrst hirðstjórn yfir
ur úrbót. Er sannleikurinn sá, að naumast
er farandi um margar götur bæjarins fyr-
ir for, og ekki eru gangstéttirnar til þess
að flýja upp á undan slettum liifreiðanna,
sent ekki keyra alltaf sem gælilegast.
Gallinn er líka sá á gangstétlunum, þar
sem þær eru, áð þær eru víða svo mis-
signar, að stórir pollar safnast á þær, svo
að skárra er að ganga á sjálfri götunni.
Þá bætlr það ekki úr skák, að sumstaðar
eru moldarhaugar — eða þá stór göt —
þar sem símamennirnir hafa lagt jarð-
símann í sumar. Naumast verða miklar
umbætur á þessum málum í haust, en
gjarnan mælti þó reyna að hera í stærstu
holurnar á götunum. því að varla er búið
að eyða öllu því fé, sent ætlað var til
gatnagerðar.
Því er ekki gúmmi-
skófatnaður skammtaðurf
HIN æðisgengna eftirspurn eftir skó-
hlífum karla og kvenna að undanförnu
hefir vakið þá spurningu hjá mörgum,
hvernig standi á því, að' þessar vörur séu
ekki skanuntaðar. Ymsir hafa keypt tvenn-
ar og jafnvel jirennar skóhlífar, en allur
þorri manna íær ekki neitl. Þetta fyrir-
komulag hlýtur blátt áfrant að bjóða
heirn svörtunt markaði með þessar vör-
ur, en gegn slíku braski verða yfirvöldin
að vinna af fremsta megni. Sé eilthvað
enn eftir óselt í landinu af þcssum vörurn,
verður þegar í stað að hefja skömmtun
á þeim.
allt ísland, er kong Eiríkur hafði
veitt honum, meður sköttum og
skyldum og öllurn konglegum rétti.
Hér með (einnig) hafði hann bisk-
uplegt umboð yfir heilagri Hóla-
kirkju fyrir norðan land og þar með
öllu því biskupsdæmi, er þar liggur
til. Hérmeð (einnig) var hann settur
visitator af herra Askeli erkibiskupi
yfir alll Island.
1416:
Kom upp eldur að Höfðárjökli og
brenndi ntikinn dal i jökulinn. Varð
þar af öskufall mikið, svo lá við
skaða.
141H:
Þetta var kallaður Bónavetur,
fyrst kongsbón, er herra Árni biskup
fylgdi fram, þá sýslumannsbón, þá
prófastshón og margar aðrar krafir
og heiðslur hiskupsins við almúg-
ann.
AKUREYRARSKIP
TIL SlLDVEIÐA
í ÍSAFJARÐARDJÚPI
Að undanförnu hefir orðið vart
við töluverða síld í ísafjarðardjúpi,
bæði Skötufirði og Leirufirði. Hefir
nokkur síld veiðst þar hæði í lás og
snurpunót. Síldarverksmiðjur ríkis-
ins ltafa samþykkt að kaupa síld af
þessu svæði fyrir 48 kr. málið, koniið
til Siglufjarðar.
Narfi og Njörður frá Akureyri eru
nú á leið vestur íil síldveiða, og
Akraborg og Gvdfi munu sennilega
einnig fara. Verða skipin tvö sam-
an og flytja til skiplis síldina íil
Siglufjarðar.
158
,,Aðeins það, að við stöndum ekki langt fyrir ofan
Harmacborg, en hæð hennar mældi ég af tilviljun.
Og ég hygg, að bak við þenna stól hafi einhvern tíma
verið gangur. En verið svo góð að minnast ekki á
það, og legðu ekki fyrir mig fle'.ri spurningar varð-
andi þetta efni, göfuga drottning, þar eð ég get ekki
með vissu sagt meir.
,,Eg sé, að þú ert jafn gætinn og þú ert vitur,"
svaraði hún dálítið kaldhæðnislega. „Gott og vel, úr
því að þú ekki treystir mér, skaltu sjálfur geyma at-
huganir þínar.“
Oliver hneigði sig og hlýddi.
Svo héldum við á leið út aftur og fórum sífellt
framhjá beinagrindum, sem við nú naumast nennt-
um að gefa auga, ef til vill einnig vegna þess, að hið
þunga og rykþrungna loft var byrjað að lama okkur.
Eg tók aðeins eftir því — eða réttara sagt hinn á-
hugasami Kvik vakti athygli mína á þeirri staðreynd,
að eftir því sem við komum lengra, fækkaði sífellt
meir beinagrindunum í kring um konungsstólana, og
skrautgripir þeirra urðu einnig sífellt verðminni. Eft-
ir að við enn höfðum farið fram hjá fimm eða sex
konungum, var hið myrta fylgdarlið þeirra ekki orð-
ið nema fjórar eða fimm beinagrindur. Sennilega hafa
það verið eftirlætiskonur þeirra, sem hafa hlotið þá
náð að fá að fylgja þeim. Að lokum komu vesalings
þjóðhöfðingjar, sem voru alveg einir að reika eftir
skuggadal dauðans og höfðu ekki annað með sér en
sína eigin dýrgripi og konungseinkenni. Og í síðasta
stólnum, sem við fórum framhjá, voru aðeins jarð-
159
neskar leifar konu, sem borin hafði verið til grafar,
bæði án fylgdarliðs og gjafa.
„Án efa hafa forfeður okkar þá verið orðnir van-
máttugir og fátækir," sagði Maqueda, er ég vakti at-
hygli hennar á þessu, „úr því að þeir, eftir stjórn svo
margra konunga, hafa leyft konu að drottna yfir sér.
Og þeir hafa sennilega ekki átt neina dýrgripi til þess
að gefa við jarðarför hennar. Þetta hlýtur að hafa
verið eftir jarðskjálftann, en þá var ekki margt fólk
eftir í Mur, fyrr en Abatierarnir lögðu það undir
sig.“
„En hvar eru svo ættfeður þínir grafnir?“ spurði
Oliver um leið og hann horfði á konungastóla þá,
sem enn stóðu auðir.
„Ó, ekki hér,“ svaraði hún. „Við hvílum í gröfum
hér fyrir utan. Og ég fyrir mitt leyti vil fá að sofa í
óbrotinni moldargröf, svo að ég geti fengið að l'.fa
áfram innan um gras og blóm, ef ég ekki fæ að lifa
þannig á annan hátt. En nú er nóg komið um dauða
og dóma. Bráðum, hver getur sagt hversu fljótt,
verðum við eins og þessir,“ bætti hún við og hrollur
fór um hana. „En meðan við lifum, verðum við að
reyna að nota lífið eins vel og við getum. Nú hefir
þú séð laun þín. Hvernig geðjast þér að þeim?“
„Hvaða laun?“ spurði hann. „Dauðann, laun lífs-
ins? Hvernig get ég vitað það, fyrr en ég hefi gengiö
gegnum dauðans dyr?
Hér voru hinar heimspekilegu samræður rofnar við
það, að allt í einu slokknaði á lampa Kviks.
„Eg vissi, að það var eitthvað bogið við útbúnað-
inn á þessum merkilegu fornu lömpum,“ sagði lið-
160
þjálfinn. „Halló, læknir, nú slokknar lika á yðar
lampa!“
„Já, kveikirnir,“ kallaði Maqueda. „Við höfum
gleymt að taka með nýja kveiki, og án þeirra er olían
okkur gagnslaus. Komið, fljótt! Við erum enn langt
frá útganginum úr þessum helli, þar sem enginn mun
hafa kjark til að leita okkar nema æðsti presturinn."
Um leið gre'p hún í hönd Olivers og tók á sprett, en
lét okkur um að reyna að fylgja þeim eftir.
„Verið bara rólegur, læknir,“ sagði Kvik, „verið
bara rólegur. Þegar hættan kemur, verða félagar
ætíð að standa saman, stendur í bláu bókinni. Takið
um handlegg minn, læknir. Nei, sjáið þarna þau tvö!“
og hann benti á hin tvö, sem hlupu eins og fætur tog-
uðu með eina lampann á milli sín, og voru þau nú
komin langt á undan okkur.
Rétt á eftir snéri Maqueda sér við, lyfti lampan-
um og kallaði til okkar. Eg sá daufann bjarmann frá
lampanu.m lýsa upp hið yndislega andlit hennar og
glitra á silfurskrautinu. Hún var draugaleg á að líta
í hinni stóru hvelfingu, eins og ljósið féll nú á hana.
Síðan sáum við ekki meira, bjarminn varð að rauð-
um neista og svo varð niðamyrkur.
„Standið kyrrir, þangað til við komum aftur til
ykkar!“ kallaði Oliver, „og hóið til okkar með stuttu
millibili."
„Já“, svaraði Kvik, og rak um leið upp ægilegt
öskui’, sem bergmálaði frá öllum hliðum í hvelfing-
unni, þar til ég varð alveg ringlaður.
Framh.