Íslendingur - 27.06.1958, Qupperneq 5

Föstudagur 27. júní 1958
ÍSLENDINGUR
5
Hinn þýzki hershöíðingi Atlantshafsbandalagsins
Msiiis Speidel
SNEMMA morguns 6. júní 1944
hringdi Hans Speidel hershöfð-
ingi frá höfuðstöðvum sínum í
höil einni í Frakklandi til llomm-
els, annars yf irhershöf ðingj a
þýzka hersins á vesturvígstöðvun-
um. Svo sem stöðu hans og stétt
sómdi, tiikynnti hann stilltur og
rólegur, að það, sem lengi hafði
verið húizt við, hefði nú gerzt.
Hersveitir bandamanna höfðu
stigið á land í Normandí. Þrek-
vaxni maðurinn með hvössu, gráu
augun gerði nákvæma grein fyrir
áætlun þeirri, sem hann hafði gert
um að verjast innrás handa-
manna.
Þrettán árum síðar — hinn 3.
apríl 1957 — var Hans Speidel
staddur í annarri franskri höll,
Fontainebleau í nágrenni Parísar-
borgar. Hann var orðinn aldurs-
legri, og ljósjarpt hárið, sem var
vandlega greitt aftur frá háu,
greindarlegu enninu, var orðið
hæruskotið. Hann var rétt tæplega
sextugur, en augnatillitið var enn
jafn skarplegt og áður. Hann var
klæddur ljósgráum einkennisbún-
ingi hins nýja þýzka hers, og nú
var honum tilkynnt, að honum
hefði hlotnazt sá heiður að vera
skipaður yfirhershöfðingi alls
landhers Atlantshafsbandalagsins
í Mið-Evrópu.
Frami og ferill Speidels á sviði
hermennskunnar er næsta furðu-
legur, jafnvel á þessum miklu
breytinga- og byltingatímum:
hershöfðingi tekur við yfirstjórn
þeirra herja, sem hann áður hefur
beðið ósigur fyrir! Frakkar,
Belgíumenn, Bandaríkjamenn og
Hollendingar taka við fyrirskip-
unum þýzks hershöfðingja!
arið 1944, og hlaut það að hafa
sínar afleiðingar. I september var
hann sviptur embætti sínu og
skömmu síðar kallaður fyrir her-
rétt í Þýzkalandi. Þegar Rússar
voru mjög farnir að nálgast höll-
ina, þar sem Speidel var haldið
föngnum, tókst gæzlumönnum
hans að flýja með hann vestur á
bóginn. Með fölskum vegabréfum
og ýmsum brellum ferðuðust þeir
svo langt í vestur sem þeir gátu.
Og þannig var það, að Speidel
var að lokum leystur úr haldi af
frönskum hersveitum.
Eftir stríðið voru margir þýzk-
ir hershöfðingjar dæmdir fyrir
Árið 1940 var Speidel hershöfð dómstólum handamanna fyrir
ingi aftur í París, en í þetta sinn ódæði, sem þeir höfðu drýgt í
í öðrum erindum. Hann var nú hernumdu löndunum. Hans
foringi níunda þýzka hersins, sem Speidel var einn af fáum, sem
lagt hafði undir sig Holland og | e^ki varð sakfelldur og kom úr
Belgíu. Hann átti þátt í aðgerðun-
um, er urðu til þess, að París var
hertekin, sú borg, sem hann þekkti
betur og mat meira en nokkurn
annan stað í Evrópu og þar sem
margir beztu vinir hans bjuggu.
stríðinu með hreinan skjöld.
Doktor í heimspeki.
Herforingi.
Það einkennir allan lífsferil
Speidels og gerir hann áhrifa-
meiri, hve órjúfanlega allt hið
helzta á framaferli hans er tengt
Frakklandi. í fyrri heimsstyrj öld-
inni var hann 18 ára og tók þá
þátt í orustunum við Somme og
Verdun. Árið 1933 var hann skip-
aður vara-hermálafulltrúi í París
og varð þar með fyrsti þýzki
hermaðurinn, sem sendur var til
embættisþjónustu í París eftir
stríðið. Þá þegar kom hann
Frökkum á óvart, þar sem hann
hagaði sér ekki að venjulegum
prússneskum hætti. Hann var
hvorki drambsamur né stríðs-
mannslegur. Þvert á móti ein-
kenndist öll framkoma hans af
hógværð. Hann talaði jafn eðli-
lega og vandræðalaust um franska
skriðdreka og franska heimspek-
inga og brosti vingjarnlega, ef
einhver lét í ljós undrun sína á
marghæfni hans. En sannleikur-
iiin er sá, að hann var ekki aðeins
atvinnuhermaður, heldur eirinig
doktor í heimspeki. Hann hafði
árið 1925 tekið doktorsgráðu með
ágætum vitnisburði við háskólann
í Túbingen.
Til austurvígstöðvanna
og aftur til Parísar.
Þegar Hitler kom í fyrsta sinn
í lieimsókn til Parísar, þótti eng-
inn í þýzka hernum betur fallinn
en Speidel til þess að verða leið-
sögumaður foringjans í borginni.
Speidel var nú skipaður yfirmað-
ur herforingjaráðs þýzka hersins
í Frakklandi með aðsetri í París.
En honum hugnaðist ekki sú
staða. Frakkar litu á hann sem
kúgara sinn, en Þjóðverjar grun-
uðu hann um að vera of mildur
við Frakka. Hann bað því um að
láta flytja sig til austurvígstöðv-
anna, og þar gegndi hann herþjón
ustu í tvö ár.
En í apríl 1944 kom hann enn
til Parísar. Romrnel yfirhershöfð-
ingi fékk hann að formanni í her-
foringjaráði sínu við varnir
Vestur-Evrópu. Þeim var báðum
lj óst, að stríðið var tapað og voru
samtímis með ráðagerðir um,
hvernig þeir ættu að mæta land-
göngu bandamanna og hvernig
þeir gætu komið Hitler frá völd-
um, svo að hægt væri að hefja
vopnahléssamninga, áður en
Þýzkaland væri gjöreyðilagt.
Hvorttveggja mistókst. En ásamt
setuliðsforingjanum í París, von
Choltitz hershöfðingja, réð Spei-
del því, að einni af skipunum
Hitlers var ekki hlýtt. Skipunin,
sem kom rétt áður en þýzki her-
inn yfirgaf París, fól í sér, að all-
ar brýr skyldu sprengdar í loft
upp og þar að auki Notre-Dame-
kirkjan, grafhýsi Napóleons, Sig-
urboginn og Eiffelturninn.
Samsæri gegn Hitler.
Settur í fangelsi og leystur
úr haldi af Frökkum.
Speidel hafði náið samband við
hershöfðingjana þýzku, sem
gerðu samsærið gegn Hitler sum-
Prófessor í heimspeki og
herforingi ó ný.
Þar sem Þýzkaland skyldi í
framtíðinni verða afvopnað eftir
ósigurinn í styrjöldinni, tók
Speidel til heimspekinnar og tók
að flytja fyrirlestra við háskólann
í Tubingen. En þegar árið 1950
bað Sambandsstjórnin í Bonn
hann að leggja drög að hinum
nýja þýzka varnarher. Banda-
menn, sem áður höfðu krafizt af-
vopnunar Þýzkalands, óskuðu nú
eftir því, að landið tæki þátt í
vörnum Vestur-Evrópu gegn
Sovétríkjunum. Ráðunautar Ad-
enauers sambandskanslara töldu
Speidel hæfastan til þess að hefja
hernaðarlega samninga við
Frakka, og hann var sendur til
Parísar og gerður að hermála-
sendimanni hjá Atlantshafsbanda-
laginu. Það kom á daginn von
bráðar, að Þýzkaland þurfti að
setja saman æði mörg herfylki til
varnar Evrópu. Frakkar höfðu
yfirstjórn allra herja Banda-
manna í Mið-Evrópu, en ákváðu
nú, að þýzkur maður skyldi fá
yfirstjórn landhersins. Þegar nafn
Speidels bar á góma, mótmælti
engin ríkisstjórn í hinum 15 ríkj-
um Atlantshafsbandalagsins.
Vissulega voru margir gamlir
hermenn í Englandi og Frakk-
landi og menn úr frelsishreyfing-
unni í Danmörku og Noregi, sem
áttu erfitt með að sætta sig við,
að einn af fyrrverandi hershöfð-
ingjum Hitlers gegndi þessari
stöðu. En mestan hávaða gerðu
kommúnistar víðsvegar um Ev-
rópu. Árum saman hafa þeir
reynt að sprengja Atlantshafs-
bandalagið, og eftir að Speidel
var orðinn tákn þýzk-franskrar
samvinnu, gerðu þeir hann að
helzta árásarmarki sínu. Þeir
hvöttu syni fallinna hermanna til
þess að neita að gegna herþjón-
ustu undir hans stjórn. En ráða-
menn Atlantshafsbandalagsins
voru einhuga og létu þetta ekki á
sig fá. Þeir þekktu persónuleika
að skipa hann í hina mikilvægu
stöðu.
Speidel hefur nú aðsetur í höf-
uðstöðvum herja Atlantshafs-
bandalagsins, og eru nánustu
samstarfsmenn hans og aðstoðar-
menn af ýmsum þjóðernum. Sá,
sem næstur honum gengur, er
franskur, formaður herforingja-
ráðsins belgískur, og þar að auki
eru fulltrúar frá Englandi, Holl-
andi, Bandaríkjunum o. fl. Kemur
sér vel fyrir Speidel, að hann tal-
ar, auk móðurmáls síns, ágætlega
bæði frönsku og ensku.
Hann er starfsmaður góður og
reglusamur, og hann gætir þess
vandlega að vera jafnvingjarnleg-
ur við alla starfsmenn sína, af
hvaða þjóðerni sem þeir eru.
Erfitt starf í styrkum
höndum.
Það er ekki létt verk að byggja
upp varnir Vestur-Evrópu á
landi. Æðstu leiðtogar Atlants-
hafsbandalagsins telja, að 30 her-
fylki séu algert lágmark. Eins og
stendur er aðeins til helmingur
þessa hers, og Speidel hefur við
ýmis erfið og illleysanleg vanda-
mál að glíma. Englendingar hafa
liði sínu á meginlandinu, og
Frakkar hafa flutt meginhlutann
af beztu hersveitum sínum til Al-
gier. Belgir vilja af innanlands-
ástæðum stytta herskyldutímann.
Og þar á ofan þarf Speidel sífellt
að vera að reyna að sannfæra alla
aðilja um nauðsyn þess, að land-
her Atlantshafsbandalagsins sé
búinn atómvopnum frá Ameríku.
Ef Speidel hershöfðingi hefði
ekkki verið slíkur sem hann er,
hefði hinn tilbreytingaríki frama-
ferill hans, jafnvel á svo óstöðug-
um tímum sem okkar, varla verið
mögulegur. En það er eins og
hinn mikli franski hershöfðingi,
Emile-Marie Bethouart, er stjórn-
aði hersveitunum, er leystu Spei-
del úr haldi 1945, segir:
„í sögu Evrópu merkir embætt-
istaka Speidels hershöfðingja
endalok aldagamals fj andskapar
með stríði og blóðsúthellingum
milli Frakklands og Þýzkalands.
Við vonum, að slíkt dynji aldrei
yfir börn okkar. Vegna fransk-
þýzkrar samvinnu og vegna alls
þess, sem við getum byggt fram-
tíð okkar á höfum við ástæðu til
að gleðjast yfir embættistöku
Speidels hershöfðingja.“
af efnaliagsástæðum fækkað í her-1 (Lítið eitt samandregið og stytt í þýð.)
íþróttir
Ragnar Sigurðsson vann
Gunnarsbikarinn
Keppnin um Gunnarsbikarinn
er ein stærsta keppni Golfklúbbs
Akureyrar á árinu. Er hún háð til
minningar urn Gunnar Hallgríms-
son tannlækni, er var meðal snjöll
ustu golfleikara landsins og einn
áhugasamasti félaginn í G. A.
meðan hann lifði hér og starfaði.
Keppnin er 72 holu höggkeppni
með fullri forgjöf.
Sigurvegari nú varð Ragnar
Sigurðsson. Lék hann í 293 högg-
um nettó. Hann er aðeins 15 ára
gamall en mjög efnilegur golfleik-
ari. Lék hann þessa keppni af inu-
miklu öryggi, tók forustuna strax
í upphafi og hélt henni til loka.
Varð 17 höggum á undan næsta
manni. Baráttan um 2. og 3. sæt-
ið var hörð og tvísýn. Eftir hálfn-
aða keppni var Magnús Guð-
mundsson í 2. sæti, Jón Guð-
mundsson í 3., en á síðustu
hringunum tryggði Jón sér 2.
sætið. Úrslit urðu þessi:
1. Ragnar Sigurðsson 293 högg,
2. Jón Guðmundsson 310 högg, 3.
Hermann Ingimarsson 314 högg,
4. Ingólfur Þormóðsson 315 högg
(nettó) og 5. Hafliði Guðmunds-
son 316 högg.
Þröstur Leifsson vann
Æfingabikarinn
í þeirri keppni voru leiknar 27
holur og 18 beztu reiknaðar. —
Þröstur Leifsson, 16 ára kylfing-
ur, sigraði í 79 liöggum nettó.
Annar varð Helgi Skúlason og
þriðji Ingólfur Þormóðsson. —
Þröstur er efnilegur leikari og má
vænta mikils af honum í framtíð-
inni, ef hann æfir vel.
Áhugi er hér mikill meðal kylf-
inga, og hafa margar keppnir þeg-
ar verið háðar við betri þátttöku
en undanfarin ár. Einkum er vax-
andi áhugi meðal unglinga, og er
yngsti keppandinn um „Olíubik-
arinn“ aðeins 13 ára, en sú keppni
stendur nú yfir.
í næsta mánuði fer hér fram ís-
landsmót í golfi, og er mikið unn-
ið að viðgerðum á vellinum til að
fá hann sem beztan á landsmót-
og skoðanir Speidels og ákváðu'
Héraðsmót U. M. S. E.
1958
Mótið var haldið á Akureyri og
Hrafnagili 13., 14. og 15. júní.
Aðalmótið fór fram á Hrafna-
gili sunnudaginn 15. júní. Hófst
það með útisamkomu. Hörður
Zóphoníasson kennari flutti á-
varp, sr. Kristján Róbertsson hélt
ræðu, Karlakór Akureyrar söng
undir stjórn Áskels Jónssonar,
Rósberg G. Snædal rithöfundur
las upp og leikkonurnar Emilía