Íslendingur - 06.08.1965, Blaðsíða 4

ÍSLENDINGUR
BLAÐ SJÁLFSTÆÐISMANNA f NORÐURLÁNDSKJÖRDÆMI EYSTRA
Kemur út hvern föstudag. — Útgeíandi: KJÖRDÆMISRÁÐ. — Ritstjóri og óbyrgðar-
maður: JAKOB Ó. PÉTURSSON, Fjólugötu 1, sími 11375. Auglýsingar og afgreiðsla:
BJÖRGVIN JÚLÍUSSON, Helga-magra stræti 19, sími 12201. Skrifstofa og afgreiðsla
í Hafnarstræti 107 (Útvegsbankahúsið) III. hæð (innst). Sími 11354. Opið kl. 10-12
og 13.30-17.30. Laugardaga kl. 10-12. Prentverk Odds Björnssonar h.f., Akureyri.
Slæm afkoma ríkissjcðs 1954
EFTIR að blaðið fór í sumarleyfi sendi fjármálaráðuneytið
frá sér greinargerð um afkomu ríkissjóðs á árinu 1964, og
Jeiðir hún í Ijós, að greiðsluhalli var verulegur á árinu, er
nam nál. 220 millj. króna, og er þess einnig getið í greinar-
gerðinni, að samkvæmt reynslu fyrri árshehnings þessa árs,
megi einnig gera ráð fyrir greiðsluhalla á þessu ári.
Heildartekjur ríkissjóðs fóru árið 1964 313 millj. kr.
fram úr áætlun, en útgjöld 588 millj. kr. Mismunur þeirra
talna stafar af lækkun á geymdu innheimtufé, sem ekki telst
til greiðsluhalla.
Þess er getið, að tekjur af rekstri ríkisstofnana hafi orðið
47 millj. kr. undir áætlun, og er orsökin talin minnkandi
sala á vindlingum ÁTVR, og vegna þess, að tekjuliður af
því ríkisfyrirtæki hafi verið áætlaður djarflega.
Aðrar orsakir greiðsluhallans eru þessar taldar helztar:
Gjöld vegna laga um ráðstafanir vegna sjávarútvegsins,
vegna hækkaðra útgjalda almannatrygginga, en löggjöl
varðandi hvorttveggja gekk fyrst í gildi, eftir að fjárlög fyr-
ir árið höfðu verið samþykkt. Hækkun söluskattsins til að
mæta þessum nýju útgjöldum hrökk ekki nærri því til. Þá
hafa niðurgreiðslur og útflutningsuppbætur hækkað um
188 millj. kr., samgöngur á sjó (aðall. Skipaútgerð ríkisins)
um 20 millj., og ýmsir aðrir liðir hækkað um milljónir, svo
sem landhelgisgæzla, sjávarútvegsmál, landbúnaðarmál, fé-
lagsmál, flugmál, dómgæzla og Alþingis- og stjórnafráðs-
kostnaður. Hér er ekki rúm til að rekja langa talnalista,
heldur aðeins bent á helztu orsakir hins mikla greiðslu-
halla ríkissjóðs á sl. ári.
Blöð stjórnarandstöðunnar og þá einkum Tíminn hafa
rætt þessi mál í miklum umvöndunartón og telja þetta
óskiljanlegt fyrirbæri í einhverjum mestu góðærum, sem
við liöfum átt að mæta. Hafa þau talið. tekjuafganga ríkis-
sjóðs það mikla, að óþárfi sé að liggja á þeim í stað joess
að veita þeim út í atvinnulífið og til ýmiskonar fram-
kvæmda. Hækkun söluskatts hafi verið alls óþörf og raunar
bein hefndarráðstöfun ríkisstjórnarinnar gegn launþegum
fyrir að hafa fengið launahækkanir. Mætti ætla, að vangef-
in börn stýrðu pennum ritstjóranna að andstöðublöðum
stjórnarinnar, svo órökvísar eru, kenningar þeirra um of-
sköttun, fjársöfnun ríkissjóðs og þörfina á meiri útgjöldum
hins opinbera, en Framsóknarflokkurinn hefur við af-
greiðslu l'járlaga allt síðan hann datt úr stólum stjórnar-
innar borið fram tillögur um hækkun ríkisframlags til
flestra liða fjárlaganna og brotið upp á nýjum liðum, án
Jress að bera nokkurntíma fram tillögu um tekjuöflun til
að standa undir þeým útgjöldum, er liann vill auka ríkis-
sjóði. F.f farið væri að óskum og kröfum Framsóknar mundi
greiðsluhalli ríkissjóðs ekki nema 220 milljónum, heldur
a. m. k. hálfum milljarði króna, og er þá varlega áætlað.
Svo ábyrgðarlaus stjórnarandstaða mun vera óþekkt í öðr-
um menningarríkjum F.vrópu, enda eru hinir eldri Fram-
sóknarmenn óðum að snúast gegn málflutningi flokks-
bræðranna á Alþingi og skrifum flokksblaðanna um fjár-
mál og efnahagsmál.
Það er enganveginn bjart í lofti nú í efnahagsmálum okk-
ar og afkomu þjóðarbúsins. Skipstjórar síldveiðiskipanna
halda til hafnar og hafast ekki að vegna óánægju yfir
bræðslusíldarverði j)á dagana, sem aðal-söltunarsíldina var
að fá á sumrinu. Síðan hefur síklin gert sitt verkfall. Mikl-
ar launahækkanir kalla að sjálfsögðu á stóraukin ríkisút-
gjöld. Kalskemmdir í túnum austanlands valda rýrnandi
framleiðslu í heilum landsfjórðungi. Frost hafa Jregar á
miðju sumri komið í veg f’yrir eðlilega kartöfluuppskeru í
mörgum sveitum. Þjóðin ætti því að fara að skilja, að hún
er enn að verulegu leyti háð duttlungum náttúruaflanna,
þrátt fyrir alla þá tækni, sem nútíminn á yfir að ráða.
ÞAÐ ER mikið talað um útsvör-
in og þær stö.kkbreytingar, sem
orðið hafa á útsvarsupphæðum
manna á Jaessu ári, eftir hreyting-
una á i'itsvarslöggjöfinni. Hér á
Akureyri varð að leggja 15% of-
an á stigann til þess að ná áætl-
aðri útsvarsupphæð, — í Vest-
mannaeyjum var slegið 36% af.
Sumir einstaklingar ha:kkuðu um
helming cða þrefölduðust í út-
svari írá í fyrra. Aðrir lækkuðu
verulega eða hurfu af skránni,
þrátt fyrir hærri tekjur en árið
á undan. Hér á Akureyri fækkaði
útsvarsgjaldendum í hundraða-
tali og í Reykjavík í þúsundatali,
þótt fé>lkinu fjölgi árlega á báð-
um stöðum.
ER F.KKI eitthvað bogið við það
að sleppa manni við útsvar, sem
VlSNA
BÁLKUR
Sat einn yiir kaffibolla í 140
manna veitingasal:
Hér er margt að heyra og sjá,
lilusta ég eftir hverju orði,
sem þeir eru að segja frá
sveinarnir á næsla borði.
Peli.
Fegurðarkeppni.
Á sýningu rollna hefi ég
tröllatrú
og tek bað fram, að þær má
alls ekki banna.
Um hitt má svo deila, hvort
rétt sé að reka nú
raunverulegar afkvæmis
sýningar manna.
Sami.
Til vinar míns.
Margs úr bernsku sárt ég sakna,
sulti þá ég kynntist ei.
Nú er máske mál að vakna,
maðkað gerist lífsins fley.
Vandist lítið vinahóti,
var í bernsku meyr í lund.
Oft í lífsins ölduróti
átti ég þó glaða stund.
Þessar stökur þér til gamans
þiggðu frá mér, vinur kær.
Þær eru aðeins þrjár til samans,
þar af eru góðar tvær.
Sami.
Kvöld við Eyjafjörð.
Glitra á legi gullin bönd,
grætur fegin jörðin,
seint á degi sólarrönd
signir Eyjafjörðinn.
R. G. Sn.
Kunnur útgerðarmaður sagði
hverjum sem heyra vildi, að
hann hefði farið 4 sinnum „á
höfuðið". Sigurður Þórðarson
Laugabóli sendi honum eftirfar-
andi afmæliskveðju:
Barðist oft um frama og fé,
fann og missti gróðann.
Fjórum sinnum féll á-kné
en fimmtu lotu stóð ’ann.
Og svo ein úr sumarleyfinu:
Ég hef alltaf ástundað
eðli mínu samkvæmt
að ætla að gera - guð veit hvað
en geta ekkert framkvæmt.
Peli.
ætti að hera 1500 kr. eftir stiga,
en bæta heldur 15% ofan á þanu,
sem ber 2000 krémur? Með því að
sleppa öllum liinum lægstu út-
svörum, segjum á milli 1000 og
1500 kr., sleppa margir við litsvör,
sem borið hafa Jiau árum saman,
• ÖGN UM ÚTSVÖRIN
UPPHÆÐIN HÆKKAR —
GJALDENDUM FÆKK-
AR
• ENN UM „MATTHÍAS-
ARKIRKJU“
• SKEMMDIR Á TÍMA-
RITUM
en nokkrum hluta þeirra jafnað
niður á nágrannann, sem býr við
mjiig svipaðar tekjur og ástæður.
Því ekki að lofa manni að borga
1500 króna útsvar ef honum ber
J)að eftir stiganum? Tel ég Jiað
veilu í útsvarslöggjöfinni.
MÖRGUM ókunnugum (og
jafnvel nokkrum heima-
miinnum) verður það stundum á
að nelna Akureyrarkirkju Matt-
híasarkirkju. og mun það stafa af
fordæmi þinasar frá Hriflu, er
eitt sinn gaf henni það heiti frá
eigin brjósti. Akureyrarkirkja var
á sínum tíma flutt innan i'tr Fjiir-
unni út á höfðann vtpp af Torfu-
nefi og byggð J)ar af mikilli reisn
í nýjum stíl. Náfnaskipti fóru ekki
fram á henni við jrennan flutn-
ing, og vilji menn endilega kenna
kirkjur við einhverja kennimenn,
sem þjóna Jteim, gætum við alveg
cins talað um PÉTURSKIRKJ-
UNA á Akureyri, því að sr.
Pétur mun lengst hafa þjémað í
nýju kirkjunni og viljað veg henn-
ar sept mestan og beztan. Við get-
um þá einnig fengið Matthíasar-
kirkju í Grímsey, Stefánskirkju á
Völlum, Pálskirkju vestur í Selár-
dal og Hallgrxmskirkju í Mikla-
garði. Nei, lofið kirkjunum að
heita sínum réttu nöfnum: Akur-
eyrarkirkju, Grundarkirkju, Kaup-
angskirkju, Saurbæjarkirkju og
Jxeirn öllum hinum. En hitt er
annað mái, þótt ný milljónakirkja,
sem kannski <>11 þjóðin ásamt J)ví
opinbera stendur straum af, sé
kennd við mesta sálmaskáld þjóð-
arinnar. En við höfum ekkert að
gera með Brynjólfskirkju í Skál-
holti, — þar sem hefur aðeins verið
dómkirkja.
VIÐ EIGUM hér Matthíasarhús
með Matthíasarsafni og fáum
væntanlega innan fárra ára að
ganga um sali Amtsbókasafnsins
í Mátthíasarbókhlöðu. Er ástæða
til, að við kennum fleiri stofnanir
við minningu skáldsins, þar senx
í flciri horn er að líta, svo scm
kunnugt er? Við rekum hér þrjú
hús með söfnum í minningu
skálda og rithöfunda, sem dvalið
hafa lengri eða skemmri hluta æv-
innar hér í bæ og brugðið ljóma
yfir staðinn í hugum manna heima
og erlendis. Enginn jx’eirra er j)ó
barnfæddur Akurevringur. Eina
skáldið, sem er i héxpi hinna
þekktustu skálda og barnfætt á
Akureyri er Kristján Níels Júlíus
(Káinn), en inér er ókunnugt um,
að nokkur stofnun eða lélags-
skapur hafi hreyft hönd eða fót
til að heiðra minningu hans hér,
j)ótt ekki væri nema minnismerki
á stærð við „I.itla sjómanninn".
Kannske við athugum J)að næst.
MJÖG ER ÞAÐ að færast í
tízku, að tímarit efni til get-
rauna í heftum sínum, en ráðn-
ingar séu þvf aðeins teknar gildar,
að þær séu klipptar út úr heftinu.
Nærtækast er að nefna Fálkann,
Vikuna og Samvinnuna með
krossgátur sínar. Sá, sem eftir
})essu fer, eyðileggur blaðið og
getur ekki haldið því saman, jxált
liann hefði kosið það. Það er eins
og ])essi blöð reikni með því, ;xð
enginn vilji um })au hirða, eftir
að getraun þeirra hcfur verið ráð-
in. Hví ekki að hafa slíkar get-
raunir á götuðu aukablaði, án
blaðsíðutals og autt að baki, svo
að ekki þurfi að eyðileggja heft-
ið, j)ótt ])að sé rifið úr?
ATHUGASEMD
Hr. ritstjóri:
f BLAÐi yðar 19. júní þ.á. birt-
ist smá grein, eftir hr. S. H.
Steindórsson. í miðkafla þessar
ar greinar, er komist þannig að
orði, að ókunnugir kynnu að
álykta svo, að upplýsingar og
orð sem í greininni eru notuð
væru frá mér komin. Svo er
ekki, ég viðhafði ekki orð eins
°g — „gróðabrall Skagfirðinga“
„snærisdræsur", plankar fljót-
andi á sjónum“ og „snúa fugl-
inn úr hálsliðnum við þóknan-
lega hentugleika11. Þá mótmæli
ég j)ví að mér hafi orðið skraf-
drjúgt um veiðiaðferð þessa. Af
j)eim tíma sem fór til þess að
lýsa eyjunni og örnefnum henn
ar, eyddi ég um einni mínútu
til að fræða ferðamannahópinn
um að flekaveiðin mundi vera
gömul, og því til staðfestingar
vitnaði ég í orð Hallgríms heit-
ins Péturssonar í tólfta passíu-
sálmi 9 versi — „sem fugl við
snúning snýst sem snaran held
ur“ og þar sem Hallgrímur var
uppi á seytjándu öldinni, en
þessi tilvitnuðu orð bentu ó-
tvírætt til þess að hann hefði
haft kynni að þessari veiðiaðferð
enda fæddur og uppalinn á
Höfðaströndinni, sönnuðu þau
að veiðiaðferðin væri minnst
300 ára gömul, en sennilega
eldri.
Með þökk fyrir birtinguna.
Albert Sölvason.
LESENDUR!
Verzlið að öðru jöfnu við þá,
sem auglýsa í blaðinu ^
ÍSLENDINGU3I