Íslendingur - 11.11.1976, Blaðsíða 5

jardeiBda kynnast
g eiga auðveldara
íirra og vandamál
Helgi Nilsen, skólastjóri, og Valtýr Sigurbjarnarson.
er líka galli að þurfa að kenna
tveim árgöngum saman. í sum
um fögum hafa þau að vísu
sama námsefnið, en t. d. í ís-
lensku og stærðfræði verðum
við að kenna sitt hvort náms-
efnið í sama tímanum, og það
getur orðið erfitt þó ekki hafi
komið til neinna vandræða.
Skólinn í Hrísey er 8 mán-
aða skóli, sem stendur frá 20.
september til 17. maí, eða
mánuði skemur en t. d. barna
skólarnir á Akureyri. Skóla-
húsið er orðið gamalt og of lít-
ið. Þar eru ekki nema 3
kennslustofur auk lítillar
smíðakompu í kjallara. Af
þeim sökum verður að kenna
3 stundir á viku í leiguhús-
næði. Þá er kennslutækjakost
ur skólans í knappasta lagi,
og sagði Helgi, að þar væri
stór aðstöðumunur fyrir kenn
arana. — Allir nýrri skólar
eru mjög vel búnir tækjum,
og okkur finnst það vera rétt
eins og að ganga inn í ævin-
týrahallir, að koma í nýju
heimavistarskólana.
Leikfimiskennslan fer fram
í félagsheimilinu Sæborg, en
það er lítið og lágt er til lofts,
þannig að ekki er möguleiki
á að fara í boltaleiki. Þar eru
engir búningsklefar og ekki
böð. Börnin klæða sig úr í and
dyrinu og þegar leikfiminni
lýkur, hlaupa þau út, hvernig
sem viðrar, yfir í sundlaugar-
húsið og fara þar í bað.
Helgi er Reýkvíkingur og er
þetta fjórði veturinn hans í
Hrísey og annar vetur hans,
sem skólastj.óri. Meðkennarar
hans eru þeir Snorri Gríms-
son, sem er Vestfirðingur, og
Valtýr Sigurbjarnarson, sem
er innfæddur. Þeir voru allir
sammála um, að kennaralaun-
in væru allt of lág. Hefði það
orðið til þess að kennara-
menntað fólk leitaði í auknum
mæli til annara starfa og rétt-
indalaust fólk settist í kenn-
arastöðurnar. Þá töldu þeir
ekki réttlátt, að setja þá kenn-
ara, sem útskrifast hafa eftir
að kennaraskólinn var gerður
að háskóla, í hærri launaflokk
en kennara sem útskrifaðir
voru áður. Þar væri starfs-
revnsla ekki metin sem skyldi.
Það kom einnig fram í rabb
inu við þá félaga, að erfiðlega
hefur oft gengið að fá kennara
í lítil byggðarlög eins og Hrís-
ey. Það sem helst hefði virkað
hvetjandi á kennara til að fara
út á land til starfa væri sú
staðaruppbót, sem sveitarfélög
in byðu í formi húsaleigu ofl.
Þetta þýðir í rauninni hærri
laun, sögðu þeir, og þar með
er ríkissjóður búinn að koma
hluta af kennaralaununum
yfir á sveitarfélögin.
En þrátt fyrir það, að að-
staðan sé ekki fullkomin og
samkvæmt nýjustu kröfum nú
tímans í Hrísey, er námsárang
ur barnanna ekki lakari en í
nýjum og glæsilegum „ævin-
týrahöllum“ eins og Helgi orð
aði það. — Ég hef fylgst nokk
uð með þeim börnum, sem út-
skrifast hafa héðan og farið í
unglingaskólann á Dalvík. Þau
hafa ekki staðið sig ver en
önnur börn. Það næst meira út
úr tímanum í fámennum bekkj
um og meiri samstaða næst
innan hópsins, sem skilar sér í
betri námsárangri, sagði Helgi
að lokum.
Nemendur í 7, 8 og 9 ára bekkjum við barnaskólann í Hrísey stilltu sér upp fyrir ljósmyndara íslendings áður en þeir héldu
heim að afloknum skóladegi.
DLYSTSR
9GARÐAR
ER !M(] ÞAÐ?
auðvelda þeim að dvelja þar
og njóta náttúru staðarins frá
sandi og upp á jökul. Ég nefni
ferðamannamiðstöðina með
stóru tjaldsvæði, lagningu og
, merkingu göngustíga og út-
gáfu kynningarrita allt til
i hagsbóta fyrir ferðamenn út-
• lenda jafnt sem innlenda.
l Nýjasti þjóðgarðurinn er
við Jökulsá á Fjöllum þ. e.
i löng landspilda á vesturbakka
hennar neðan frá Ásbyrgi upp
i fyrir Dettifoss. Nú er verið að
vinna að skipulagi fyrir svæð-
’ ið, þar sem m. a. verður ákveð
í ið, hvar gestir hans, ferða-
mennirnir, fái aðstöðu til dval
5 ar, líkt og í Skaftafelli, hvaða
í leiðir heppilegast sé að fara
S um svæðið osfrv. Horfur eru á
l því að eitthvað fari að sjást
áþreifanlegt í þessu máli á
næsta ári.
Fyrir báða þessa þjóðgarða
hafa verið samdar reglur, sem
gestum ber að hlíta, og vissu-
lega eru þar nokkur bönn. Það
má t. d. ekki kveikja eld á
grónu landi eða höggva upp
tréin eða henda rusli frá sér.
Ekki eru miklar líkur til
þess að þjóðgörðum fjölgi hér
á næstunni, þótt talað hafi
verið um einn eða tvo hugsan-
lega staði.
Auðvitað eru þetta friðlýst
svæði, sem ég hef talið hér
upp, í þeim skilningi að með
skipulagi og eftirliti er reynt
að friða þau fyrir skemmdum
af völdum hugsunarlausra
manna og sumstaðar fyrir
skaðlegum ágangi búfjár. En
að stofnun og rekstur þjóð-
garða skerði vaxtarmöguleika
ferðamannaútvegs er öfug-
mæli á háu stigi.
Einnig eru til nokkur svæði,
sem eru friðlýst á annan hátt
en þjóðgarðarnir. Það eru
svæði, sem í náttúruverndar-
lögum eru kölluð friðlönd.
Með stofnun friðlanda, sem
flest eru í einkaeign, er stefnt
að því að viðhalda sérstökum
náttúrufarseinkennum og
vernda gegn spjöllum. Dæmi
um þetta eru nokkur mýrar-
svæði, sérkennilegar eldstöðv-
ar og jafnvel stærri landsvæði
eins og Hornstrandafriðlandið.
Umgengnisreglur hafa verið
settar fyrir þessi friðlönd. í
öllum tilfellum er þar skýrt
kveðið á um að mönnum sé
frjáls för um landið ef þeir
fara lögmætra erinda þ. e. til
að skoða náttúruna en
skemma hana ekki.
Allt er þetta eðlilegt, enda
eru lögin um náttúruvernd að
öðrum þræði útivistarlög, sett
til að „auðvelda þjóðinni urn-
gengni við náttúru landsins og
auka kynni af henni“ eins og
þar stendur orðrétt. Á þeim
kunna að vera gallar, sem leið
rétta þarf, en það er annað
mál.
Ekki er hér þörf á að ræða
um fólkvangana, sem nokkur
sveitarfélög hafa komið sér
upp eftir náttúruverndarlög-
unum líka tij að auðvelda íbú-
unum að njóta fagurrar og
óspilltrar náttúru.
En loksins verð ég þó að
gera svolitla játningu. Það eru
reyndar til friðlönd, sem al-
menningi er bannað að koma
á. Þau eru enn sem komið er
aðeins þrjú. Það eru þrjár litl-
ar eyjar, nefnilega Eldey,
Surtsey og Melrakkaey á
Breiðafirði. Ef það eru þessar
þrjár litlu eyjar, sem J. Ó. P.
hefur í huga og kallar frið-
lýsta þjóðgarða, þá er hér gott
dæmi um, hvernig unnt er að
gera úlfalda úr mýflugu.
En líklega er það nú alls
ekki þetta, sem hann á við, og
heldur ekki neitt af því, sem
ég hef verið að reyna að út-
skýra fyrir lesendum íslend-
ings. Heldur munu það vera
einhverjar ímyndaðar friðanir
og bönn, sem ýmsir eru að
skrafa um svona út í loftið án
þess að vita um hvað þeir eru
að tala.
Ég er sammála Jakobi Ó.
Péturssyni í því, að menn
mega ekki láta einhvern órok
studdan ótta hræða sig frá að
reyna nýjar atvinnugreinar.
En það er margur óttinn og
einna fráleitastur er sá, sem
ýmsir bera þó í brjósti, að svo
kölluð friðlýsing lands, stofn-
un þjóðgarða, friðlanda eða
fólkvanga, muni torvelda ís-
lendingum að ferðast um land
sitt og njóta náttúru þess eða
spilla fyrir þeim atvinnuvegi,
sem það er að taka á móti er-
lendum ferðamönnum og láta
þá borga fyrir sig.
Með kveðju til Jakobs Ó.
Péturssonar og þökk fyrir birt
inguna.
ÍSLENDINGUB — 5