Íslendingur - 11.11.1976, Blaðsíða 7

„Skipulag“ er
og mannlegra
Síðari grein Tryggva Pálssonar um skipulagsmál
í fyrri grein minni fjallaði ég að mestu um skipulag þeirrar
íbúðarbyggðar sem risið hefur frá árinu 1972, og þá byggð sem
er í mótun þ. e. Hlíðarhverfi, en það hverfi kemur til með að
fullnægja allri íbúðarþörf utan einbýlishúsa næstu fimm til
sjö árin. Allt of margir láta sig skipulagsmál litlu sem engu
varða, og margra álit er að skipulagning sé aðeins nákvæm út-
færsla gatna og lóða, en svo er ekki. En hvað er þá skipulagn-
ing mundi margur spyrja. Skipulag má skilgreina á þann hátt,
AÐ ÞAÐ SÉ MÓTUN UMHVERFIS OG MANNLEGRA
ÞARFA, en þar inn í fléttast margir þættir og má þar nefna
t. d. útivistarsvæði, samgöngur með tilliti til almenningsvagna,
þarfir fyrir verslanir, skóla, dagheimili og leikvelli barna
íþróttasvæði, einnig verður að taka tillit til lagningar raf-
magns, síma, hitaveitu, vatns og holræsalagna. En þó svo taka
verði tillit til allra fyrrnefndra þátta og ýmissa fleiri, þá verður
jafnan margt að forðast svo sem ég gat að nokkru leyti í fyrri
grein minni, svo sem ófrávíkjanlega skilmála um útlit og lög-
un húsa, jafnframt verður að hverfa sú lausung sem virðist
fylgja allri skipulagningu, heildarskipulagning er til sýnis al-
menningi og óskað eftir athugasemdum og ábendingum, en síð-
an þegar deiliskipulagningin er endurskoðuö þá byrjar þessi
mikla launung með það hvað verið er að gera og rík er tilhneig-
ingin að umbylta öllu og breyta þannig að af heildarskipulagn-
ingunni er fátt látið standa eftir óbreytt. Vald skipulagsyfir-
valda er því mjög vandmeðfarið, og forðast verður að gera það
vald víðtækara á kostnað einstaklingsins.
mótun umhverfis
þarfa
Ef við reynum að gera okk-
ur nokkra grein fyrir því
hvernig mótun bæja fer fram,
þá staldrar hugurinn við nokk
ur hús sem mynda þyrpingu
og oftast utan um verslun, og
því má segja að mótun bæjar-
ins verði út frá einum ákveðn
um kjarna sem síðan myndar
oftast miðbæ viðkomandi stað
ar. Þannig má segja að Akur-
eyri hafi myndast, þó svo þessi
miðbæjarkjarni væri fyrst í
kringum Höpfnersverslunina,
en flyttist síðan til þess stað-
ar sem hann er nú.
Miðbærinn hlýtur alltaf að
verða spegill hvers staðar og
því verður að leggja mik'la
rækt til að viðhalda reisn
hans. Því miður er það svo, að
ekki hefur verið lagt nógu
mikið upp úr því að láta upp-
byggingu miðbæjarins hér
fylgja eftir hinni almennu upp
byggingu hverfanna, og er því
alltaf fyrir hendi sú staða, að
við byggjum upp hverfin að
einhverju leyti á kostnað mið
bæjarins.
Æskilegast hlýtur að vera
að miðbærinn geti jafnt og
þétt tekið við hinni almennu
þjónustu, svo sem allri opin-
berri þjónustu og sérþjónustu,
svo sem ferðamálaþjónustu,
og þeir sem vildu reka hina
ýmsu sérþjónustu á verslunar
sviði þyrftu að geta fengið að
stöðu í miðbænum. Sú stað-
reynd að skipúlagsleysi mið-
bæjarins standi fyrirtækjum,
sem þar vilja byggja fyrir þrif
um, hlítur að verða ámælis-
verð. Ég vildi því brýna skipu
lagsyfirvöld til átaka við
skipulagningu miðbæjarins, og
til þess að athuga um að loka
Hafnarstrætinu og gera það að
göngugötu. Það væri ekki frá-
leit hugmynd, að halda mætti
ýmsar útisýningar í slíkri
göngugötu, svo sem gert var
á degi iðnaðarins, og þótti tak
ast í alla staði vel. En hug-
myndinni um göngugötu verð
ur að fylgja úrlausn mikilla
bílastæða, sem ekki yrði of
löng gönguleið frá, og yrði að
leysa það með skipulagningu
bílastæða austan við austari
húsaröð Hafnarstrætis, og
tengja það skemmtilegum
gangstígum göngugötunni.
Jafnframt skipulagningu
miðbæjarins þyrfti að vinna
að endurskipulagningu hverf-
isins austan Glerárgötu, en
þar gæti risið blönduð byggð
íbúðarhúsnæðis, létts iðnaðar
og þjónustu. Ganga mætti og
keyra að íbúðarbyggðinni að
austan, en aðkoman að iðnað-
ar- og þjónustufyrirtækjun-
um yrði frá Glerárgötu. Þarna
gæti risið hin skemmtilegasta
byggð, sem drægi úr útþenslu
bæjarins um leið og aukið yrði
á reisn miðbæjarins.
Sú þróun á sér stað í flest-
um bæjum varðandi verslun
t. a. m. að þau fyrirtæki sem
versla með þungavarning, t. d.
byggingarvörur og vélar,
flytja sig út fyrir miðbæinn.
Hér hefur sá flutningur átt sér
stað þannig, að þessi fyrirtæki
hafa staðsett sig við norðan-
verða Glerárgötu, en önnur
hafa fylgt með og staðsett sig
við Tryggvabraut og Furu-
velli. Ekki verður hægt að
segja um það með nokkurri
vissu, hvort staðsetning sumra
þessara fyrirtækja stafi af
skipulags'leysi miðbæjarins, þó
svo megi álíta, t. d. staðsetn-
ing verslana við Tryggva-
braut.
Varðandi staðsetningu versl
ana við Glerárgötu hefur ver-
ið vel séð fyrir aðkeyrslu að
þeim, en mikið virðist skorta
á bílastæði. Það ætti að verða
höfuðregla ökipúlagsyfirvalda
að sjá verslunar- og þjónustu
fyrirtækjum fyrir nægum bíla
stæðum, þannig að þau séu að
gengileg fyrir viðskiptavininn,
og fylgja ætti slíkum kvöðum
fast eftir. Varðandi verslanir
við Tryggvabraut, virðist sem
um harkalegan árekstur hafi
orðið að ræða milli skipulags-
nefndar og byggingarnefndar
með þeim afleiðingum sem sjá
má, og mikil hætta getur staf-
að af, bæði akandi sem gang-
andi vegfarendum.
GRÆNU SVÆÐIN
Mikið hefur verið tekið frá
af landi undir útivistarsvæði,
en þau svæði eru oftast kölluð
grænu svæðin einu nafni. All-
ir eru sammála um þörfina
fyrir útivistarsvæði, ekki síst
í stórborgum þar sem land-
rými við íbúðarbyggð er oft
takmarkað. Hér á Akureyri
hefur verið vel séð fyrir þess-
um málum, enda gefur bæjar
landið tilefni til þess að taka
frá slík svæði þar sem mörg
þeirra eru nánast óbyggileg.
Þar á ég við hinar mörgu og
sérkennilegu klappir sem víða
rísa í bæjarlandinu, og land-
svæðið meðfram Glerá. En
það er ekki nóg að taka þessi
svæði frá við gerð skipulags,
það verður eitthvað að gera
fyrir þau.
Ég hefi verið þeirrar skoð-
unar, að við gengjum einum
of langt í skipulagningu
grænu svæðanna, þar sem
reynsla virðist vera fyrir því
að þau séu lítið notuð af al-
menningi, heldur bæri okkur
að vanda val þessara svæða
með það í huga að gera þau
aðlaðandi og eftirsóknarverð.
mikinn áhuga fyrir að gera
Þau tvö svæði sem ég hefi haft
skemmtileg og eftirsóknar-
verð, eru annarsvegar svæðið
meðfram Glerá og hinsvegar
svæðið meðfram hraðbraut-
inni (Dr ottningarbr autinni).
Græða þarf upp bakka Glerár
innar og gróðursetja tré við
ána, jafnframt því mætti t. d.
mynda litlar tjarnir á eyrun-
um norðan árinnar ofan neðri
brúar, sem gæti verið þáttur í
fegrun og aðstöðu barna til
leikja. Forðast verður við gerð
útivistarsvæða að útiloka þau
að öllu leyti fyrir leikjum
barna, gagnstætt því verður
að stuðla að slíkri aðstöðu. Það
gæti verið góð tilbreyting fyr-
ir foreldra að sitja á gróður-
sælum bökkum Glerár á sól-
ríkum sumardögum, vitandi
börn sín að leik ofantil á bökk
unum þar sem þeim stafaði
lítil hætta af ánni, og nytu
jafnframt eftirlits foreldr-
anna. Jafnframt verður að
ákveða endanlega legu árinn-
ar neðan við neðri brúna, og
vegna iðnaðarhverfisins á Ós-
eyri þyrfti nauðsynlega að
brúa ána neðanvert.
Tjörnina sem myndaðist inn
an við hraðbrautina sunnan í
gamla bænum þarf að fegra
með svipuðum hætti og bakka
Glerár, en leyfa ætti ungling-
um að nota tjörnina fyrir róðr
arbáta og litla seglbáta, og
skapa aðstöðu til slíkra nota.
Eins og ég gat um hér að
framan, hefi ég verið þeirrar
skoðunar að við tækjum frá
full mikið af grænum svæð-
um, og hefi ég stundum velt
því fyrir mér hvað gera ætti
við sum þeirra. Ég tek sem
dæmi brekkurnar norður af
Kringlumýri og Kotárgerði,
þær eru til lítils gagns sem úti
vistarsvæði nema græða þær
skógi að miklu leyti. Væri
ekki nær að skipuleggja um-
ræddar brekkur fyrir einbýlis
hús og raðhúsabyggð. Svæðið
býður upp á skemmtilega
skipulagningu byggðar, og
yrði án efa eftirsóknarvert
vegna útsýnis. Ég nefni þetta
aðeins sem eitt dæmi af mörg-
um, en læt það nægja.
í stuttu spjalli um skipulags
mál verður ekki alls staðar
komið við, en ég vona þó að
þessar greinar mínar vek’i ein
hverja til umhugsunar um
þennan málaflokk, sem varðar
einstaklinginn í hverju bæjar
félagi hvað mest. Það verður
alltaf erfitt að draga mörkin
milli þess hverju opinberir að-
ilar eiga að ráða og hverju
bæjarbúar, en virkari þátttaka
bæjarbúa í mótun skipulags-
ins getur komið í veg fyrir
ofskipulagningu. Við skulum
vera okkur meðvitandi um
það að ekkert af málefnum
bæjarins er okkur óviðkom-
andi.
Afengissala
eykst
Akureyringar keyptu
áfengi fyrir 207 milljónir
og 284 þúsund og tuttugu
krónur á tímabilinu 1. júlí
til 30. september sl. Á sama
tíma í fyrra var salan kr.
153.153.270, en þess ber þó
að geta, að verð hefur hækk
að nókkuð síðan þá.
Heildarsala áfengis í land
inu var á þessum tíma kr.
1.687.804.166, sem þýðir
25.3% aukningu í krónu-
tölu frá því í fyrra.
ÞOR
Framhald af bls. 8.
tekjuöflunin. Einnig prjón-
uðu konurnar trefla í Þórs-
litunum í fyrra, sem urðu
mjög vinsælir og seldust
þeir allir upp, en þeir verða
aftur á boðstólnum í vetur.
Við spurðum Helgu hvort
konur í deildinni hefðu
ekki hug á því að stunda
íþróttir samhliða öðru fé-
lagsstarfi. — Jú, það hefur
alltaf staðið til, en við höf-
um ekki getað fengið tíma
ennþá, þar sem íþróttahús
bæjarins eru öll yfirfull.
Það lagast vonandi þegar
íþróttahúsið í Glerárþorpi
verður tekið í notkun, en
þá höfum við hug á að fá
tíma einu sinni í viku.
— Það eru allar Þórskon
ur velkomnar til starfa með
okkur, en það er þó ekkert
skilyrði að þær séu í félag-
inu sjálfu, ef þær ganga í
deildina og hafa áhuga fyr-
ir starfseminni og vilja
styðja við bakið á upprenn-
andi Þórsurum. Sérstaklega
viljum við hvetja þær kon-
ur, sem eiga börn í yngri
flokkunum, að koma til
starfa, sagði Helga að lok-
um.
Þær konur, sem hafa
áhuga á að starfa með
Kvennadeild Þórs geta haft
samband við Helgu Árna-
dóttur í síma 23083, Rósu
Antonsdóttur í síma 23898
og Ragnhildi Ingólfsdóttur
í síma 22273.
ðÞRÓTTIR
Framhald af bls. 2.
ungum leikmönnum og er
mjög jafnt og með góða
jnarkmenn. Sérstaklega
varði Egill vel og var KA-
mönnum erfiður. Einnig
áttu Pétur Ingólfsson og
Vilberg Sigtryggsson góðan
leik.
Mörk KA skoruðu: Sig-
urður 5, Hörður 4, Þorleif-
ur og Jóhann 3 mörk hvor,
Halldór og Ármann 3 (lv)
og Hermann Haraldsson
skoraði 1 mark.
Mörk Ármanns skoruðu:
Pétur 5, Vilberg 4, Björn 4,
Hörður Hákonarson 4 (3v),
Friðrik 3 og Þráinn og Ósk-
ar 2 mörk hvor.
Dómarar voru þeir Björn
Kristjánsson og Óli Ólsen
og dæmdu þeir nokkuð vel.
A. S.
Séð yfir miðbæinn. Ljósmynd: Páll.
ÍSLENDIN GUR — 7