Faxi - 11.05.1947, Blaðsíða 5

F A X I
5
ar, var Jón, er síðar varð skólameistari í
Skálholti (1728—1737) latínuskáld og lær-
dómsmaður. Hann settist að í Kaup-
mannahöfn hin síðari ár og þar andaðist
hann 5. maí 1759.
Er Jón Þorkelsson lést, var hann aiið-
ugur maður. Hafði hann erft mikið fé
«ftir foreldra sína, bæði ! föstu og lausu.
Jarðir ,er hann erfði voru: Innri-Njarð-
vík, Kalmanstjörn, 14 hundruð í Kirkju-
vogi og Litlahöfn, sem var eyðijörð fyrir
sunnan Kalmannstjörn, allar í höfnum ut-
an Innri-Njarðvík. I Borgarfirði þrjár
jarðir: /z Kjalardalur, 6 hndr í Vestri
Leirárgörðum, 6 hndr. í Eystri-Leirárgörð-
um. 1 Skagafirði tvær jarðir: /z Dala-
staðir og /z Ingveldarstaðir á Reykja-
strönd. Þar við bætist Drangshlíð undir
Eyjafjöllum.
Arfur eftir Ljótunni móður hans var
gull og silfur svo mikið, að flytja varð á
þremur hestum úr Höfnum og inn í
Hólmskaupstað en þaðan sent til Jóns, er
þá var sestur að í Kaupmannahöfn.
Allan þennan auð sinn gaf hann eftir
sinn dag til sjóðsstofnunar, er nefndist
Thorkilliisjóður. Atti sjóðurinn að veita
snauðum börnum I Kjalarnesþingi (Gull-
bringusýslu) fræðslu og lífsuppeldi.
Þessi hugmynd komst þó aldrei í fram-
kvæmd, eins og gefandinn ákvað. En
löngu síðar var Hausastaðaskóli á Alfta-
nesi starfræktur af fé sjóðsins um 20 ára
bil 1792—1812. Síðar fengu barnaskólar
í Gullbringusýslu nokkurt fé úr sjóðnum,
en allt var það öðruvísi en til var ætlast.
Til er langt kvæði í 24 köflum eftir
Jón Þorkelsson skólameistara, er hann
nefndi Gullbringuljóð, er það lofkvæði
um æskustöðvarnar og sýsluna alla, sögur
og sagnir um héraðið og fólk þess.
Fyrir kvæðinu eru málshættir tveir, er
hann notar að einkunnarorðum: „Hverj-
um þykir sinn fugl fagur“, og „Hver vill
sínum tota fram ota“. Kvæðið er ort á
latínu, svo þar af hefur enginn not, nema
hinir lærðustu menn. Mundi margan fýsa
að vera þess umkominn að geta lesið kvæð-
ið og sjá þar með eiginn augum, hve ást
hans til æskustöðvanna hefur verið sterk
og heit.
Síðan Jón lögréttumaður Halldórsson
bjó í Innri-Njarðvík á ofanverðri 17. öld
hafa niðjar hans búið þar óslitið allt til
þessa árs eða hátt á þriðju öld.
Eftir þau Þorkel og Ljótunni bjó þar
Rafn Grímsson og kona hans Guðlaug
systir Þorkels. Þau bjuggu á Auðnum á
Sú nýbreytni var tekin upp hér í blað-
inu í fyrra, að birta á einum stað fréttir
frá skólunum hér á Suðurnesjum, í til-
efni af nýloknum vorprófum og skóla-
slitum.
Var þetta gert að óskum skólastjóra og
kennara og mæltist vel fyrir hjá lesend-
um blaðsins, því enda þótt fréttir þessar
séu mest megnis í skýrsluformi, sem oft
þykja vera þurrar aflestrar, þá tala þó
tölurnar sínu máli til allra þeirra, er nokk-
urn áhuga hafa fyrir því, sem gerist í
skólunum, og eru auk þess góðar heim-
ildir fyrir seinni tímann. Faxa er því ljúft
að birta það sem honum berst af þessu
tagi.
Þess má geta, að enn starfa flestir skól-
ar Suðurnesja með skólaskyldum börnum
innan 9 ára aldurs í svokölluðum vor-
skólum, sem víðast hvar munu starfa fram
í endaðan maí. H. Th. B.
Barnaskólinn í Keflavík.
Barnaskólanum í Keflavík var sagt upp
30. apríl, og daginn eftir hófst vorskólinn.
I vetur voru 258 börn í skólanum eða 37
börnum fleira en í fyrra. Fullnaðarprófi
luku 30 börn. Hæsta einkunn við fulln-
aðarpróf hlaut Arni Hilmar Bergmann,
9,42. Næstur var Eyjólfur Þór Jónsson með
9,26.
I 6. 'bekk varð Helga Albertsdóttir efst
með 8,85 og Olafía S. Einarsdóttir næst
með 8,68. Það er og ekki síður í frásögur
færandi, að Helga hlaut einkunnina 10 I
réttritun, og mun enginn nemandi skólans
hafa hlotið þá einkunn fyrr í þeirri grein.
Vatnsleysuströnd 1703. Dóttir þeirra, er
Kristín hét, f. 1704 giftist Sveinbirni Egils-
syni frá Miðhúsum í Sandvíkurhreppi og
settust þau að búi í Innri-Njarðvík eftir
foreldra Kristínar. Synir þeirra voru þeir
Egill (f. 1744) og Ásbjörn (f. 1748), er
bjuggu þar samtímis eftir foreldra sína.
Sonur Egils var Dr. Sveinbjörn Egilsson,
hinn kunni málfræðingur og skáld og
fyrsti rektor Latínuskólans í Reykjavík.
Sonur Ásbjarnar Sveinbjarnarsonar var
Ólafur (f. 1789). Hann tók við búi í
Efstur í 5. bekk varð Guðmundur Páll
Jónsson með 8,8, og næstir urðu þeir Helgi
Þorsteinsson og Ámundi R. H. Ólafsson
með 8,6.
I 4. bekk varð Svanhildur Sigurgeirs-
dóttir efst með 8,6. Þóra Erlendsdóttir og
Guðmunda J. Guðbergsdóttir urðu næstar
með 8,2.
Kennarar við skólann eru 6 að skóla-
stjóra meðtöldum.
Barnaskólinn í Sandgerði.
Barnaskólinn í Sandgerði hófst að þessu
sinni ekki fyrr en 17. okt., eða mánuði
seinna en vera á, því að þar er átta mán-
aða skóli. Stafaði þetta einkum af því, að
skipti urðu á skólastjóra og kennara skól-
ans, en ákvarðanir í því efni voru seint
gerðar. Auk þess stóð alllengi í útvegun
húsnæðis handa skólastjóra.
Hinn nýi skólastjóri er Aðalsteinn Teits-
son, en kennari Einar Jónsson. Auk þeirra
kenndi ungfrú Halldóra Ingibjörnsdóttir
söng og handavinnu, eins og áður.
Rúmlega 70 börn voru við nám í skól-
anum, en nokkur börn af innstu bæjum
hreppsins sóttu skólann að Gerðum í
Garði, svo sem verið hefur, enda er styttra
og hægara um samgöngur (bíla) fyrir
þessi börn að sækja skólann þar. Bíll á
vegum skólans fluttu skólabörn af Staf-
og Hvalnesi.
Ovenju mikil veikindi ollu truflun á
starfi skólans, því að margskonar farsóttir
herjuðu á skólabörnin, svo sem hlaupa-
bóla, mænuveiki, inflúensa, mislingar o.
fl. I eldri deildum skólans urðu fjarveru-
Njarðvík eftir föður sinn, en Ásbjörn
sonur Olafs þar eftir og bjó þar langa
ævi, dáinn 1900. Hann ,var faðir Helga er
þar býr nú áttræður að aldri. í tvíbýli við
Helga bjó um skeið Þorbjörg systir Helga
ásamt manni sínum, Jóni Jónssyni frá
Landakoti á Vatnsleysuströnd (d. 1947).
Dóttir þeirra er Margrét kona Þórbergs
Þórðarsonar rithöfundar.
Svo langt sem ég veit og hef heyrt frá
sagt hefur Innri-Njarðvíkurheimilið verið
með hinum mesta myndarbrag alla tíð.