Faxi - 01.05.1948, Blaðsíða 2

2
F A X I
HERMANN EIRÍKSSON:
Hvað get ég gert?
(Erindi þetta var flutt á bind-
indismálafundi sem haldinn var í
Ungmennafélagshúsinu í Kefla-
vik sunnudaginn 21. mars síðast-
liðinn, á vegum Umdæmisstúk-
unnar nr. 1 og stúkunnar Víkur
í Keflavík. Og hefur ritstjórn
Faxa fengið leyfi til að birta
það.)
Um áfengi og áfengisnautn er nú mikið
rætt og ritað, og skoðanir manna eru mjög
skiptar á því máli, eins og oft vill verða.
Sumir vilja, að áfengisverzlun í landinu
sé öllum frjáls, og útsölustaðirnir sem flest-
ir, og þeir halda því fram, að það muni
draga úr neyzlu áfengis í landinu.
Aðrir, og þar á meðal flestir templarar,
vilja koma á lögum um algert áfengisbann
í landinu, og að við því liggi þungar sektir
að smygla því inn í landið eða brugga það
í landinu sjálfu.
Þctta telja sumir allt of mikil höft á
frjálsræði manna. En þar sem það er nú
margsannað, að fjölmargir sjúkdómar,
margs konar glæpir og önnur lögbrot stafa
beinlínis eða óbeinlínis af völdum áfengis,
ætti öllum hugsandi mönnum að vera það
ljóst, að slík höft eru sjálfsögð. Ollum
finnst sjálfsagt, að reynt sé að koma í veg
fyrir sjúkdóma með því að finna sótt-
kveikjuna eða það, sem sjúkdómnum veld-
ur, og fjarlægja það. Þá ætti ekki síður að
vcra sjálfsagt að banna innflutning á ein-
um mesta bölvaldi heimsins, áfenginu.
En á meðan okkur templurum tekst ekki
að koma á áfengisbanni, viljum við vinna
að því að draga sem mest úr áfengisneyzl-
unni í landinu og óskum að fá sem flesta
í lið með okkur.
Sjaldan eða aldrei hefur meira verið
drukkið hér á landi en nú, og það sorgleg-
asta er, hve margir unglingar, bæði dreng-
ir og stúlkur, ganga Bakkusi á hönd. Þetta
hlýtur að vera mikið áhyggjuefni allra
uppalenda og þá sérstaklega foreldranna.
Það er þetta atriði, sem ég vil minnast lítil-
lega á hér.
Hvað get ég gert til þess að koma í veg
fyrir, að barnið mitt venjist á drykkjuskap?
Þessi spurning hlýtur að vakna hjá öll-
um hugsandi foreldrum, því að ekki er sá
maður til, sem vill að drengurinn sinn
verði drykkjumaður eða dóttir sín verði
drykkjudrós, þegar þau nálgast fullorð-
insárin. En því miður verðum við að við-
urkenna það, að stundum eru það foreldr-
arnir ,sem óbeinlínis og óafvitandi verða
valdir að því, að illa fer. Og áður en ég
leitast við að svara spurningunni, langar
mig til að draga upp mynd af því, hvernig
hinir mestu hófsemdarmenn geta — auð-
vitað í hugsunarleysi — steypt ungum
manni í glötun.
Ég get vart hugsað mér meira áfall fyrir
foreldra en það, er þeir komast að raun
um, að drengurinn þeirra er orðinn for-
fallinn drykkjumaður. Drengurinn, sem
svo bjartar vonir voru tengdar við. Dreng-
urinn, sem móðirin hafði vakað yfir marga
nótt, þegar hann var lasinn eða óvær.
Drengurinn, sem faðirinn hafði dáðst að
og vildi allt gera fyrir.
Og árin líða. Drengurinn stækkar. Hann
verður stór og efnilegur og er vel gefinn.
Það líður að fermingardeginum. Veizla
er haldin á þessum merkisdegi í lifi drengs-
ins. Þangað er vinum og venzlafólki boð-
ið. Sumum þykir gott að fá sér í staupinu,
og foreldrar drengsins vilja vera gestrisnir.
Þeim þykir líka gott að smakka það í hópi
góðra vina. Þarna eru engir ofdrykkju-
menn, og allt fer friðsamlega fram. Menn
eru aðeins góðglaðir eins og sagt er. Dreng-
urinn fylgist með því, sem gerist. Allir eru
kátir og glaðir, segja skrítlur og „brand-
ara“, dansa og syngja.
Enginn hugsar um þau áhrif, sem þetta
kann að hafa á unga og ómótaða sál. Og
drengurinn fer að hugsa um það, sem
hann heyrir og sér: „Nú, menn verða þá
svona, þegar þeir smakka áfengi. Sko
pabba. Svona hef ég aldrei séð hann kátan
og fjörugan. Svona eiga menn auðvitað
að drekka. Ekki eins og drykkjurónarnir,
sem ég hef stundum séð veltast á götun-
um.
Og sjá Pétur frænda, sem er formaður
knattspyrnufélagsins. Nú er hann að halda
ræðu. Hann er orðinn góðglaður. Svona
skemmtilega ræðu hefur hann aldrei hald-
ið á fundum í félaginu. Svona skemmti-
legir verða menn auðvitað, þegar þeir hafa
smakkað vín.
Þá er hann Símon ekki leiðinlegur, skrif-
stofustjórinn sjálfur, sem kom í fína bíln-
um, sem er þarna úti, spegilfagur og gljá-
andi. Nú skelli’hlæja þær mamma og
frænka að Símoni. Hann er víst að segja
þeim „brandara“.
Á þetta friðsamlega og skemmtilega sam-
kvæmi horfir drengurinn með aðdáun og
tekur þátt í gleðskapnum. Ekki smakkar
hann þó á víninu. Hann er líka í barna-
stúkunni. En hann fer að draga það í efa,
að það sé satt, sem gæzlumaðurinn í stúk-
unni hefur svo oft sagt, að það sé hættu-
legt að drekka áfengi. Ef menn hafa það
bara eins og pa'bbi hans og frændur, menn-
irnir, sem hann virðir mest allra, þá hafa
menn ekkert illt af og verða sér ekki til
skammar, þótt þeir smakki vín. Þannig
ætlar hann að hafa það, þegar hann er
orðinn stór.
Árin l.’ða. Hugur drengsins hneigist að
sjómennsku. Hann fer í stýrimannaskól-
ann. Hann fer á skemmtanir með félög-
um sínum, og smakkar þá stundum á'fengi.
Hann ætlar sér þó ekki að verða drukkinn,
enda hafa foreldrar hans varað hann við
því.
En hann á ekki eins hægt með að gæta
hófs eins og pabbi hans og frændur. Hann
drekkur stundum meira en góðu hófi
gegnir. Hann fer að slá slöku við námið
og fellur á prófinu. Þetta áfall tekur hann
nærri sér, og drykkjuskapurinn eykst, þrátt
fyrir ávítur og umtölur foreldra hans og
vina. Hann segir þeim, hvernig á því sóð,
að hann fór að drekka. Hann langaði til
að fylgjast með hinum fullorðnu.
Nú sáu foreldrar hans, að þau höfðu
hagað sér óskynsamlega. En það var um
seinan. Drengurinn þeirra var orðinn hálf-
gerður aumingi, og það sem gerir jrað enn
sárara fyrir þau, er það, að þau geta sjálf-
um sér um kennt.
Nú segið þið ef til vill, áheyrendur góðir,
að þetta sé tilbúningur og hann nokkuð
öfgakenndur.
Að sumu leyti er þetta tilbúningur, en
atburðir svipaðir þessum eru að gerast alll
í kring um okkur. 1 hverju þorpi og hverj-
um kaupstað á landi 'hér gerast atburðir
svipaðs eðlis.
Enginn, sem byrjar að neyta víns, ætlar
sér að verða drykkjumaður, heldur aðeins
að smakka það. Hann veit, að svo gera