Faxi - 01.09.1993, Blaðsíða 29

Sama ár og lngibjörg og Magnús ilullu
(il Keflavíkur, hófu þau Bjarni Sveinsson
og Björg Einarsdóttir búsetu í Stekkjarkoti.
Bjarni hafði ráðið sig til vinnu hjá Helga
Ásbjörnssyni á höfuðbólinu Innri-Njarðvík.
Einnig var elsta dóttir þein'a hjóna, Guðrún,
vinnukona til margra ára hjá Jórunni
Jónsdóttur og Helga í Njarðvík. Björg og
Bjarni voru seinustu ábúendurnir í
Stekkjarkoti á árunum 1921-1924. Bjami
gekk jafnan undir nafninu Bjami í Stekk.
Næst yngsta barn þeirra hjóna, Þorleifur,
fæddist í Stekkjarkoti 1923 en alls
eignuðust þau 11 böm.
Björg og Bjarni áttu eina kú og var þá
hænsnakofanum breytt í fjós. Er
Stekkjarkot því orðið grasbýli á þessum
tíma. Norðan við bæinn var grasnyt og
kálgarður. Talað var um hve góð spretta
var í kálgarðinum. 1 túnjaðrinum var og er
vatnsbrunnur. Gætti sjávaifalla í honum en
vatnið flaut ofan á sjónum. Var vandaverk
að ausa vatninu þannig jað sjórinn
blandaðist ekki saman við. Þegar vatn þraut
í öðmm brunnum í hvetfinu var alltaf nóg
vatn í Stekkjarkotsbrunninum. Vatnið var
borið í hús og geymt í U'étunnu í ganginum.
Af þessu má ráða að meiri fjölbreytileiki
var var í matarkosti þeirra heldur en
ábúendannaá undan.
Þær systur Guðrún og Sveinrún
Bjarnadætur gengu 2 ár í barnaskólann í
Keflavík ásamt fleiri börnum frá innra
hverfinu. Ein ferðin á leið í skólann varð
þeim systrum mjög eftirminnileg. Voru
þær ásamt fleiri börnum að ganga yfir
Fitjamar og stoppuðu augnablik til að hvíla
sig. Varð Sveinrúnu þá litið ofan í
gaddfreðna jörðina og sá hún glitta í pening.
Börnin reyndu að brjóta klakann með steini
en ekkert gekk. Sveinrún þótti alltaf
ráðagóð. Hún sagði strákunum að pissa og
miða á peninginn. Sú hola sem myndaðist
við ilinn var nægileg til að fanga 5 krónu
peninginn. Hún færði hann foreldrum
sínum. Bjami hafði verið frá vinnu vegna
handameins og dugði þessi peningur að
mestu til framfærslu yfir veturinn. Bjarni
var einstaklega vandvirkur og hafði fallega
rithönd. Forskrift hans var höfð til kennslu
við skrift í bamaskólanum í Garði.
Þegar unnið var við uppgröftinn á
Stekkjarkoti s.l. sumar kom ýmislegt upp úr
rústunum þ.á.m. brotinn diskur. I hann
höfðu verið boruð örsmá göt sem gáfu til
kynna að hann hafi einhvern tíma verið
spengdur saman. Þessi brotni diskur
upplýsir betur en margt annað um nýtnina
sem var nauðsynleg hjá barnmörgu fólki
sem bjuggu við þröngan kost.
Eins og nærri má geta eru afkomendur
Björgu og Bjarna mjög margir, um 400
manns og er stór hluti þeirra búandi á
Suðumesjum.
Mikill gestagangur var í Stekkjarkoti
eins og á árunum áður. Ferðamenn komu
við og einnig fólk sem var að fara eða koma
á vertíð á Suðurnesin. Algengt var að 6-7
manns hefðu næsturgistingu fyrir utan
heimilisfólkið.
Á vordögum árið 1924 voru síðustu
dagar torfbæjarbúsetu í Njarðvíkum en þá
lluttu Bjami og Björg til Keflavíkur.
Lokaorð
Frásagnir af lífi þessa fólks í Stekkjarkoti hafa
þann tilgang að gefa fólki nútímans, lesendum
blaðsins, tækifæri á að skyggnast inn í fortíðina og
fá innsýn inn í daglegt líf þess og samtímafólks á
Suðurnesjunum sem eflaust hefur lifað við rnjög
svipaðar aðstæður.
Lífsbaráttan var hörð en fólk þekkti ekkert til
rafmagns, hitaveitu, vatnskrana, síma og sjónvarps,
bíla, heilsugæslu og svona mætti lengi telja, allt sem
okkur finnst svo sjálfsagt og jafnvel lífsnauðsynlegt
í dag. Þá eins og núna átti fólk sín fögru ævintýr,
fórnaði ýmsu úr lífsgæðaheiminum fyrir ástina,
hafði yndi af samveru mjög fjölskyldu og vinum við
t.d. húslestra, samtöl og borðhald í baðstofunni.
Þetta fólk og annað samferðafólk á Islandi bjó í Nemendur í frædsluferð við
haginn fyrir okkur sem lifum í dag. Breytingin sem Stekkjarkotsbrunninn
þjóðin hefur gengið í gegnum á þessu tímabili er
gífurleg og lífsgæðin hafa marg- margfaldast. Við eigum þeim mikið að þakka. í
þeirra lífi og störlum liggja rætur okkar.
Það hefur verið mjög lærdómsríkt fyrir okkur sem þetta skrifum að starfa í
Stekkjarkoti og fræðast um líftð þar með samtölum við ættingja og aðra sem til
þekkja. Við höfum trú á því að dýrmætasti þátturinn í starfsemi safnsins yrði fræðsla
og samvemstundir með kennurum og nemendum í grunnskólum á Suðumesjum.
Helga Ingimundardóttir,
Helga Óskarsdóttir.
Heimildir:
Margvíslegar, gagnlegar upplýsingar er fram komu í samtölum Helgu
Ingimundardóttur og Helgu Ólafsdóttur við eflinalda:
Ágústu Sigurjónsdóttur, Ester Finnbogadóttur. Mtufs Gíslason, Ingvar Hallgrímsson
og Rósu Bjarnadóttur.
Ur Legstaðaskrá Njarðvíkursókna.
Úr bókum Þjóðskjalasafns íslands, safnað hafa Helga Ingimundardóttir og Helga
Óskarsdóttir.
FAXI157