17. júní - 01.03.1926, Blaðsíða 4

72
17. JUNí
sóknaraugum þessa heims. — Hér er
það barnssálin — jafnvel þó Drengur
Gunnars lifi fram á fullorðinsár —
og jafnvel þó vér hinir, sem lesum,
vildum breyta sögunni og bæta við
hana í hugskoti voru. Drengurinn er
drengur þó vér hugsuðum oss að hann
lifði fram á öldungsaldur, hann er
óhugsandi öðruvísi en sem barnið.
Hann fer burtu — burtu frá vorinu—
fylgir ísnum, sem tekur hann með
sér í helförina norður í haf. En það
kemur í sama stað niður, hvort maður
hugsar sér hann með höfundinum
horfandi móti dauðanum á hafísnum,
eða hvort maður hugsar sér hann sem
öldunginn, er hefir fengið hár sitt
þakið hrími ellinnar, dauðanum mætir
hann alt að einu: með bros móti sól-
inni, með frumgróður vorsins ókalinn
í hjartanu, með lofkvæði lífsins á
vörunum, því hann er barnssálin,
sem aldrei til fulls verður skilin af
vitringum veraldar þessarar, aðeins
lýst af hugnæmu skáldi, sem í list
sinni á jafnt hið skarpa flug huga og
hyggju og heilaga einfeldni hjartans.
— Og nú drenghnokkinn Uggi
Greipsson, sem með æsku sinni og
speki einfeldni sinnar hefir fylt tvö
bindi stórrar bókar? Manni verður
ósjálfrátt að stansa hér og spyrja:
Er þetta aðalverk höfundarins — er
þetta bókin, hið fullkomna, meistara-
verkið, það, er allar aðrar bækur hans
áttu að undirbúa?
Því getur víst enginn svarað —
varla sjálfur hann — en oss ber að
minnast þess, hversu ungur maður
skáldið er ennþá.
í stuttu máli er eiginlega alveg
ómögulegt að skýra frá þessum
tveimur bindum sögunnar um Uggi
Greipsson, og þeim áhrifum er þau
hafa á athugulan lesanda. Það úir og
grúir svo af lífi að maður fyllist
undrunar og ánægju — en hvar á að
enda og hvar á að byrja? Að lesa —
lesa og muna, er hið einasta, sem eg
get gert, þegar eg — því miður altof
sjaldan — kemst yfir bók svo fulla
af auðæfum lífsins.
Ennþá eru það barnsaugun, sem
sjá, ennþá er það barnshjartað sem
bærist í undrun, í gleði, í sorg — ó,
hinni sáru sorg barnsins. — En
hversu lengi? Sorgin er komin, dauð-
inn, alvaran — öll vonsvik lífsins
dyljast bak við leiti, reiðubúin til að
ríða fram og hasla völl ... Manni ligg-
ur við að leggja bókina frá sér og
biðja: ó, Guð, vertu náðugur við
Uggi! En bænin hjálpar ekki, eg veit
það — lífið er yfir manni, búið til
rána, í orðunum: „Heim frá kirkj-
unni reið Soffía á Grána móður
minnar."
— Danskur höfundur, er í haust
ritaði um síðustu bók Gunnars Gunn-
arssonar komst svo að orði: „Nú rit-
ar Gunnar Gunnarsson aðalverk
sitt".
Þar get eg engu spáð um. En eg
veit að Gunnar er ungur ennþá að
aldri — svo ungur að ennþá getur
enginn spáð honum, annað en hans
eigin gáfur og snilli, en eg veit líka,
að hann er og hefir þegar í mörg ár
verið flestum íslendingum, bæði fyr
og síðar, betur þektur; þetta hefir
gert, að margir útlendingar eiga blátt
áfram erfitt með að hugsa sér, að
hann sé ungur ennþá.
Þegar eg hefi verið staddur meðal