Sjómaðurinn - 01.01.1941, Qupperneq 15

S JÓMAÐURINN
9
(jytbJbdjybi:
Falcon-eyjan í Kyrrahafi,
sem hverfur við og við.
17 ITT AF EINKENNILEGUSTU landfræðilegu
fyrirbrigðunum, sem lieyrst hefur um, er
,,Falcon“-eyjan í sunnanverðu Kyrrahafinu. Þessi
eyja fannst og var kortlögð árið 1865 og 20 árum
síðar var hún um 290 fet yfir sjávarmál. Árið
1898 hvarf eyjan með öllu, en árið 1900 kom hún
aftur i Ijós, og var nú á öllum sjókortum í 13 ár,
en 1913 livaf hún cnn skyndilega.
I októbermánuði árið 1927 varð eitt af stærstn
eldgosum, sem sögur fara af á þessum slóðum,
neðansjávar í Kyrrahafinu, og nú kom „FaIeon“-
eyjan enn einu sinni i ljós, og að þessu sinni stærri
og tigulegri en nokkru sinni áður. Nú er hún um
2 enskar mílur umfangs og 350 metra yfir sjáv-
armál.
Falcon-eyjan er gýgur mikils eldfjalls, sem einu
sinni lá kyrt á botni Kyrráhafsins. Mörg eldgos
og hraunbruni Iiafa hyggt eyjuna, þar til hún
kom upp úr hafinu. Hún var því hyggð úr ótrvggu
efni: ösku og hrauni, og þelta hvarf fyrir stormum
og stórsjóum, meðan eldfjallið svaf og framleiddi
ekki meira efni i þessa hyggingu sina.
Eyjan virðist enn einu sinni dæmd til söniu
eyðileggingar og áður. .Tafnvel þó að botn gýgsins
sé fullur af sjóðandi hraunleðju, kemur ekki meirí
aska úr honum, og ]jar með er sköpun evjarinnar
hætt — og hin eyðileggjandi öfl halda stöðugt
afram sínu starfi.
Tveir amersíkir vísindamenn heimsóttu evjuna.
Það voru þeir J. Edward Hoffmeister, prófessor
1 jarðfræði við háskólann i Rocester í New York
i'íki og Harry S. Ladd, prófessor i landafræði við
hóskólann i Virginia.
),Falcon“-eyjan er i eyjaklasanum, sem kallað-
ur er Tonga-eyjarnar. Hún fékk nafn sitt er brezka
herskipið „Falcon“ heimsótti eyjar þessar árið
1865, en þá var hún þó aðeins lítið sker.
Þegar eldgosið mikla varð árið 1927, voru þessir
full og allstaðar sjást hópar sjómanna, sem ræða
am, landsins gagn og nauðsynjar, aflann eða afla-
leysið, útlitið og æfintýrin.
Og þarna við Lofoten gerast merkileg æfintýri
á hverri vertíð.
tveir vísindamenn að lúka við rannsóknir á eyjun-
um, sem þeir höfðu byrjað á árið áður. Þeir á-
kváðu að fara til „Falcon“-eyjarinnar og rannsaka
hana dálítið. Þeir fóru því til Nukualofa, höfuð-
staðarins á Tonga, en Tonga telur um 27 þúsund
íbúa, sem eru samtals á um 300 smáeyjum — og
standa eyjarnar undir yfirráðum Brela.
Allir, sem hafa komið til Tonga eyjanna, lúka
upp einum munni um það, að þær séu fegurstu
eyjarnar í hinu suðlæga Kyrrahafi. Evjaskeggjar
eru friðsamir Polynesar og nútimamenningin hef-
ur lítið náð til þeirra, og þess vegna hafa þeir enn
ekki rnótast af spillingu þeirri, sem margir frum-
stæðir þjóðflokkar verða fvrir, er hin livíta menn-
ing kemur til þeirra. Allsráðandi á eyjunum er
drottningin Salote Tubou. Við hlið sér hefur hún
þing og stjórn og er forsætisráðherrann William
Tugi. Ilann er ákaflega vinsæll, enda réttsýnn
maður og góðgjarn.
Hann fékk undir eins mjög mikinn áhuga fyrir
fyrirætlunum vísindamannanna og ákvað hann
að gera út heilan leiðangur lil „Falcon“-eyjarinnar
og skyldi helga Tonga eyjuna.
t leiðangrinum voru 9 m.enn og var Tugi sjálfur
leiðtoginn; aðstoðarmenn sjálfra leiðangursmann-
anna voru 10 að tölu.
Allir fóru þessir menn til eyjarinnar á skonn-
ortunni „Fetuualio“. Er þeir komu ])angað, stóð
yfir eldgos og kastaðist upp úr gýgnum revkjar-
mökkur, svartur sem bik, sjóðandi aska og hraun-
leðja. Gýgurinn siálfur var um þetta levti næstum
i sjávarmálinu. Leiðangursmönnum þótti ekki
fýsilegt að taka land á cvjunni, enda var og mikið
brim við landið. Þeir sigldu nú allmarga hringi
umhverfis eyiuna, til að finna heppilegan lend-
ingarstað. Loks sáu þeir að hvergi mundi vera
hægt að draga bátinn á land. og það var þvi ekki
um annað að gera en að synda i land. Þetta gerðu
þeir, og forsætisráðherrann synti fyrstur og bar
á höfðinu ýms vísindatæki prófessoranna. Land-
takan gekk vel og fáni Tonga var dreginn að stöng.
Var Tugi mjög glaður við þann atburð. Það kom
í ljós, að eyjan var stærri en sú, sem áður var
þarna, og hafði hún þó ekki verið þarna að þessu
sinni nerna nokkra mánuði. Leiðangursmenn
gengu nú að gýgnum, en, það var ekki hættulaust,
og segja liinir amerisku vísindiamiennj að það
hafi verið eins og þeir væru komnir til vitis. Þeim
tókst að framkvæma ýmsar rannsóknir, sem þeir
hafa siðan skrifað um.
En þessi undarlega eyja getur horfið þá og
þegar enn einu sinni.