Sjómaðurinn - 01.01.1941, Blaðsíða 22

S JÓMAÐURINN
16
Aukin viðspyrna skrúfunnar.
Þýðingarmikið atriði fyrir ganghraða skipa.
npIL ÞESS AÐ BÆTA efnahagslega afkomu
sína, verður fiskimaðurinn jafnframt að
vera góður kaupmaður.
Þessi staðhæfing er svo augljós, að um hana ætti
ekki að þurfa að ræða. Velgengni á liinum ýmsu
sviðum viðleitni vorrar er að mjög miklu leyti
komin undir þvi, að hinn starfandi maður hafi
fullkomið yfirlit yfir starfssvið sitt, og að tiann
fái fullkomið vcrðmæti fyrir allan titkostnað, —
Þegar um fiskiveiðar er að ræða, er auðvitað liægt
að segja sem svo, að fiskurinn sé á þessum og
þessum miðum, eða hann sé þar ekki, að það sé
hægt að veiða hann þar eða ekki: að fiskveiðar
séu liálfgert hapndrætti og ástæðulaust sé þvi að
hafa mlkil umsvif eða leggja mikið i tilkostnað
í samhandi við þær.
Það er dagsanna, að i sambandi við fiskiveiðar
til verzhmar er alltaf mikil áhætta, hæði peninga-
leg og líkamleg. En það er einmitt höfuðástæðan
til þess, að þessari atvinnugrein á að veita fyllstu
athvgli út i yztu æsar, svo að hægt sé að draga
úr öllum óharfa kostnaði, auka framleiðsluna og
draga úr lifshættunni, sem þessari atvinnugrein
er alltaf samfara.
Á hveriu skipi er hlutur, sem alltaf er hægt að
taka til athugunar og endurbóta: hlutur, þar sem
orku er eytt, þar sem eldsneyti er oft eytt að ó-
þörfu, þar sem peningum og tima er kastað á glæ.
Þessi hlutur er skrúfan.
Vélstjórar sýna oft hið mesta hirðuleysi í þvi,
að velja rétta skrúfu á skipið, hina réttu stærð eða
lögun. Afleiðingin verður sú, að jafnvel heztu
skrúfur skrika á vissum hraða af einni eða annari
ástæðu.
í Ivgnum., straumlausum sæ getur þetta skrik
skrúfunnar verið svo lítið, að þess gæti eklti. En
þegar stormur evkst og öldur hækka og skriður
skipsins minnkar, getur þetta skrik skrúfunnar
orðið mikið.
Sama máli gegnir, ef hraði skipsins minnkar við
það, að skipið hefir eitthvað í togi eða er að draga
vörpu. Þá eykst skrikið og miklu meira eldsneyti
er evtt en svarar til hraða skipsins hlutfallslega.
Þegar þungt er i togi, verður skrúfukrapturinn
að vera kominn undir soginu, að spyrna vatninu
Korl Nozzle-skrúfuumbúnaSur.
aftur og knýja skipið áfram. Þetta sog skrúfunn-
ar undir slíkum kringumstæðum nær til aðeins
hehningsins af þvi vatni, sem þvermál skrúfunn-
ar nær yfir. Þcir, sem sm.íðað hafa dráttarháta
og togara, vita þetta vel, og margar tilraunir hafa
verið gerðar til þess að veita nægilega mildu vatns-
magni að skrúfunni. Fáar þessara tilrauna hafa
horið nokkurn árangur.
Á allra siðustu árum hafa þó nokkur hundruð
skip og hátar verið smíðaðir með sérstökum út-
búnaði, sem, hefir borið undraverðan árangur i
þá átt, að auka viðspyrnu skrúfunnar i dráttarhát-
um og togurum, og hefir ]iað aukið dráttarmagn
skipsins um 30—40 prósent.
Þessi útbúnaður, sem þekktur er undir nafninu
„Kort Nozzle“, er hulztur með straumlínulagi ut-
an um skrúfuna. Þessi túða er gerð i svipuðum, til-
gangi og vængur flugvélarinnar — til þess að jafn •
vægi haldist. Hún er i þeim tilgangi gerð, að alltaf
sé jafnmikið af vatni á skrúfunni. Skrúfan hefir
því alltaf nóg vatn til þess að spyrna í og er ekki
að neinu leyti háð öldum, straumum eða hraða
vélarinnar. Vatnssúlan, sem spyrnt er aftur, er
alltaf nákvæmlega jöfn að umfangi og skrúfan,
og þess vegna eykst viðspyrna skrúfunnar. Auk
þess gerir túðan mest gagn, þegar mest á ríður.
Margir togarar i ýmsum löndum hafa verið út-
húnir með þessum túðum og eru vélar þeirra allt
frá fimmtíu hestöflum upp í Dieselvélar, sem hafa
hundruð hestafla. Og öllum ber saman um, að
útbúnaður þessi reynist hið bezta, og að með þess-