Sjómaðurinn - 01.08.1941, Page 28

20
SJÓMAÐURINN
Jón Pálsson:
Þegar Frakkarnir Actu og Alfonse fóru
á sjó í Þorlákshöfn 1885.
ETRARVERTÍÐIR TVÆR, 1885 og 188«, rcri
ég í Þorlákshöfn. Formaðurinn var liinn á-
gæti sjógarpur og góði drengur, Jón Þorkelsson
frá Óseyrarnesi, þá í Móhúsum (d. 31. marz 1920,
«7 ára; móðurbróðir séra Árna Sigurðssonar frí-
kirkjuprests). Mörg vor og Iiaust síðan réri ég hjá
honum á Stokkseyri; hann var lengi meðal hinna
fremstu og happasælustu formanna austur þar,
aðgætinn og æðrulaus, en sjósækinn vel og aðsæt-
inn í sjósókn sinni, og svo rammefldur að kröpt-
um, að ég sá fáa menn draga svo þungar lóðir og
stjóra úr sjó svo létt og liðlega sem hann; en hann
fór sér aldrei liart, heldur ávann hann miklu meira
en aðrir með jiolgæði sinu og þrautseigju, sem var
óbilandi.
Það mun hafa verið i páskavikunni 188«, en þá
voru sumarpáskar og vertíð nærri lokið, að Iiéla
var á jörðu, frostharki mikill um, sjó allan, eink-
um á grunnsævi, fjöll öll þakin snjó og skafrenn-
ings snjóhos á landi. Fyrir augum þeirra, er þá
voru á sjó og eigi fjarri landi, rann láð og lögur
i eina heildarbreiðu, án þess að nein greinaskil
sæjust. Hægur vindur var af hánorðri og hörku-
frost; var sjór því brimlaus með öllu. Eins og
venja var til um þessar mundir, er svo langt var
liðið á vertíð, var fiskur tregur á færi og lóðir, en
Strok. Framh. af bls. 17.
regluþjónn um borð og fékk lýsingu á honum.
Síðan fór fram rannsókn í öllum skipum, sem
lágu í höfninni og einnig í sjómannaheimilinum.
En pilturinn fannst ekki. Hann var gjörsamlega
horfinn. Að líkindum hefir hann þá verið farinn
úr borginni.
Skipstjórinn réði þrjá nýja menn, tvo Englend-
inga, annan ungan og hinn gamlan, og einn Hol-
lending. Þegar þeir komu um horð, voru þeir allir
dauðadrukknir. Þegar þeir voru leiddir yfir land-
gönguhrúna, féll eldri Englendingurinn í sjóinn og
meiddist hættulega. Öllum þessum nýju skips-
félögum var nú draslað í koju og þar dóu þeir
samstundis sínum brennivínsdauða.
Já, svona atvik gerast líka á sjónum!
Beachcomber.
þau veiðarfæri voru þá notuð jöfnum, höndum
og hvorttveggja í senn, er út á leið, færin þó ein-
göngu framan af, og lóðirnar einar um miðbik
vertíðarinnar.
Nú var það morgun einn, er menn komu á fæt-
ur í Þorlákshöfn, að þeir sáu frakkneska fiski-
skútu eina strandaða austan til við Skötubót, og
stóran hóp manna koma þrammandi innan frá
strandstaðnum, suður melana. Voru þeir allir ó-
þjakaðir og hinir hressustu.
Sökum snjóa á fjöllum dvöldu menn þessir í
Þorlákshöfn um hálfs mánaðar skeið. Nafn skips-
ins, skipstjóra né heldur skipverja man ég nú ekki,
nema tveggja pilta á tvitugsaldri. Ilétu þeir Actu
(frb. Aktý — ekki aktí) og Alfonse (frh. Alfongs),
snyrtimenn hinir mestu og snæfir í öllum hreyf-
ingum. Aclu var smár vexti, svarthærður, dökkur
á hrún og hrá, fríður sýnum, og svipur hans hreinn
og hýrlegur. Alfonse var nokkuð þrekvaxnari, ljós-
hærður og rjóður í andliti; liann hafði kónganef
og kinnar bústnar, munnsmár var liann og blá-
eygður. Þeir urðu hrátt handgengnir mér og öðr-
um jafningjum þeirra, þarna i veiðistöðinni, og
hafði enginn okkar þó í fullu tré með að skilja
hver annan. Þeir komu oft í sjóhúð Jóns Þorkels-
sonar og skiftu við skipverja hans: Þeir komu með
fácinar kexkökur, aldrei ])ó fleiri en eina á mann;
stundum ,komu þeir með haunir í hréfpokum
brúnar að lit, en enginn þorði að malreiða þær
og fleygðu þeim frá sér, því þeim, leizt ekki svo á
þær, að þeir teldu mikla hollustu eða matsemd í
þeim fólgna. Piltarnir urðu þessa brátt varir og
hæltu því fljótlega að hafa þær á boðstólum. Hjá
skipverjum fengu þeir einkum hangið kjöt og
kæfu, sem þeir átu með góðri lyst, en sólgnastir
voru þeir þó i feilt hrossakjöt hangið. Smám sam-
an komust þeir nokkurnveginn á lagið með að
nefna matartegund þessa réttu nafni, a. m. k. svo,
að við skildum það vel, hvað þá munaði í mest af
öllu, og fengu þeir þá svo mikið af þessu sælgæti
sínu, sem þeir gátu torgað. Þeir nefndu það
„rosaké“, með áherzlu á síðasta atkvæðinu. Aldrei
fengu þeir ,,'bita með sér“, af ótta fyrir því, a'ð
þeir kynnu að fá aðra félaga sína til þess að fara