Jazzblaðið - 01.03.1950, Blaðsíða 17

Jaxz ntf (laiisiinisík
£/ti, ^baue Ibexter
Jazzinn hefur víða ratað frá því að
hann spratt upp í New Orleans og þar
í grennd fyrir hálfri öld. Vinnuhljóö
negranna (spirituals) settu svip á jazz-
inn í fyrstunni. Síðan hefur hann þróazt.
ýmist hikandi og óvitandi eða hratt og
vitandi, og lifað glæsileg tímabil. Og
þó er liann enn jafnæsandi og hvetjandi
og þróttmikill og hann var í bernsku.
En fyrir aðeins fáum árum opnuðust
eyru Bandarikjamanna fyrir þess-
ari þjóðlegu tónlist. Það er ótrúlegt en
satt, að enn njóta skapendur hans og
túlkendur nauðalítillar viðurkenningar
á við það sem þeim ber. I Englandi,
Frakklandi, Hollandi og mörgum lönd-
um öðrum hefur árum saman farið sí-
vaxandi aðdáendahópar, sem eru miklu
betur vakandi fyrir þrcun ameríska
jazzins en allur fjöldinn er í heima-
landinu sjálfu.
Því er tímabært að gera sér þetta
ljóst: Hvað er jazz?
Ýms hugtök hafa verið notuð um
mörg ár til þess að útskýra tónlist þessa.
Varla var með nokkurri vissu talað um
hana sem ,,jass“ fyr en eftir að Heims-
styrjöldin fyrri hófst, og eftir 1930,
þegar hún tók allmiklum breytingum
og bætti við sig miljónum fylgismanna,
var talað um hana sem ,,swing“ músík.
Jafnvel enn er hugtakið ,,swing“ iðu-
lega notað um hinn upprunalega jazz.
Þó kastar fyrst tólfunum, þegar hann
er enn einu sinni skírður upp og kallaö-
ur dansmúsík, og er þá reyndar ruglað
saman við alls konar létta músík, sem
leikin er af amerískum danshljómsveit-
um i útvarpi, á grammófónplötum, í
danshúsum og næturklúbbum.
Bandaríkjamenn eru 139 milljónir í
48 ríkjum. Varla einn af hverju hundr-
aði þessa önnum hlaðna mannf jölda ger-
ir sér réttan greinarmun á hugtökunum
jazz og dansmúsík. Fólk flest álítur, að
Sammy Kaye og Guy Lombardo stjórni
jazzhljómsveitum. Meira að segja „kon-
sertarnir", sem Paul Whiteman og Fred
Waring halda eru taldir heyra undir
jazz. Jazzmenn vita betur.
Svo að segja allar amerísku hljóm-
sveitirnar með „stóru nöfnin“ leika ein-
falda dansmúsík. Hver einstök hefur
sína eigin músík-brellu til að auökenna
hljómsveifarstjórann með. Kay Kayser
náði frægð sinni sem hljómsveitarstjóri
og skopleikari í einni persónu. Hann
lét einsöngvara syngja upphafið að
hverju lagi og kryddaði svo allt með
snarbrellum sínum og bröndurum úr
heimahögum. Þetta nægði til að tryggja
hljómsveitinni milljón dollara í tekjur á
ári. Og samt telur fjöldi Ameríkumanna,
að Kyser leiki jazz.
Kyser er ekki jazzmaður. Hann er
leikari. Hann er jafnframt slunginn
kaupmaður. En hann gerir engar kröf-
ur til jazzfrægðar. Hann hefur nóg af
skemmtun til sölu og skortir aldrei við-
skiptavini. Ef hann ræki skóverzlun,
JUZ/UJ 17