Prentarinn - 01.10.1966, Blaðsíða 15

Grafið úp gleymsku
Löngu áður en Gunnlaugur 0. Bjarnason prentari
var fluttur í sjúkrahús, bað hann mig fyrir skjala-
pakka til varðveizlu. Þar hafði Gunnlaugur ritað ým-
islegt sér til minnis frá yngri árum. Sagðist hann
ekkert hafa á móti því, að eitthvað af því birtist síðar
í Prentaranum, ef mér byði svo við að horfa. Frásögn
hans hefst á því að segja frá fyrstu prentnámsárunum.
Um það farast honum svo orð:
Með hikandi hönd og huga
hripa ég þetta á blað. —
Hvar skal ég byrja, — ei buga.
Eg bið drottinn minn um það.
Arið 1884, 14. maí, byrjaði ég prentnám hjá Sig-
mundi Guðmundssyni, sem þá var hættur að vera yfir-
prentari Isafoldarprentsmiðju. Sigmundur hafði árið
áður en ég kom til hans sett á stofn nýja prentsmiðju
í húsi, sem hét „Merkisteinn“. Þegar ég kom til Sig-
mundar, var búið að flytja frá Vesturgötu •— þar var
„Merkisteins“-prentsmiðjan í Skólastræti 3. Það hús
átti Einar heitinn Jónsson (spillimand) og var það
vinnustofa lians við trésmíðar.
Það var venja á þeim árum, að nemendur voru
fyrsta árið látnir vera í alls konar snúningum, sendi-
ferðum, svo sem að sækja handrit, fara með próf-
arkir, sækja prófarkir, sækja fisk og stundum kol
fyrir heimili húsbóndans. — A milli þessara sendi-
ferða átti nemandinn að æfa sig í því að þekkja, hvar
hver sérstakur stafur var í stílkassanum, — án þesS
að fá nokkra tilsögn. Þessi aðferð þótti þá hentugust.
Eftir sex mánaða tíma þótti hæfilegt, að nemandinn
hyrjaði að „setja“ smágrein í hlað — og það án þess
að honum væri sagt neitt til.
Smátt og smátt sá nemandinn, hve nauðsynlegt var
að einbeita huga sínum að efninu í handritinu, svo
að hann sleppti ekki úr smáorðum eða heilum setn-
ingum, — eða tvísetti. Sigmnndur tók upp þá reglu
að láta sérhvern nema skrifa nöfn sín við þær grein-
ar, sem þeir settu. Þetta reyndist vel, og sáum við
fljótt, hve nauðsynlegt var að hafa allan hug við
starfið. — Bannað var okkur að skrafa saman.
Sigmundur hagaði því þannig, að við nemendurnir
stæðum ekki saman. Hann kom því fyrir á þann hátt,
að við stóðum á hlið „meistara" sveinsins Torfa Þor-
grímssonar, sem var tengdafaðir Sigmundar. Atti
Gunnlaugur O. Bjarnason
Torfi að líta eftir mér og Jóni Einari Jónssyni, sem
allir eldri prentarar kannast við.
Ekki get ég neitað því, að okkur nemendunum
þótti þetta nokkuð þvingandi, en vænt þótti okkur
um, þegar einhver kom að tala við Sigmund. Oftast
kom skáldið Steingrímur Thorsteinsson, þegar hann
kom úr Latínuskólanum kl. rúmlega tvö. Steingrímur
var mjög skemmtilegur og sagði ýmsar skemmtilegar
sögur frá æskuárum sínum vestur á Snæfellsnesi.
Eitt sinn um haustið 1884 kom Steingrímur sem
oftar og stóð svo á, að við höfðum h'tið að gera
í prentsmiðjunni annað en að hreinsa vélarnar og
ýmislegt smávegis. Sagði Steingrímur þá sögu, sem
gerðist er hann var ungur heima á Arnarstapa í Snæ-
fellsnessýslu. Þar var þá faðir hans umboðsmaður
Skógarstrandar- og Arnarstapaumboðs. — Ekki langt
frá Bjamarhöfn var kirkja, sem nefndist Hellna-
kirkja. Það var alsiða á þeim tíma, að kirkjuloft voru
notuð fyrir geymslu, og svo var einnig á Hellum. A
kirkjuloftinu var geymt alls konar liert fiskæti: Þorsk-
hausar, hákarl, steinbítur o. fl.
Að þessu sinni var margt fólk komið til kirkju,
sem hafði ætlað að vera til altaris, því þetta var um
haust. Það var siður þá, að fólk í sveitum fór einkum
til altaris að haustinu, er heyskapur var á enda, og
var svo á þessum sunnudegi í októbermánuði síðari
hluta.
Nú komu þeir prestur og meðhjálpari, og leiddi
meðhjálparinn prest. Þrjár tröppur eða þrep voru
upp að altarispallinum. Virtist sem presturinn væri
nokkuð mikið ölvaður. Og sem hann steig í fyrsta
þrepið, varð honum óvart að stíga í hempuna, svo
hún rifnaði allmikið. Prestur áttaði sig þó fljótt á því,
hvað að var orðið. Sneri hann sér þá snögglega að
söfnuðinum og sagði þessi vel völdu orð: „Konur og
menn, mínir elskanlegir, ég fyrirgef ykkur nú synd-
irnar í herrans nafni og fjörutíu. Amen.“
Arið 1885, 12. marz, brann prentsmiðja Sigmundar
Guðmundssonar, en uppi í liúsinu, í suðurenda, var
trésmíðavinnustofa Einars Jónssonar trésmíðameist-
ara. Við hliðina á smíðaherbergi Einars var minna
PRENTARINN
53