Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.2009, Blaðsíða 6

H
in mexíkósk/
bandaríska Aug-
ust Evening segir
af Jaime (Pedro Cast-
aneda), rosknum land-
búnaðarverkamanni, og
Lupe (Veronica Loren),
ungri, fráskilinni
tengdadóttur hans, er
mikið rót kemst á líf
þeirra. Lupe er Jaime
meiri dóttir en hans eig-
in börn og þau tvö
reyna að snúa saman
bökum – en breytingar
Chris Eska I August Evening
Einu sinni á ágústkvöldi
eru óumflýjanlegar.
Þessi forvitnilega mynd
fjallar hvað helst um
kynslóðabilið, faðirinn
veit að ekkert stöðvar
tímans rás og verður
að kveðja dóttur sína
svo hún geti hafið sitt
eigið líf. Myndin hlaut
m.a. John Cassavetes-
verðlaunin við afhend-
ingu Spirit-verðlauna
óháðra kvikmyndagerð-
armanna í vetur, auk
fjölda annarra.
U
m helgina verður frumsýnt dramað Re-
volutionary Road, fyrsta samstarfs-
verkefni hjónakornanna Sams Mendes
og Kate Winslet, sem hafa verið að
gera góða hluti sitt í hvoru lagi á undanförnum
árum. Þeir eru þó sjálfsagt mun fleiri sem geta
ekki beðið eftir að sjá þau aftur saman Winslet
og Leonardo di Caprio, leikarana í Titanic, róm-
antísku harmsögunni sem varð langvinsælasta
mynd sögunnar. Þar léku þau unga og ást-
fangna draumóramenn sem enda kynnin í
árekstri við borgarísjaka í Norður-Atlantshafi.
Í Revolutionary Road leika þau engu minni
draumhuga á 6. áratugnum, munurinn hins
vegar sá að í þetta skiptið granda þau samband-
inu með fylgispekt, ótta og sjálfsfyrirlitningu.
Er leikstjórinn að gefa í skyn hvernig hefði
farið fyrir elskendunum ef þau hefðu bæði lifað
af sjóslysið hörmulega? Hann lætur okkur það
eftir að geta í eyðurnar.
Revolutionary Road hefur margt að segja um
skoðanir Mendes. Á 44. aldursári er þessi smá-
fríði, Cambridge-menntaði Englendingur orð-
inn lárviðarskáld bandarísku úthverfanna, fyrst
með American Beauty og nú í Revolutionary
Road, sem má líta á sem sjötta áratugarútgáfu
ástarsögunnar um borð í Titanic, hefði henni
ekki lokið í hafi. Auk þess frumsýnir Mendes
síðar á árinu Away We Go, gamansama mynd
um hjónaband eftir höfundana og hjónin David
Eggers og Vemdella Vita, sem frumsömdu
handritið. Í myndinni ferðast þau um landið
þvert og endilangt til að finna sem heppileg-
astan stað til að ala væntanleg börn sín upp.
Sjálfur hefur Mendes sagt að hann sé gjör-
samlega ofantekinn af persónum sem eru ráð-
villtar og eru að glíma við að finna aftur réttu
leiðina heim.
Revolutionary Road ýtir við áhorfandanum
eins og eftirhreytur erfiðleika í hjónabandi,
einkum í huga þeirra sem hafa upplifað þá.
Wheeler-hjónin í Revolutionary Road eru í
rauninni að berjast við að halda hjónbandinu
gangandi þó þau séu að fjarlægjast hvort ann-
að. Í hjarta sögunnar kemur fram sterk löngun
þeirra til að láta dæmið ganga upp, en síðar
kemur í ljós að þetta er mynd um hjón sem vilja
vera saman en eru ekki fær um það.
Revolutionary Road er byggð á skáldsögu
eftir Richard Yates, sem kom út árið 1961 og
gerist á tímum mannanna í gráu flannel-
fötunum og litlu, sætu ljóshærðu kvennanna
þeirra sem biðu þeirra heima í úthverfinu og
gættu 2,5 afkvæma vísitölufjölskyldunnar.
Glímir þó ekki við hinar einfaldari hliðar slíkra
hjónabanda; risavaxna, áttagata kagga, flæð-
andi kokkteila, minnkandi samskipti kynjanna.
Öllu frekar snýst hún um uppástungu hinnar sí-
fellt daprari April Wheeler (Winslet), að þau
snúi baki við sínu fastmótaða og óspennandi lífi
og flytji til Parísar. Hugmyndin hljómar vel til
að byrja með, Frank (Di Caprio) verður jafnvel
ástfanginn í annað sinn af konunni, en fljótlega
snýst honum hugur.
Hún er eina manneskjan sem þorir að horfast
í augu við sannleikann í myndinni. Þetta er ekki
mynd um konu sem langar til Parísar, heldur
um konu sem vill koma lífi sínu í réttar skorður
og man enn þá draumana sem hún átti og er að
vakna til meðvitundar um, líkt og svo margir á
fertugs- og fimmtugsaldri, „Hversvegna
strandaði ég hér, þetta er ekki það sem ég ósk-
aði mér, en ég tók aldrei ákvarðanir, allt fór
stigversnandi. Ég eignaðist börn, varð að gera
málamiðlanir, varð að gera þetta og hitt og allt í
einu var ég orðin rammvillt. Núna er ég rétt
eins og allir hinir, ég sem hélt að ég væri eitt-
hvað sérstök.“
Það var Winslet, eiginkona Mendes til fimm
ára, sem kom honum í kynni við Revolutionary
Road. Þetta er í fyrsta skiptið sem þau vinna
saman og hann furðar sig á vinnuhörku konu
sinnar. Hann vissi að Winslet þótti óþægilegt að
hafa hann nálægt sér þegar hún þurfti að lifa
sig inn í hlutverk konu annars manns. Þá komu
tölvuskjáir að góðum notum.
Þetta er fjölskylduframtak að áliti Di Cap-
rios, en þau Winslet hafa viðhaldið vináttunni
síðan á dögum Titanic.
„Þau sýna hvort öðru traust, við Kate treyst-
um hvort öðru, ég geri því skóna að við Sam
treystum hvor öðrum. Það er ómetanlegt þegar
fólk getur verið fullkomlega heiðarlegt hvert
við annað hvað snertir efni og vinnuna.“
saebjorn@heimsnet.is
Revolutionary Road I Sam Mendes
MYNDIR VIKUNNAR
SÆBJÖRN VALDIMARSSON.
Sam, Kate, Leo og Revolutionary Road
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. JANÚAR 2009
6 LesbókKVIKMYNDIR
N
etið er ásýnd mannkyns. Þar má taka
púlsinn á stöðu heimsmála, ástandi
heimsborgara og líðandi stund. Í dag
ólgar í netheimum logandi ákall um
betri heim.
Er tilviljun að auðvaldshyggjan, spunnin af
hagsmunasamtökum eins konar heimsklíku,
riðar til falls á sama tíma og Fésbókin springur
út í fullum blóma? Spurningin leiðir af sér aðra
um egg og hænu. Stjórnkerfi hins vestræna
heims byggjast á trú og trausti svo þau hrynja
þegar fólk hættir að trúa á þau. Allan sólar-
hringinn iðar netið af efasemdum, vangavelt-
um og aðgerðum fólks, meðvitund mannkyns
býr í milljörðum suðandi tölva og nú er svo
komið að þar ráðast heimsmálin. Já, lýðræðið
býr í tölvunni. Þar ber fólk saman bækur sínar
svo á augabragði spyrst gjaldþrot fyrirtækis á
Manhattan út í Berlín, yfirleitt áður en það á
sér stað. Fólkið spyr: Á ég að þora að treysta
þessu fyrirtæki, þessari ríkisstjórn, þessu
landi, þessari hugmynd? Og milljarðar radda
svara í stríðum kór: Já, nei, já, nei … þangað
til manneskjan við tölvuna byrjar að endur-
skoða lífssýn sína. Það vita kínversk stjórnvöld
mætavel, nógu ósvífin til að beita glaðbeittum
netlöggum fyrir opnum tjöldum.
Þessa dagana er ógjörningur að opna tölv-
una án þess að taka afstöðu til átaka, kosninga
og lífsgilda. Fundaboð jafnt sem linkar á
átakafréttir hrannast inn á Fésbókina; manni
býðst að ganga í umhverfisverndarhópa, frið-
arsamtök, uppreisnarfélög, lífsstílsgrúbbur,
vinafélög fyrirtækja og hópa sem myndast
kringum sértæk málefni. Daglega þarf að
greiða úr hrúgu af boðum sem eru satt að segja
spurningar um hver maður er í raun og veru.
Hvað aðhyllist þú, hverju trúirðu, hverju þor-
irðu, hvað ertu? spyr tölvan – og stillir manni
upp við vegg því á glampandi hvítum skjánum
eru aðeins tveir valkostir: Að staðfesta þátt-
töku eða vísa boðinu frá sér. Hvorutveggja fel-
ur í sér ákvörðun og gjörning svo gutlar í heil-
anum á lúmskan en áhrifaríkan hátt.
Netið er helsta táknmynd þess hverju fjöld-
inn fær áorkað. Þar ganga manna á milli
myndir af lemstruðum barnslíkum í Palestínu í
bland við upplýsingar um lífræn megrunarlyf á
tilboði. Þar býðst okkur að kvitta upp á ótelj-
andi undirskriftalista gegn misrétti en þeir eru
ekki einungis til að friðþægja samviskuna eins
og sum hver megrunarlyfin. Þvert á móti hafa
þeir áhrif, vekja fólk til umhugsunar og setja
þrýsting á spillta valdamenn í skúmaskotum
heimsins fjær og nær. Aðhald hins almenna
borgara er ómetanlegt í hræringum heimsins,
ansi öflugum nú um stundir. Fáa óraði fyrir því
árið 2006 að í ársbyrjun 2009 yrði búið að kjósa
blökkumann forseta Bandaríkjanna, fella
nokkrar helstu bankastofnanir heims og
kveikja bál fyrir framan Alþingishús Íslend-
inga. Við þetta bál var meðal annars fólk sem
ætlaði sér aldrei að standa þarna en fann sig
skyndilega knúið til þess, rétt eins og það var
fólk í Bandaríkjunum sem ætlaði aldrei að
kjósa blökkumann forseta en fylltist óvæntri
löngun til að veðja á framtíðina. Kannski á
Fésbókin sinn þátt í sigri Obama og kannski á
hún líka sinn þátt í að það birtast rúmlega sex
hundruð þúsund niðurstöður við að gúggla Ice-
land+demonstration. Spekúlantar segja efna-
hagskreppu vera lögmál sem springi út á 60
ára fresti. Sem betur fer virðist mannkynið
lúta því lögmáli að gera breytingar til hins
betra þegar síst skyldi. audur@jonsdottir.com
Ákall um betri heim
Er tilviljun að auðvaldshyggjan riðar til falls á sama tíma og Fésbókin springur út í fullum blóma?
NETIÐ
AUÐUR JÓNSDÓTTIR
Netið Logandi ákall um betri heim.
E
nski leikstjórinn Stephen
Daldry er ekkert að æsa
sig yfir hlutunum. Nú
eru sex ár liðin frá því hann
lauk við Stundirnar – The
Hours, hina rómuðu kvenna-
mynd sem færði m.a. Nicole
Kidman Óskarsverðlaunin fyr-
ir túlkun sína á rithöfundinum
Virginíu Woolf. Nú er Daldry
kominn með hina þýsk/
bandarísku Lesarann – The Rea-
der, sem verður frumsýnd hér-
lendis í lok næsta mánaðar.
Myndin gerist í Þýskalandi eftir
seinna stríð, Kate Winslet leikur
stirfna konu sem leiðist út í sjóð-
heitt samband við fimmtán ára
gamlan dreng, uns gjörðir henn-
ar í styrjöldinni elta þau uppi.
Bruno Ganz og Ralph Fiennes
leika í myndinni sem er til-
nefnd til fjölda verðlauna og
færði Winslet Golden Globe fyr-
ir bestan leik í auka-
hlutverki (líkt og Revula-
tionary Road færði
henni Gullhnöttinn
fyrir leik í auka-
hlutverki).
The Reader I Stephen Daldry
Eftirstríðsdrama Daldrys
Revolutionary Road
Ýtir við áhorfandanum
eins og eftirhreytur
erfiðleika í hjónabandi.