Lesbók Morgunblaðsins - 14.02.2009, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 2009
2 LesbókSKOÐANIR
Þ
að er víst ekki annað hægt en að
mæla með úrslitunum í Söngva-
keppni Sjónvarpsins 2009 sem
send verða út í beinni útsendingu frá kl.
20.05 í kvöld. Það kemur nefnilega í ljós í
kvöld hvaða lag verður fulltrúi Íslands í
Söngvakeppni evrópskra sjónvarpsstöðva
sem fram fer í Moskvu í maí. Átta lög
keppa til úrslita og geta áhorfendur greitt
atkvæði með símakosningu. Fleira verður
þó gert í útsendingunni, og ætlar Páll Ósk-
ar Hjálmtýsson meðal annars að halda
uppi stemningunni á meðal keppenda.
Þeir sem vilja sitja fyrir framan sjón-
varpið í kvöld geta setið sem fastast þeg-
ar Söngvakeppninni lýkur, því strax í kjöl-
farið er hin stórgóða Spider Man 2 á
dagskrá. Mörgum þykir myndin jafnvel
betri en sú fyrri, enda mjög góð spennu-
mynd hér á ferðinni. Líkt og í fyrri mynd-
inni fer Tobey Maguire með hlutverk
Kóngulóarmannsins sem
gómar hin ýmsu ill-
menni í vef laganna.
jbk@mbl.is
Söngvakeppni
og Spider Man
D
orrit, þú mátt ekki segja þetta,“ hrópar
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti ís-
lenska lýðveldisins. „Það má ekki hafa
þetta eftir þér,“ segir Ólafur Ragnar.
„Dorrit,“ átelur Ólafur, „þú getur samt ekki
sagt þetta.“ „Já, en þú mátt það samt ekki, þú
bara mátt það ekki,“ áréttar hann. „Dorrit, Dor-
rit,“ segir forsetinn. „Dorrit, ekki segja svona
hluti.“ „Svona segir maður ekki, Dorrit.“
En þótt Dorrit líði stundum eins og eiginkonu
araba lætur hún ekki Ólaf Ragnar segja sér fyr-
ir verkum. Hún lætur allt flakka í viðtali við
glanstímaritið Condé Nast Portfolio. Dorrit
varaði við hruninu. Hún vildi slást í hóp mót-
mælenda á Austurvelli og taka þátt í búsáhalda-
byltingunni. Hún hafnar þeim möguleika að ís-
lenskar fjölskyldur geti í þúsunda tali misst
húseignir sínar í landi þar sem finna má tvöfalt
meira af húsum en fólki. „Ó, Dorrit! Hvernig
getur þú sagt þetta?“ hrópar Ólafur Ragnar
Grímsson.
Forseti Íslands er varfærinn leiðtogi. Hann
veit sínu viti. Fæst orð bera minnsta ábyrgð.
Sama dag og fréttir birtast í íslenskum fjöl-
miðlum af viðtalinu við forsetahjónin berast þó
aðrar fregnir utan úr heimi. Ólafur Ragnar hef-
ur talað ógætilega við þýskan blaðamann og
gert allt vitlaust í Þýskalandi. Hann verður að
senda frá sér yfirlýsingu vegna „villandi fréttar
af viðtali við hann í þýskri útgáfu Financial Tim-
es“. Málið þykir vandræðalegt og forsetanum
gefst kostur á að koma sjónarmiðum sínum á
framfæri við utanríkismálanefnd Alþingis ein-
hvern tíma á næstu dögum.
Utanríkismálanefnd hefur þó margt betra við
tímann að gera en að kalla Ólaf Ragnar Gríms-
son á teppið. Það vita allir að útlendum blaða-
mönnum hættir til að misskilja forsetann sem
hundleiðist að þurfa endalaust að senda frá sér
yfirlýsingar þegar ranglega er lagt út af orðum
hans í erlendum fjölmiðlum. Því er lítil furða að
hann vilji hafa varann á ef blaðamenn frá út-
lendum glanstímaritum birtast óforvarandis á
tröppunum á Bessastöðum og heimta viðtöl. „Ó,
boy,“ hugsar forsetinn þegar hann sér blaða-
mennina norpa helbláa í frostinu á tröppunum
við útidyrahurðina. Þetta veit ekki á gott og í
eitt andartak veltir Ólafur Ragnar því fyrir sér
hvort hann eigi yfir höfuð að opna.
En ekki gengur að láta umheiminn híma úti á
Bessastaðatröppunum í norðanáttinni. Forset-
inn vill sveipa sig þögninni en skilur að í talfær-
um hans býr raddkliður þúsundanna. Áður en
viðtalið hefst líður forsetanum eins og hetju í
miklu tilvistarverki sem stendur frammi fyrir
tveimur óbærilegum kostum. Hann er ekki eins
og persóna í leikriti eftir Sartre eða Camus þar
sem tilgang er enn að finna, heldur er hann
staddur í sögu eftir Samuel Beckett. „Nú verð-
ur allt brjálað,“ hugsar Ólafur Ragnar um leið
og hann sest niður með viðmælanda sínum. Þó
segir hann alltaf fleiri og fleiri orð. „Ætli væn-
legasti kosturinn sé sá að taka Dorrit með mér í
viðtölin?“ hugsar hann. Honum lætur nefnilega
betur að hafa hemil á öðrum en sjálfum sér.
Bandaríski blaðamaðurinn sem ræddi við for-
setahjónin segir þau „greinilega samrýnd, en
afar ólík“. Séra Þórhallur Heimisson, sem starf-
rækt hefur hjónabandsráðgjöf frá árinu 1996,
fullvissar þjóðina um að óþarfi sé að hafa
áhyggjur af hjónabandi Ólafs og Dorritar. Fátt í
viðtalinu bendi til annars en ásta samlyndra
hjóna.
Lesandanum svelgist þó á laxaréttunum og
kælda hvítvíninu sem borið er á borð í betri stof-
unum á Bessastöðum. Ekki vegna þess að hon-
um séu ofarlega í huga ræðurnar sem forsetinn
hélt eftir að hann gleymdi uppruna sínum.
Fremur er sviðsetning viðtalsins upp á kant við
veruleikann og glýjan af síðum glanstímaritsins
reynir meira á augun en áður. Eftir þriggja
tíma samræður um ógæfu Íslands sem verður
allt að vopni halda forsetahjónin skartklædd út
á hlaðið á Bessastöðum þar sem þau stilla sér
upp með hundinum Sámi. Þau sýna þá sjálf-
sögðu kurteisi að mæta í sparifötunum í útför
þjóðarinnar en þó er eitthvað glannalegt við
parið á ljósmyndinni í augum syrgjandans. Ilm-
urinn af Bessastaðameðlætinu situr eins og
kökkur í hálsinum.
Þegar blaðamaðurinn hittir Dorrit Moussa-
ieff í íbúð hennar við Cadogantorg í Knig-
htsbrigde segir hún honum að suðursjávarperl-
urnar sem hún ber um hálsinn séu þær stærstu
í heimi. Á veggjunum eru teikningar eftir Tou-
louse-Lautrec og heimilið er ríkulega skreytt
kínverskum skrautvösum og sautjándu aldar
höggmyndum frá Feneyjum. Vinkona hennar
fullvissar lesendur jafnframt um að hryðju-
verkalöggjöfin hafi engin áhrif á stöðu Dorritar
í samkvæmisveröld bresku hástéttarinnar. Píur
eins og Sarah Brown eru þar utangátta, á með-
an frú Moussaieff verður ekki hnikað.
Forsetafrúin íslenska er væn kona sem neitar
að beygja sig undir svartagallsraus. Þegar Ólaf-
ur segir þúsundir Íslendinga sennilega missa
heimili sín á komandi árum leggur Dorrit ábæt-
isgaffalinn á borðið og segir: „Elskan, ég get
ekki tekið undir það. Enginn á eftir missa húsið
sitt. Hvernig er hægt að tapa húsi í landi þar
sem húsin eru tvöfalt fleiri en manneskjurnar?
[…] Þú mátt vera viss um að ekki einn einasti
Íslendingur lendir á götunni.“ „Dorrit, þú mátt
ekki segja þetta, þú hreinlega mátt það ekki,“
segir Ólafur Ragnar skelkaður. „Ég segi það
samt. Ég hef enn ekki haft rangt fyrir mér,“
svarar Dorrit hróðug. Þegar Ólafur bendir á að
hún sé ekki með próf í íslenskri húsnæðislöggjöf
svarar hún gallhörð: „Hvað ætla þeir eiginlega
að gera? Láta þúsundir íbúða standa mann-
lausar?“
Það er erfitt að brosa ekki framan í forsetafrú
sem setur fram slíka sýn á veruleikann. Þó býr í
skoðunum hennar takmarkaður skilningur á
þeim öflum sem sköpuðu áferðarfagra veröldina
sem Dorrit Moussaieff lifir og hrærist í. Um
margt minnir jákvæð vissa hennar á söguna af
annarri hjartahreinni drottningu. Sú spurði
þegar hún frétti að þjóð hennar sylti vegna þess
að brauðið í landinu væri á þrotum: „Af hverju
borðar fólkið ekki kökur?“ gudnieli@hi.is
Ástir samlyndra hjóna
FJÖLMIÐLAR
GUÐNI ELÍSSON
Sárt ertu leikinn Sámur frændi. Eftir þriggja tíma samræður um ógæfu Íslands sem verður allt að vopni halda forsetahjónin skartklædd út á hlaðið á Bessastöðum þar
sem þau stilla sér upp með hundinum Sámi. Þau sýna þá sjálfsögðu kurteisi að mæta í sparifötunum í útför þjóðarinnar en þó er eitthvað glannalegt við parið [...].
„Nú verður allt brjálað,“
hugsar Ólafur Ragnar
um leið og hann sest
niður með viðmælanda
sínum. Þó segir hann
alltaf fleiri og fleiri orð.
MEÐMÆLIN
Sjónvarpið í kvöld
Lesbók Morgunblaðsins Hádegismóum 2, 110 Reykjavík, sími 5691100, Útgefandi Árvakur hf. Ritstjórnarfulltrúi menningar, Fríða Björk Ingvarsdóttir, fbi@mbl.is Auglýsingar sími 5691111 netfang augl@mbl.is Bréfsími 5691110 Prentun Landsprent
L
ára Hanna Ein-
arsdóttir, þýðandi
og leiðsögumaður,
birti í síðustu viku pist-
ilinn „Málfrelsi – skoð-
anafrelsi – tjáning-
arfrelsi“ (5.2. 2009) á
bloggsíðu sinni. Þar varp-
ar hún fram þeirri spurn-
ingu hvort Þröstur Helga-
son, umsjónarmaður
Lesbókarinnar, hafi verið rekinn af Morg-
unblaðinu um síðustu mánaðamót vegna skoð-
ana sinna. Sú ákvörðun að láta Þröst fara var
skýrð í nafni skipulagsbreytinga en Lára er ekki
ein um að draga þá skýringu í efa: „Málfrelsi?
Skoðanafrelsi? Tjáningarfrelsi? […] Hver hefur
hag af því að hér ríki áfram ótti við að tjá skoð-
anir sínar? Margir sem fjalla um viðkvæm mál,
einkum þau sem snerta pólitík og auðmyndun
einhvers konar, hafa fundið ítrekað fyrir hræðslu
fólks við að tjá sig opinberlega – meira að segja
ég.“ Lesbókin hefur lengi verið þyrnir í augum
helstu harðlínuaflanna í Sjálfstæðisflokknum og
ég veit að sú krafa hefur verið sett fram oftar en
einu sinni að blaðið væri stokkað upp eða lagt
niður ella. Þó sýndu ekki síst andófsraddirnar
innan úr Lesbókinni að Morgunblaðið var frjáls-
lynt, borgaralegt dagblað sem rúmaði fleiri skoð-
anir en málefnasamþykktir Sjálfstæðisflokksins.
Undir lok pistils síns vísar Lára Hanna í þekkta
grein Agnesar Bragadóttur „Hræðsluþjóð-
félagið“ frá nóvember síðastliðnum þar sem
Agnes spyr hvort „kúgun þöggunar“ sé „að ná
undirtökunum í þjóðfélagsumræðum á Íslandi?“
Þessi spurning hlýtur að vakna þegar Morg-
unblaðið rekur einn færasta menningarblaða-
mann landsins í nafni skipulagsbreytinga.
ÞETTA HELST
Þröstur Helgason
Þröstur og
hræðslu-
þjóðfélagið